•davr nashriyoti* t o s h k e n t

Ko‘tarib turuvchi parraklar soyasida
Samolyotga 
uchish-qo‘nish 
y o lk a s i 
kerak: 
u 
havoga
ko‘tarilishi uchun tezligini oshirishi lozim, aks holda qanotla-
rida ko'taruvchi kuch hosil bo'lm aydi. Agar qanotni uchuvchi
apparat korpusiga nisbatan tinm asdan harakatlanib turish-
ga majbur qilinsa nima bo'ladi? Bunday holda u n afaq at tik
ko'tarilishi va qo'nishi mumkin bo'ladi, balki u havoda osilib
turishi, yonlamasiga uchishi va dumini oldiga qilib uchishi ham
mumkin bo'ladi. Bun-day apparat «vertolyot» degan nom oldi.
Y u g u rm a s d a n h a v o g a k o 'ta r ilis h
Ilk vertolyotlar SSSR va Germaniyada Ikkinchi jahon urushidan 
ham oldin paydo bo'lgan edi. 1945-yildan keyin, AQShda 1.1. Sikorskiy 
firmasida vertolyotlarni seriyali ishlab chiqarish yo'lga qo'yildi. Har 
qanday texnik buyum singari 
vertolyot 
ham o'z afzalliklari va kam- 
chiliklariga ega. Masalan, u tezligini soatiga 350-3 70 km dan oshi- 
rolmaydi. Parraklarining joylashishi va soniga ko'ra vertolyotlar od- 
diy sxemali (bitta ko'tarib turuvchi parrak va dum qismida kichkina 
mini boshqaruvchi), ikki o'qli (ustma-ust joylashgan qarama-qarshi
tomonlarga aylanadigan 
ikkita parrak), bo'ylama 
(mashinaning tumshuq va 
dum qismlarida joylash­
gan ikkita ko'tarib turuv­
chi parrak) va ko'ndalang 
keng yoyilgan qanotning 
uchlarida joylashgan ik­
kita parrak. M. L. Mil 
konstruksiyasi 
bo'yicha 
yaratilgan Mi-1 birinchi 
vertolyoti 
uchuvchilar
. „
u
„
* , 
tayyorlash, yo'lovchilarni
Rossiyaning Ka-60 «Kasatka» vertolyoti

---

tashish, shuningdek, aloqa qilish 
va razvedka uchun foydalanilgan. 
O'zining noyob