5
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019
yil 29 apreldagi «O‘zbekiston
Respublikasi xalq
ta’limi tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish
konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida»gi PF-5712-
sonli [2], 2020 yil 6 noyabrdagi «O‘zbekistonning
yangi taraqqiyot davrida ta’lim-tarbiya va ilm-fan
sohalarini rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi PF-6108-sonli
farmonlari [3] va 2021 yil 25 yanvardagi “Xalq ta’limi sohasidagi
ilmiy-tadqiqot faoliyatini qo‘llab-quvvatlash hamda uzluksiz
kasbiy
rivojlantirish tizimini joriy qilish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-
4963-sonli
qarori [4] da maktab o‘qituvchilarining kasbiy
kompetensiyalarini malaka oshirish tizimida rivojlantirish vazifasi
sifatida belgilab qo‘yilgan.
Maktab o‘qituvchisining kasbiy kompetensiyasi - bu
o‘qituvchining o‘z kasbiga oid kerakli bilim, ko‘nikma, malaka va
tajribaga ega bo‘lishi asosida ta’lim
va tarbiya jarayonida turli
pedagogik muammolarni muvaffaqiyatli hal etish imkoniyatini
beradigan, faoliyat qobiliyati va tayyorligida namoyon bo‘ladigan
shaxsning sifatidir.
A.Sheltenning
fikirga
ko‘ra,
o‘qituvchining
kasbiy
kompetensiyani – bu maxsus (maxsus bilimga ega), ijtimoiy (shaxs
haqida ijobiy tasavvur, boshqa odamlar bilan muloqot qilish qobiliyati,
sinfda o‘zini tuta olish qobiliyati), uslubiy (qobiliyat mustaqil ravishda
murakkab muammolarni hal qilish yo‘llarini topish, o‘z-o‘zini
I. MAKTAB O‘QITUVCHILARINING
DARSLARINI LOYIHALASH
KOMPETENTLIGINI
TAKOMILLASHTIRISHNING
PEDAGOGIK MUAMMOLARI
1.1. DARSLARNI LOYIHALASH
6
tarbiyalash, o‘zini rivojlantirish) jihatda yuqori natijalarga erishishdir
[6].
O‘qituvchining kasbiy kompetensiyasi
tuzilishida darslarni
loyihalash kompetensiyasi asosiylaridan biri hisoblanadi. Darslarni
loyihalashda o‘qituvchining oldida katta mas’uliyat turadi hamda
ulardan yuqori kasbiy kompitentlik talab etiladi.
O‘qituvchining darslarni loyihalash kompetensiyasi bu- sistemali
va mantiqiy tugallangan dars ishlanmasi va o‘quv materiali asosida
samarali ta’lim texnologiyalari qo‘llash orqali dars jarayonini tizimli
tashkil eta olish qobiliyatidir.Baymurzina G. X. fikriga ko‘ra,
o‘qituvchining darslarni loyihalash kompetensiyasi darsda o‘quvchlar
va o‘qituvchilarning kelgusidagi faoliyatining
asosiy tafsilotlarini
dastlabki ishlab chiqish, uning natijalarini oldindan prognoz qila olish
qobiliyatidir [6].
Shunday
qilib,
o‘qituvchining
darslarni
loyihalash
kompetensiyasi -dars ishlanmasi asosida ta’lim texnologiyalarini
to‘g‘ri va o‘rinli foydalangan holda dars bosqichlari to‘g‘ri tizimli
tashkil eta olish qobiliyatidir.
Shu bois, malaka oshirish jarayonida maktab o‘qituvchilarining
darslarini loyihalash kompetentligini rivojlantirishning yangicha
yondashuvlarini ishlab chiqish, ularning o‘z
kasbiga oid
kompetentligini shakllantirish va rivojlantirish davr talabiga aylandi.
Shu nuqtai nazardan qaraganda, malaka oshirish jarayonida maktab
o‘qituvchilarining darslarini loyihalashga oid kompetentligini
takomillashtirish jiddiy zaruratga aylangan[7].
Bugungi kunda pedagogikada ta’lim oluvchini ta’lim
jarayonidagi faolligini oshirishga qaratilgan bir nechta o‘qitish usullari
ishlab chiqilgan. Bular muammoli o‘qitish, ish faoliyatini ifodalovchi
o‘yinlar, shaxsga yo‘naltirilgan, rolli o‘yinlar va boshqalar. Ammo
ularni ta’lim
tizimida, jumladan umumiy o‘rta ta’lim muassasalarida
keng qo‘llaniladi, deb bo‘lmaydi. Buning sababi har bir mashg‘ulotga
tayyorgarlik pedagogik izlanishni ko‘zda tutishi, yuksak kasbiy bilim
va mahoratni, ishga ijodiy yondashuv va ko‘p vaqtni sarflashni talab
qilish sabab bo‘lmoqda, degan xulosaga keldik.
Chunki har bir
7
o‘tiladigan mashg‘ulot ishlanmasi o‘ziga xos xususiyatga ega va
takrorlanmasdir [8].
Shu bilan birga quyidagilarga e’tibor qaratish lozim:
- o‘qituvchilari tomonidan darslarini samarali tashkil etish,
mustaqil o‘z ustilarida ishlashlari uchun global tarmoqdan foydalanish
madaniyatini shakllantirish;
- axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan mustaqil foydalana
olish malakalarini oshirish;
- o‘qituvchilar tomonidan tashkil etilayotgan darslarni turli xil
ta’lim
texnologiyalaridan
foydalanishga
oid
kompetentligini
shakllantirish.
Yuqorida keltirilgan vazifalarni amalga oshirishda hamda malaka
oshirish jarayonida maktab o‘qituvchilarning
loyihalashga oid kasbiy
kompetentiligini
rivojlantirishda
“Kvest”
va
“Veb-kvest”
texnologiyasidan foydalanish bosqichlarini, algoritmini va qo‘llash
usullarini takomillashtirish maqsadga muvofiq hisoblanadi.
Dostları ilə paylaş: