Davlat va huquq nazariyasi

sirlarini himoya qilish, ya’ni axborotdan foydalanish huquqi, agar bunday kirish 
intellektual mulk himoyasiga putur еtkazsa qo‘llanilmaydi. Biznes yoki tijorat 
sirlariga kirish faqat ma’lumotlar subyektining roziligi bilan berilishi mumkin. 
37
O‘zbekiston Respublikasining “Davlat hokimiyati va boshqaruv organlari faoliyatining 
ochiqligi to‘g‘risida”gi Qonun

---

42 
Bundan tashqari qonunda arizani ko‘rib chiqish muddatini 30 kun qilib 
belgilab qo‘yilgan. Shuningdek, federal komissar lavozimi ham joriy qilingan va 
uning vazifasi ham belgilab o‘tilgan. Agarda axborot olishda ma’lumotlargga kirish 
huquqi buzilganda ushbu federal komissarga murojaat qilish mumkin.
Qonunning 11-moddasida davlat organlariga tegishli bo‘lgan ma’lumotlarni 
rasmiylar e’lon qilib borishi haqidagi norma shakllantirilgan, rasmiylar tegishli 
ma’lumotlardan elektron foydalanish imkoniyatini yaratish majburiyati yuklatilgan. 
Qonunimizning so‘nggi moddalarida hisobot va baholash normasi keltirilgan 
a bunda, Federal hukumat ushbu Qonunning amal qilish muddati tugashidan ikki yil 
oldin Germaniya Bundestagiga hisobot beradi. Germaniya Bundestagi qonunni amal 
qilish muddati tugashidan bir yil oldin ilmiy asosda baholaydi
38
. 
Bundan tashqari Germaniyada davlat boshqaruvi organlarining ochiq va 
shaffof ishlashida jamoatchilik nazorati ham katta rol o‘ynaydi. Germaniya 
qonunchiligida o‘ziga xos jihatidan biri jamoatchilik nazoratining mavjudligi, 
ko‘pincha aniq belgilangan intizomiy chegaralar mavjudligi, nemis xalqining 
madaniyatiga bog‘liqligi bilan belgilanadi. O‘zboshimcha va samarasiz usullarni 
amalga oshirish jamoatchilik nazoratidan ko‘ra, o‘z fikrini bildirishdagi va uni talab 
etishdagi intizomlar foydali deb hisoblanadi. 
Jamoatchilik nazorati: Bundestag qoshidagi Jamoatchilik Qo‘mitasi. 
Bundestag qoshidagi Jamoatchilik Qo‘mitasi 2004-yilda tashkil etilib 
alohida organ hisoblanadi. Jamoatchilik Qo‘mitasining 20 nafar a’zosi bor, 
jamoatchilik kengashi umumiy saylovlari asosida lavozimlariga tayinlanishadi. 
Bundestagga Qo‘mita tomonidan kelib tushadigan iltimoslar va shikoyatlarni ko‘rib 
chiqishi shart hisoblangan a’rizalari bo‘yicha qo‘mitaga ma’lumotlar taqdim etish 
majburiyati yuklatilgan. Mazkur Qo‘mitaning shikoyatlarini tekshirish bo‘yicha 
vakolatlari federal qonun asosida tartibga solinishi belgilab o‘tilgan. 
38
 
https://www.bundesbank.de/en/homepage/freedom-of-information-act/freedom-of-information-act-619002
  

---

43 
Shuningdek, Germaniya Federativ Respublikasining 2011-yil 20-sentabrda 
AQShning o‘sha vaqtdagi Prezidenti Barak Obama tashabbusi bilan Braziliya, 
Indoneziya, Janubiy Afrika Respublikasi, Meksika, Norvegiya, Fillipin, Buyuk 
Britaniya davlatlari o‘rtasidagi o‘zaro shartnoma asosida tashkil etilgan
39
va hozirda 
dunyoning 79 davlati a’zo hisoblanadigan “The Open Government Partnerships” 
(OGP) ya’ni “Ochiq Hukumat Hamkorligi” tashkilotiga 2016-yilda a’zo davlat 
sifatida qo‘shilishi ham ochiq hukumat va uning shaffoflik, hamkorlik, ishtirok etish 
va hisobdorlik ustunlarini targ‘ib qilish bo‘yicha o‘z oldiga har kelgusi yil uchun 
davlat dasturi ishlab chiqish vazifasini qo‘ydi. 
Tadqiqotimiz davomida quyidagi davlatlarning davlat boshqaruvi 
organlarining ochiqligini ta’minlashdagi tajribasini, qonunchiligini hamda amalga 
oshirgan ishlarini tahlil qilib chiqamiz.