Davlat farmokopeyasi dori darmonlar sifatini normaga solib turuvchi umumdavlat standartlar to’plami reja

Galoperidol
Galoperidolum
4-[4-(4-xlorofenil)-4-gidroksiniperidino]-4'-ftorbutirofenon
C21H23C1FN02 M.m.375,9
Oq yoki deyarli oq kristall kukun. Suvda amalda erimaydi,
dixloretan va etanolda (96 %) eriydi, efirda kam eriydi. Suyuqlanish
harorati 150-153 °C.
Promedolning chinligini Farmakopeya maqolasiga ko‘rsatmasi
bo‘yicha uning m olekula tuzilishidagi uchlamchi azot asosida ko‘pchilik alkaloid va azot saqlovchi geterosiklik birikmalarga o‘xshash pikrin kislotasining suvdagi to‘yingan eritmasi bilan
sariq cho’kma shaklida qo‘sh molekular birikma hosil qilishi orqali aniqlanadi:
OH
•HCl
Preparatning chinligini yana uning formaldegidning konsentrlangan sulfat kislotadagi eritmasi bilan rangli birikma hosil qilishi
bo‘yicha ham aniqlanadi. Bunda preparatning xloroformdagi eritmasiga asta-sekin formaldegidning konsentrlangan sulfat kislotadagi eritmasidan qo‘shilsa, suyuqlikdagi ikki qatlam chegarasida qizil
rangli halqa paydo bo‘ladi:
h 5q o - c - c h 2- c h ,

R 3c v

X

*o H - C - H ; [O]

NI
CH3
Promedol tarkibidagi xlor ionini odatdagicha nitrat kislota muhitida kumush xlorid holida cho‘ktirib aniqlanadi.
Pirilenning chinligini aniqlashda uning suvdagi eritmasidan
natriy gidroksid eritmasi ta’sirida 1, 2, 2 , 6, 6-pentametilpiperidin
asosni oq loyqa shaklida cho‘ktirib isbotlanadi:
Pirilen tarkibidagi p-toluolsulfonat kislota qoldig‘ini, undagi
oltingugurt asosida aniqlanadi. Buning uchun preparatni konsentrlangan nitrat kislota va pergidrol bilan qizdirib, organik birikkan
oltingugurtni sulfat ioniga o‘tkaziladi, so‘ngra uni bariy sulfat holida cho‘ktirib, aniqlanadi.
Pirilenning sirka aldegididagi eritmasi natriy nitroprussid ta ’sirida
to ‘q qizil rangli birikma hosil qiladi. Bu reaksiyadan ham preparatning chinligini aniqlashda foydalaniladi.
Dimekolinning chinligini aniqlash uchun uni natriy gidroksidning 30 %li eritmasi bilan qizdirish yordamida parchalanadi. Reaksiyadan ajralib chiqqan dimetilamin probirka ustida tutib turilgan
qizil lakmus qog‘ozini ko‘k rangga bo‘yaydi:
Dimekolin kaliy dixromat va konsentrlangan sulfat kislota solingan probirka ustiga natriy nitroprussid eritmasi va piridin bilan
hoMlangan filtr qog‘ozi tutib, so‘ngra uni qizdirilsa, qog‘ozda ko‘k
dog‘ paydo boMadi. Bu reaksiya preparatdagi NN metil guruhiga
xosdir.
Preparat tarkibidagi yodni aniqlash uchun unga konsentrlangan sulfat kislota qo‘shib isitiladi, bunda binafsha rangli erkin yod
bugMari ajralib chiqadi.
Dimekolinning chinligini yana uning isitilgan spirtdagi eritmasini sovutilganda oq kristall shaklida cho‘kma cho'kishi bo‘yicha ham
aniqlanadi. Bunda dimekolin asos holida ajralib chiqadi.
Promedolni M e’yoriy hujjat talabiga ko‘ra suvsiz m uhitda kislota-asos usuli bo‘yicha titrlab aniqlanadi. Buning uchun preparatning suvsiz sirka kislotasida eritilgan maMum miqdorini sim ob (II)
atsetat tuzi hamda kristall binafsha indikatori ishtirokida suyuqlik
yashil rangga o ‘tguncha perxlorat kislotaning 0,1 mol/1 suvsiz sirka kislotadagi eritmasi bilan titrlanadi.
Preparatning miqdorini yana uning tarkibidagi xlorid kislota qoldigM asosida argentometrik yoki neytrallash usullari bo‘yicha
aniqlash mumkin. Neytrallash usulida preparatning maMum miqdorini xloroformda eritib, fenolftalein indikatori ishtirokida natriy
gidroksidning 0,1 mol/1 eritmasi bilan titrlanadi.
Pirilenni suvsiz muhitda kislota-asos usuli bo‘yicha perxlorat
kislotaning 0,1 mol/1 eritmasi bilan potensiometrik titrlash orqa-
11 aniqlanadi. Bunda indikator elektrod sifatida platina yoki shisha
elektrod ishlatiladi.
Dimekolinning miqdori uning tarkibidagi yod asosida argentometrik (Fayans) usul bo‘yicha aniqlanadi. Bunda indikator sifatida fluoresseinning 0,2 %li spirtdagi eritmasi ishlatiladi va cho‘kma
toMa to‘q sariq rangga o‘tguncha kumush nitratning 0,1 mol/1 eritmasi bilan titrlanadi.
Promedolni farmakologik ta’siri jihatidan morfin alkaloidining
o ‘mini bosuvchi analgezitik modda sifatida bemomi operatsiya-
ga tayyorlashda va undan keyin, me’da va o ‘n ikki barmoqli ichak
yaralarida, xolesistit, buyrak va jigar kolitlarida hamda boshqa kasalliklarda og‘riq qoldiruvchi modda sifatida ishlatiladi. Ginekologiya
amaliyotida tug‘ruq paytida uni og‘riq qoldiruvchi sifatida ishlatiladi.
Odatda, promedolni 0,025-0,05 g dan ichiriladi yoki 1-2 %li eritmasi 1 ml dan teri ostiga yuboriladi. Preparat tabletkalarda 0,025 g
va ampulalarda 1 ml dan 1 % yoki 2 %li eritmasi chiqariladi.
Pirilenni gipertonik kasalliklarda, periferik qon tomirlari spazmasida, me’da va o‘n ikki barmoq ichak yaralarida 0,0025-0,005 g dan
ichiriladi. Uni tabletkalarda 0,005 g dan chiqariladi.
Dimekolin ham m e’da va o‘n ikki barmoq ichak yaralarida,
xolesistit va silliq mushak periferik qon tomirlari spazmasida hamda gipertoniya kasalligini davolashda 0,025-0,05 g dan kuniga 2-3
marta ichiriladi. Dimekolin 0,025-0,05 g dan sariq qobiq bilan qoplangan tabletkalarda chiqariladi.
Promedol og‘zi mahkam berkitilgan shisha idishlarda «А»
ro‘yxati bo‘yicha, pirilen esa «В» ro‘yxatida saqlanadi. Dimekolin
yorugMik tushmaydigan joylarda «В» ro‘yxati bo‘yicha saqlanishi
zarur.
Ketotifen chinligi IQ-, UB-spektrofotometrik usulda standart
namuna eritmasi bilan taqqoslab aniqlanadi.
Ketotifen miqdori yuqori samarali suyuqlik xromatografiya va
suvsiz muhitda kislota-asos titrlash usulida aniqlanadi. Preparatning
aniq tortmasi muz.sirka kislotada eritilib, 0,1 m xlorid kislota eritmasi bilan titrlanadi (indikator kristall binafsha).
Tibbiyotda allergiyaga qarshi vosita sifatida qoMlaniladi.
Tolperizon gidroxlorid chinligi UB-spektrofotometrik usulda aniqlanadi. Bunda tekshiriluvchi eritma UB spektri 200 nm dan
400 nm oraligMda maksimum nur yutish ko‘rsatkichi 260±2 nm
boMishi kerak.
Preparat chinligi gidroxlorid qoldigMdagi xlor ioniga xos DF XI
bo'yicha reaksiya yordamida aniqlanadi.
Tolperizon gidroxlorid chinligi yupqa qatlam xromatografiya
usulida standart namuna eritmasi bilan taqqoslab aniqlanadi.
Tolperizon gidroxlorid miqdori suvsiz muhitda kislota-asos titrlash usulida aniqlanadi. Aniq tormani 3 %li simob (II) atsetat saqlagan muz. sirka kislota eritmasida eritilib, 0,05 M xlorid kislota bilan
0,1 % kristall binafsha eritmasi ishtirokida ko‘k yashil rang hosil
boMguncha titrlanadi.
Tibbiyotda miorelaksant vosita sifatida qoMlaniladi. 15-30 °C
xona haroratida saqlanadi.
Loperamid gidroxlorid chinligi IQ-, UB-spektrofotometrik usulda standart namuna eritmasi bilan taqqoslab aniqlanadi.
Chinligi yana xloridlarga xos sifat reaksiya yordami DF XI
bo‘yicha aniqlanadi.
Loperamid gidroxlorid miqdori neytrallash usulida (potensiometrik titrlash) aniqlanadi. Dori moddasini etil spirt va 0,01 M
xlorid kislotada eritib, 0,1 M natriy gidroksid eritmasi bilan titrlanadi.
Tibbiyotda diareyaga qarshi vosita sifatida qoMlaniladi.
Galoperidol chinligi IQ-, UB-spektrofotometrik, yupqa qatlam
xromatografiya usulida aniqlanadi.
Tekshiriluvchi moddaning 400 dan 4000 sm_1 gacha oraligMdagi
IQ-spektri standart namuna bilan taqqoslanganda mos kelishi lozim.
Yupqa qatlam xromatografiya usulida oktadetsilsilil silikagelli plastinkasidan foydalanib, tetragidrofuran-metanol-natriy xlorid (1 0 :4 5 :4 5 ) aralashmasida xromatografiyalanadi. So‘ng quritib,
254 nm toMqin uzunligida UB nurida ko‘riladi.
Galoperidol miqdori suvsiz muhitda kislota-asos titrlash usulida aniqlanadi. Bunda muz.sirka kislota eritmasida eritib, 0,1 m perxlorat kislota bilan tirlanadi (indikator 1-naftolbenzol).
Tibbiyotda antipsixik neyroleptik vosita sifatida qoMlaniladi.