F u q a ro a v ia ts iy a s i
Dastlabki avialaynerlarning asosiy kamchiligi parvoz paytida
uncha balandga ko‘tarila olmasligi edi: uchuvchi ap p aratlar
saloni germ etizatsiya (havo o ‘tkazm aydigan) qilinm aganligi
sababli ular havosi sokin va sam olyotlar «havodagi chuqur-
liklarga» tushib ketm aydigan stratosferag acha ko‘tarila ol-
masdi. Shunday bo‘lgach, dastlabki sam olyotlarning bortida
qanchalik tansiq taom lar tortilm asin, yoMovchilarning uchish-
dan hayiqishi tufayli bu noz-ne’m atlar ko'pincha xocrandalarini
topolm ay qolib ketardi.
Eng m uvaffaqiyatli chiqqan yo'lovchisam olyotlaridan
b iri - Am erikaning «Boing-747» avialayneri
V a q t va m a s o fa d a n ilg a r ila b k e tib
1940-yilda Amerikaning «Boing» firm asi tom onidan yaratilgan,
birinchi m arotaba
g erm etik kabina
bilan
jihozlangan va boshqa
laynerlar ko'tarila olmaydigan balandlikkacha uchib bora oladigan
«Stratolayner» paydo bo'ldi. Nihoyat yo'lovchilar «kir yuvish ma-
shinasida uchish» o'rniga ravon, bir tekisda davom etuvchi
parvoz-
dan zavqlanishlari mumkin bo'ldi. Dunyo yo'lovchi samolyotsozligi
aviatsiya fanida erishilgan yutuqlar tufayli oldinga qarab katta qa-
dam qo'ydi. Juda baland ko'tarilib,
q it’alararo
parvoz qilish imkoniga
ega bo'lgan yangi porshenli va tur-
boparrakli laynerlar yo'lovchilarni
uzoq masofalarga ham qisqa vaqt
ichida yetkazib qo'yadigan bo'ldi.
Muvaffaqiyatli
chiqqan
birin
chi reaktiv layner - «Boing-707»
bo'ldi. U havo transport!
safiga
qo'shilgandan
so'ng
sam olyot
lar orqali dengiz transportidan
ko'ra ko'proq yo'lovchiga xizmat
ko'rsatila boshlandi. 1970-yilda birinchi
keng fyuzelyajli aerobus-
lar (havo avtobuslari) - «Boing-747» trassaga chiqdi. 350 kishini 8
ming km masofaga olib ketuvchi bunday ulkan laynerlarning paydo
bo'lishi havo transportini rom antik sayohatdan odatdagi hodisaga
aylanishiga sabab bo'ldi.
B ugungikunda
havo transpor-
ti bare ha turdagi yo'lovchi
tashuvchi yer usti va dengiz
transportini ortda qoldira-
di. Navbatdagi 600 kishini
12 ming km masofaga el-
tuvchi A -380 aerobuslari
trassaga chiqish arafasida.
Rossiyaning 4 -9 6 -3 0 0 layneri
