“Davlat moliyasi” faniniga kirish. Davlat moliyasining mohiyati va ahamiyati

5. Davlat moliyasining funksiyalari, ularning davlatning funksiyalari bilan bog‘liqligi

• Har bir mamlakatning normal ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy jihatdan rivojlanishi uchun samarali faoliyat qiluvchi davlat zarur. Davlat jamiyatga va mamlakat fuqarolariga zarur tovarlar ishlab chiqarish va xizmatlar ko‘rsatish, iqtisodiyot va ijtimoiy tarmoqlarning samarali faoliyat qilishi uchun me’yoriy va institutsional tuzilmalarning qonuniy asoslarini yaratish va shu bilan o‘z fuqarolarining yashashi va ishlashi uchun ijtimoiy, iqtisodiy, moddiy va boshqa shart-sharoitlarni yaratib berish vazifalarini bajaradi. Shu vazifalardan kelib chiqqan holda davlatning asosiy funksiyalari quyidagilardan iborat

Davlatning asosiy funksiyalari

Davlat yuqorida bayon qilingan o‘z funksiyalarini muvaffaqiyatli bajarishi, shuningdek, mamlakat taraqqiyoti-ning har bir bosqichida dolzarb bo‘lgan strategik maqsad va vazifalarni amalga oshirish uchun mamlakatda yaratilgan moliyaviy resurslarning ma’lum bir qismini o‘z qo‘lida to‘plamog‘i obyektiv zaruriyatdir. Aynan shu obyektiv zaruriyatning mavjud bo‘lishi davlat moliyasining mavjud bo‘lishini va amal qilishini taqozo etadi.

• Davlat yuqorida bayon qilingan o‘z funksiyalarini muvaffaqiyatli bajarishi, shuningdek, mamlakat taraqqiyoti-ning har bir bosqichida dolzarb bo‘lgan strategik maqsad va vazifalarni amalga oshirish uchun mamlakatda yaratilgan moliyaviy resurslarning ma’lum bir qismini o‘z qo‘lida to‘plamog‘i obyektiv zaruriyatdir. Aynan shu obyektiv zaruriyatning mavjud bo‘lishi davlat moliyasining mavjud bo‘lishini va amal qilishini taqozo etadi.
• Moliya tizimi uchun, umuman olganda, quyidagi davlat moliyasini boshqarish funktsiyalari hal qiluvchi ahamiyat kasb etadi: rejalashtirish, tashkil etish, rag‘batlantirish, nazorat.

1. Rejalashtirish funktsiyasi maqsadlarni shakllantirish va ularga erishish yo‘llarini tanlashni o‘z ichiga oladi. Rejalashtirish funktsiyasiga, odatda, rivojlanish maqsadlari va ustuvorliklaridan kelib chiqqan holda vaqt jihatidan cheklangan moliyaviy resurslar hajmini taqsimlash, ularni respublika va mahalliy byudjetlar o‘rtasida qayta taqsimlash ham kiritiladi. Mazkur funktsiya tegishli moliya yili va istiqbol uchun byudjetlar, moliyaviy resurslar balanslari, soliqqa tortish tartiblari va boshqalar tuzish orqali amalga oshiriladi.