Davlat kadastrlari

5.3. Tabiiy xavf yuqori bo„lgan zonalar davlat kadastri 
Tabiiy 
xavf 
yuqori bo‗lgan 
zonalar 
davlat 
kadastri 
Davlat 
kadastrlari yagona tizimining tarkibiy 
qismi 
hisoblanadi 
va 
tizimli 
kuzatishlar, 
tadqiqotlar 
hamda 
axborotlar to‗plash natijalari bo‗yicha 
tayyorlanadigan, 
doimo 
yangilab 
boriladigan va zarurat bo‗lganda 
aniqlashtiriladigan tabiiy xavf yuqori bo‗lgan zonalarning unifikatsiya qilingan 

---

181 
tavsiflari va tasvirlari, har yili ro‗y bergan xavfli tabiiy hodisalar to‗g‗risidagi 
ma‘lumotlar to‗plamidan iborat bo‗ladi. 
Tabiiy xavf yuqori bo‗lgan zonalar davlat kadastri kadastr ob‘ektlarini 
hisobga olishni, ularning holatini va ro‗y bergan xavfli tabiiy (geologik, 
gidrometeorologik) jarayonlar (hodisalar) oqibatlarini baholashni ta‘minlash 
maqsadida yuritiladi. 
Tabiiy xavf yuqori bo‗lgan zonalar davlat kadastrini yuritish quyidagi 
vakolatli 
organlar 
tomonidan: 
Davlat 
geologiya 
qo‗mitasining 
"O‗zbekgidrogeologiya" davlat geologiya korxonasi xavfli geologik jarayonlar 
ro‗y 
beradigan 
zonalar 
bo‗yicha; 
O‗zbekiston 
Respublikasi 
Fanlar 
akademiyasining Seysmologiya instituti seysmik xavf yuqori bo‗lgan zonalar 
bo‗yicha; "O‗zgidromet" markazi gidrometeorologiya hodisalari xavfi yuqori 
bo‗lgan zonalar bo‗yicha amalga oshiriladi. 
Tabiiy xavf yuqori bo‗lgan zonalar davlat kadastrini yuritish: kadastr 
axborotlarini to‗plash, tizimlashtirish, saqlash, hisobga olish va baholash; Davlat 
kadastrlari yagona tizimiga kiritish uchun har yilgi axborot hisobotlarini tuzish; 
foydalanuvchilarni Tabiiy xavf yuqori bo‗lgan zonalar davlat kadastri bo‗limlarini 
yuritish bo‗yicha vakolatli vazirliklar va idoralar tomonidan belgilangan tartibda 
kadastr axborotlari bilan ta‘minlash yo‗li bilan amalga oshiriladi. 
Kadastr ob‘ektlarini hisobga olish to‗g‗risidagi, har yili ro‗y bergan xavfli 
tabiiy jarayonlar, ularning miqdor va sifat tavsiflari, xavfli tabiiy jarayonlar 
(hodisalar) oqibatlari to‗g‗risidagi muntazam ravishda yangilab va to‗ldirib 
boriladigan ma‘lumotlar: xavfli geologik jarayonlar ro‗y beradigan zonalarda - 
zilzilalar, ko‗chkilar, yemirilishlar, cho‗kishlar, o‗pirilishlar, suffoziyalar, karstlar 
va boshqalar; gidrometeorologiya hodisalari xavfi yuqori bo‗lgan zonalarda - suv 
toshqinlari, sellar, qor ko‗chkilari, kuchli shamollar, jalalar, qurg‗oqchilik, suv 
bosishi va boshqalar Tabiiy xavf yuqori bo‗lgan zonalar davlat kadastrining asosini 
tashkil qiladi. 
Quyidagilar Tabiiy xavf yuqori bo‗lgan zonalar davlat kadastrining asosiy 
prinsiplari hisoblanadi: O‗zbekiston Respublikasining butun hududini qamrab 

---

182 
olish; koordinatlar yagona tizimi va topografiya asoslarini qo‗llanishi; hisobga 
olish yagona tizimini, kadastr axborotlarini ishlash va taqdim etish metodikasini 
qo‗llanishi; avtomatlashtirilgan geoaxborot texnologiyalarini qo‗llanishi; 
ma‘lumotlarning ishonchliligi va ko‗rgazmaliligi, kadastr axborotlarini har yili 
to‗ldirib va yangilab borilishi; kadastr axborotlarining ochiqligi. 
Tabiiy xavf yuqori bo‗lgan zonalar davlat kadastrini yaratish va yuritish bilan 
bog‗liq ishlar tegishli vazirliklar va idoralarga maqsadli foydalanish uchun 
ajratiladigan davlat byudjeti mablag‗lari hisobiga moliyalashtiriladi. 
Quyidagilar Tabiiy xavf yuqori bo‗lgan zonalar davlat kadastri ob‘ektlari 
hisoblanadi: xavfli geologik jarayonlar ro‗y beradigan zonalar bo‗yicha - xavfli 
geologik jarayonlar ro‗y berish zonasi (daryolar havzasi) elementlari - xavfli 
geologiya jarayonlari rivojlanadigan kichik zonalar (soy havzasi), uchastkalar;
seysmik xavf yuqori bo‗lgan zonalar bo‗yicha - zilzila markazlari paydo bo‗lishi 
muqarrar zonalar (seysmogen zonalar) va turlicha toifadagi seysmik ta‘sir zonalari; 
gidrometeorologiya hodisalari xavfi yuqori bo‗lgan zonalar bo‗yicha - xavfli 
gidrometeorologiya hodisalari ro‗y berish zonalari (daryolar havzasi), elementlari
va xavfli gidrometeorologiya hodisalari rivojlanadigan kichik zonalar. 
Quyidagilar hisobga olishning boshlang‗ich hududiy birligi hisoblanadi; 
xavfli geologik jarayonlar ro‗y beradigan zonalar bo‗yicha - 1000 m
3 
dan ortiq 
hajmli xavfli geologiya jarayonlarining nomuntazam ro‗y berishi. Shuningdek 
kadastr ob‘ektlari doirasida xavfli geologiya jarayonlariga har yili duch keladigan 
maydon ham hisobga olinadi. Grafik hisobga olish tegishli shartli belgilardan 
foydalangan holda 1:25000 va 1:200000 masshtabli topografiya haritalarida 
amalga oshiriladi;
seysmik xavf yuqori bo‗lgan zonalar bo‗yicha - zilzilalar ro‗y beradigan zona 
va 25km
2
maydondagi turlicha toifada ta‘sir ko‗rsatish zonasi hududi. Shuningdek 
seysmogen zonadan tashqarida yoki seysmik xavfi ancha past bo‗lgan zonada 
zilzila ro‗y berganda seysmik xavfning yuqori toifasiga o‗tadigan maydonlar ham 
hisobga olinadi. Seysmik xavfli zonalarni tasvirlash uchun kartografik materiallar 
belgilangan shartli belgilardan foydalangan holda 1:1000000 yoki 1:500000 va 

---

183 
1:200000 (ayrim hududlar uchun) masshtabda tuziladi; gidrometeorologiya 
hodisalari xavfi yuqori bo‗lgan zonalar bo‗yicha - xavfli gidrometeorologiya 
hodisalari sodir bo‗ladigan zona hududi, daryo havzasi (yuqori, o‗rta, quyi oqim), 
tog‗ massivi (yonbag‗ir ekspozitsiyasi). Xavfli gidrometeorologiya zonalarini 
tasvirlash uchun kartografik materiallar belgilangan shartli belgilardan foydalangan 
holda 1:1000000 yoki 1:500000 va 1:200000 (ayrim hududlar uchun) masshtabda 
tuziladi. 
Tabiiy xavf yuqori bo‗lgan zonalar davlat kadastri ma‘lumotlari tarkibiga 
quyidagilardan iborat bo‗lgan hisobga olish va baholash axborotlari kiradi: