Dasturlash asoslari faniga kirish net arxitekturasi

Internet va Java tilining vujudga kelishi 
Dasturlash tillarini rivojlantirishdagi keyingi katta muvaffaqiyatlardan biri Java tili 
bo‘ldi. Dastlab Oak deb atalgan Java ustida ishlash 1991 yilda Sun Microsystems 
kompaniyasida boshlandi. Djeyms Gosling, Patrik Noton, Kris Vort, Ed Frank va 
Mayk SHeridan mazkur tilning asosiy ishlab chiquvchilari bo‘lgan. 
Java S++ tilidan olingan sintaksis va strategiya bilan strukturaviy ob’ektga 
yo‘naltirilgan til hisoblanadi. Java innovatsiyalari axborot texnologiyalarining 

---

shiddat bilan rivojlanishi va Internet foydalanuvchilari sonining tez sur’atlarda 
o‘sishi, shuningdek dasturlash texnologiyalarining takomillashtirilishini ta’minladi. 
Internet ning keng tarqalishigacha yozilgan ko‘plab dasturlar aniq protsessorlar va 
muayyan operatsion tizimlar uchun kompilyasiya qilindi. Garchi dastur tuzuvchilar 
muvaffaqiyatli dasturlarni yozishda deyarli har doim koddan takroriy foydalanish 
savolini bergan bo‘lsalar-da, bu savol birinchi navbatdagisi emas edi. Biroq, Internet 
ning (ya’ni kompьyuter tarmog‘i orqali turli xildagi protsessorlar va operatsion 
tizimlarni birlashtirish imkoniyatlarining paydo bo‘lishi) rivojlanishi bilan aynan 
dasturni bir platformadan boshqasiga oson o‘tkazish muammosi birinchi rejaga 
chiqdi. Bu vazifalarni hal etish uchun yangi til zarur edi va u Java bo‘ldi. 
Ta’kidlash kerakki, dastlab Java nisbatan oddiy rolь o‘ynadi. U til platformasiga 
bog‘liq bo‘lmagan, o‘rnatilgan kontrollerlar uchun dasturiy ta’minotni yaratishda 
qo‘llash mumkin bo‘lgan vosita tarzida yaratildi. 1993 yilda kichik miqyosda 
(o‘rnatilgan kontrollerlar uchun) o‘tkazuvchanlik muammolarini hal qilish uchun 
foydalaniladigan texnologiyalar katta miqyosda (Internet uchun) foydalanilishi 
mumkinligi ravshan bo‘ldi. Java ning eng asosiy imkoniyati – platformalararo 
o‘tkazish kodini yaratish qobiliyati ushbu tilni tez tarqalishiga sabab bo‘ldi. 
Java da o‘tkazuvchanlik dasturning boshlang‘ich kodlarini bayt-kod deb ataladigan 
oraliq tilga, keyinchalik Java (Java Virtual Machine, JVM) virtual mashinasi 
tomonidan bajariladigan translyasiya qilish vositasi yordamida erishiladi. SHunday 
ekan, Java-dasturi JVM ga ega bo‘lgan ixtiyoriy platformada ishga tushirilishi 
mumkin. JVM nisbatan oson tatbiq etilishi sababli, u ko‘p sonli platformalar uchun 
mo‘ljallangan. 
Bayt-koddan Java da foydalanish amalda har doim mashina kodlari tomonidan 
kompillyasiya qilinadigan S va S++ tillarida kodlarni qo‘llashdan keskin farq qiladi. 
Mashina kodi muayyan protsessorlar va operatsion tizimlar bilan bog‘liq, shunga 
ko‘ra, S/S++-dasturlarini boshqa platformalarda ishga tushirish uchun dasturning 
dastlabki kodini bu platformalarning (ya’ni dasturning bir nechta ijrochi versiyalari 
bo‘lishi kerak) har birini mashina kodiga qayta kompillyasiya qilish zarur. Bu ko‘p 
mehnat talab qiladigan va qimmat jarayon ekanligi tushunarli. Java da esa elegant 
va samarali qaror – oraliq tillardan foydalanish taklif qilingan. Va bu qaror 
keyinchalik S# ga tatbiq etilgan.
YUqorida ta’kidlanganidek, Java mualliflari yangi qarashlari bilan uni S va S++ 
(Java sintaksisi S ga asoslanadi, ob’ekt modeli esa S++ dan shakllantirilgan ) 
negizida yaratishdi. Garchi Java-kod S yoki S++ bilan o‘zaro muvofiq bo‘lmasada, 
uning sintaksisi mazkur tillar sintaksisidan kelib chiqqan. SHuning uchun S va S++ 
dan foydalanuvchi dastur tuzuvchilarning katta qismi Java ga ortiqcha 
qiyinchiliklarsiz o‘tishga muvaffaq bo‘lishdi. S++ ishlab chiqishda Straustrap kabi 
Java mualliflariga ham mutlaqo yangi tilni yaratish zaruriyati bo‘lmadi. Ular asos 
sifatida oldin ma’lum bo‘lgan tillardan foydalanishdi va diqqatlarini innovatsion 
elementlarga jamlay oldilar. Ta’kidlash joizki, Java yaratilganidan keyin S va S++ 
tillari yangi kompьyuter tillarini yaratish uchun umumqabul qilingan poydevor 
bo‘lib qoldi.