Davolash fakulteti fakultet va gospital jarroxlik kafedrasi

Anatomik-fiziologik ma'lumotlar

Ko‘ks oralig‘i — kukrak bo‘shlig‘ining orqa tomonidan umurtqa pog‘onasi, oldingi tomondan ko‘krak, yon tomonlardan mediastinal plevra, pastdan diafragma bilan che­garalanib turadigan qismi bo‘lib, Ko‘ks oralig‘i yuqorida aniq chegaralarsiz bo‘yin sohasiga o‘tadi.

Ko‘ks oralig‘i shartli ravishda yuqori va pastkiga bo‘linadi, satxi IV ko‘krak umurtqasi damidan o‘tadi. Tra­xeya yuqori ko‘ks oralig‘ini shartli ravishda oldingi va orqa ko‘ks oraligiga buladi, yurak xaltasi esa pastki va oldingi, o‘rta va orqa ko‘ks oralig‘iga bo‘linadi. Ko‘ks oralig‘i topografik-anatomik boglik, organlar va to‘qimalarning yig‘indisi hisoblanadi. Yuqori ko‘ks oralig‘ida traxeya, qizilo‘ngach, ayrisimon bez, aorta ravogi, yelka-bosh venalari, ko‘krak limfatik yuli buladi.

Pastki Ko‘ks oraliganing oldingi va urta kismlari yurak va perikard bilan band, o‘rta qismining yuqori uchdan bir kismida esa traxeya bifurkatsiyasi, upka arteriyasi, aortaning yuqoriga ko‘tariladigan k,ismi joyla­shadi. Va nixryat, pastki orkd oraligida aortaning pastga tushadigan k,ismi, kizilungach, kukrak limfa yuli, sim-patik va parasimpatik nervlar utadi.

Tekshirish usullari. Tekshirishning asosiy usuli x.ar tomonlama rentgenologik tekshirish (rentgenoskopiya, polipozitsion rentgenografiya, tomografiya).

Kompleks tomografiya zamonaviy, eng kup ma'lumot beradigan usul hisoblanib, kukrak kafasidan va beril-gan xar kanday darajada kundalang kesma olishga imkon beradi. Bundan tashkari, anik diagnostika uchun kuyidagi-lar kullanilishi mumkin:

Pnevmomediastikografiya — Ko‘ks oraligaga gaz kiri-tilgandan keyin rentgenologik tekshirish. Ko‘ks oralig‘i usmalarining konturini aniklashga yordam beradi.

Sun'iy pnevmotoraks — plevral bushlikka gaz yuborish fonida tekshirish. Upka usmasini Ko‘ks oraligidagi us-malar va kistalardan fark kilish imkonini beradi.

Angiografiya — yurak va yirik tomirlar bushliklarin* kontrast tekshirishdan iborat.

Material olish va uzil-kesil diagnozni anikdai uchun: bronxlar orkali punksiya, torakoskopiya, transto rakal aspiratsion biopsiya, mediastinoskopiya, periarte rial mediastinotomiyadan foydalaniladi.

Ko‘ks oralig‘i shikastlari. Ko‘ks oraliganing ochik, v; yopik shikastlari fark kilinadi. Ularni yana organlar shikastlanmagan yaralanishlar, oldingi Ko‘ks oralip shikastlangan yaralanishlarga bulish mumkin. Klini manzarasi kaysi organ shikastlanganiga va kon okish da

rajasiga boglik.

Yopik shikastlar kupincha Ko‘ks oraliri yirik tomi; larining shikastlanishi va ichiga kon okib gematom shakllanishi bilan utadi. Upka va bronxlar shikastlanganda Ko‘ks oraliga emfizemasi rivojlanadi. Ko‘ks oraliri gematomasi va emfizemasi nafas qisishi, sianoz, venalarning bo‘rtib chikishi bilan yuzaga chikadi. Rentgenogrammada Ko‘ks oralirining kengayganligi, gematomada uning Koronrilashganligi va emfizemada yorur tortganligi aniklanadi.

Davolash: yalliglanishga karshi, xaet uchun muxim or­ganlar ishini normaga solishga karatilgan davolash olib boriladi.

Operatsiya kilib davolashga organlar, yirik tomirlar-ning yirtilib kon okishi, Ko‘ks oraliri organlarining bosilishi, funksiyasining keskin pasayib ketishi kursax-ma bulib xisoblanadi.