Dasturlashning inson hayotidagi tutgan o’rni Qahhorova Nargiza Hayit qizi

MAVZUNİNG DOLZARBLİGİ
. 
Biz bu taqdimotimizda barcha yuqori darajali dasturlash tillari haqida va ularning 
hossalari haqida toliq ma’lumot berib otamiz. Barcha dasturlash tillari har xil 
kompyuterlar, telefonlar va hattoki kundalikli hayotimiz uchun kerakli dasturlar tuzish 
uchun kerak. Hozirgi kunda dasturlash tillarining turlari kop. Bu dasturlash tillari 
qanaqa dastur ishlab chiqishga qarab tanlashimiz mumkin. Hozirgi kunda yuqori 
darajadagi dasturlash tillari C++, Delphi, Java, Pascal tillari mavjud. Biz bu dasturlash 
tillarining hossalari va ularning bir-biridan farqlari haqida soz yuritamiz. Bu dasturlash 
tillarida har xil hisoblash ishlarini ham amalga oshirish mumkun. Bu ishlarini ham biz 
taqdimotimizda ko’rsatishga harakat qilganmiz. Dasturlash – kompyuterlar va boshqa 
mikroprosersorli elektron mashinalar uchun dasturlar tuzish, sinash va oʻzgartirish 
jarayonidan iborat. 
XULOSA. 
Informatsion texnologiyalarining jadal suratlar bilan rivojlanishi, Internetning 
paydo bo‘lishi, yangidan yangi va ma’lum maqsadlarga mo‘ljallangan programmalash 
tillari va muhitlari yaratildi va yaratilmoqda. Ularga misol sifatida dBase, karat, lisp, 
foxpro, Simula, Delphi, Visual Basic, Visual c++ html, Java, Java Script kabi tillar va 
programmalash muhitlarini keltirish mumkin. Hozirgi kunga kelib obyektga 
yo‘naltirilgan va vizual programmalash texnologiyalari keng tarqalmoqda. Har bir 
algoritmik tilning o‘z alfabiti maxsus belgisi va birikmalari, operatorlari, 
konstruksiyalari bo‘ladi va ular ma’lum bir sintaktik va semantik qonun qoidalarga 
buysinadi. 
Tarixi.
Mashina kodlari va assembler Kompyuterning elektron qurilmalari 
ishlashning fizik tamoyillari shundan iboratki, kompyuter faqat bir va noldan iborat 

---

95 
buyruqlarni — kuchlanishning pasayishi ketma-ketligini, yaʼni mashina kodini idrok 
eta oladi. Kompyuterlar rivojlanishining dastlabki bosqichida odam kompyuterga 
tushunarli tilda, mashina kodlarida dasturlar tuzishi kerak edi. Har bir koʻrsatma 
birliklar va nollarning turli kombinatsiyasi sifatida ifodalangan opkod hamda operand 
manzillaridan iborat edi. Shunday qilib, protsessor uchun har qanday dastur oʻsha 
paytda birlar va nollar ketma-ketligi sifatida qaragan. Tez orada mashina kodini 
yaratish jarayonini avtomatlashtirish mumkinligi maʼlum boʻldi. 1950-yildan boshlab 
dasturlarni yozish uchun mnemonik til — Assembler tilidan foydalanila boshlandi. 
Assembler tili mashina kodini inson uchun qulayroq shaklda koʻrsatishga imkon berdi: 
buyruqlar va bu buyruqlar bajariladigan obyektlarni belgilash uchun buyruqning 
mohiyatini aks ettiruvchi ikkilik kodlar oʻrniga harflar yoki qisqartirilgan maxsus 
soʻzlar qoʻllanilgan. Masalan, assembler tilida ikkita raqamni qoʻshish boʻyicha 
koʻrsatma add soʻzi bilan ifodalanadi, uning mashina kodi 000010 tarzida boʻladi.