Daxiletmə. İstifadəçiyə sistem üzərində işləmək imkanı verir

[23:04, 2022-10-10] Anar 2440a: stifadəçi interfeysi (ing. user interface) — elə bir sistemdir ki, istifadəçilər elektron hesablama maşınları ilə onun vasitəsilə rahat "ünsiyyət" qururlar. Əsasən iki formada özünü göstərir:

Daxiletmə. İstifadəçiyə sistem üzərində işləmək imkanı verir.

Xaricetmə. Sistemə istifadəçinin nə etdiyini müəyyən etmək imkanı verir.
İstifadəçi interfeysi – kompüter proqramının istifadəçi ilə qarşılıqlı əlaqədə olma üsulu. İstifadəçi interfeysinin 3 önəmli növü var:

1. Komanda dilləri. İstifadəçi göstərişləri klaviatura vasitəsilə verirsə və proqram məlumat sətirləri ilə cavab verirsə, proqram komanda sətri interfeysinə malikdir; məsələn, DOS, OS/2, yaxud VAX/VMS sistemlərində istifadəçi klaviaturadan dir komandasını verməklə faylların siyahısını əldə edə bilər.

2. Menyular. Proqrama komandalar menyu sistemi vasitəsilə verilirsə, proqram menyu ilə idarə olunan interfeysə malikdir. Menyular hərdənbir istifadə olunan proqramlar üçün ideal olur, ancaq təcrübəli istifadəçilər onu çox yavaş hesab edə bilər.

3. Qrafik mühitlər. Proqram informasiyanı qrafik formada göstərirsə və istifadəçi ilə qarşılıqlı əlaqədə olmaq üçün göstərici qurğu (məsələn, siçan) tələb edirsə, o, qrafik istifadəçi interfeysinə malikdir.

[23:04, 2022-10-10] Anar 2440a: İnterfeys (qqq ) — iki elementin qarşılıqlı təsirini təmin edən qovuşma nöqtəsi. Hesablama texnikasında çeşidli interfeyslər ən müxtəlif səviyyələrdə gerçəkləşdirilib: proqramlarla səmərəli işləməyə imkan verən ən aşkar qrafik istifadəçi interfeyslərindən (GUI) tutmuş, qurğularla kompüterin komponentlərinin qarşılıqlı ələqəsini təmin edən, çox zaman görünməz olan, ancaq çox gərəkli aparat vasitələri interfeyslərinədək. İstifadəçi interfeysləri istifadəçinin kompüterlə səmərəli “ünsiyyətini” təmin edən qrafik təsvir sistemlərindən, komandalardan, sorğulardan və s. ibarət olur.

Növləri
Redaktə

İstifadəçi interfeysinin üç əsas növü vardır (onların bir-birini inkar etməsi vacib deyil):

Komanda sətri interfeysi (COMMAND-LINE INTERFACE), məsələn, MS-DOS əməliyyat sistemində A:> və ya C:>) istifadəçini komandanı daxil etməyə “dəvət edir”.

Çağdaş tətbiqi proqramların əksəriyyətində istifadə olunan menyu sisteminə əsaslanan interfeys istifadəçiyə lazım olan komandanı siyahıdan ya müəyyən klavişləri basmaqla, ya da siçan vasitəsilə seçməyi təklif edir.
Qrafik istifadəçi interfeysi (GRAPHICAL USER INTERFACE), “pəncərə” sistemləri adlandırılan (proqramları, sənədləri və digər elementləri pəncərə şəklində göstərən) sistemlərin vacib özəlliyidir; sistemin elementlərini simgələr (ICON) kimi göstərməklə bəzi ənənəvi üsullardan və məcazlardan (məsələn, iş masası və onun aksessuarlarından) istifadə edir.
Proqram təminatının daha “dərin” səviyyələrində digər interfeys növləri də, məsələn, tətbiqi proqramın konkret əməliyyat sistemi ilə işləməsini təmin edən interfeys vardır; daha dərinlikdə isə əməliyyat sisteminin işini kompüterin aparaturası ilə korrelyasıya etməyə imkan verən interfeys mövcuddur. Kompüterin aparat vasitələrində interfeys dedikdə, lövhələr (kartlar), bağlayıcılar (CONNECTORS) və xarici qurğuları kompüterlə birləşdirən başqa qurğular nəzərdə tutulur. Məsələn, kompüterin printerlə, sərt disklərlə və digər qurğularla qarşılıqlı əlaqəsini təmin edən RS-232-C və SCSI kimi verilənlərin ötürülməsinin standart interfeysləri vardır.

İnterfeys – birləşmə, təmas, əlaqə yeri və ya üsulu. Bu termin elm və texnikanın müxtəlif sahələrində istifadə olunur. Hesablama texnikasında interfeyslər bütün müasir informasiya sistemlərinin qarşılıqlı təsirinin əsasıdır. Əgər hər hansı bir obyektin (fərdi kompyüterin, proqramın, funksiyanın) interfeysi dəyişmirsə, bu obyektin digər obyektlərlə qarşılıqlı təsir prinsiplərini dəyişdirmədən onun özünü modifikasiya etmək imkanı yaranır. Məsələn, Windows-un bütün proqramları eyni interfeysə malikdirlər. Hesablama sistemində qarşılıqlı təsir istifadəçi, proqram və aparat səviyyələrində həyata keçirilə bilər. Bu təsnifata uyğun olaraq istifadəçi interfeysi – istifadəçinin müxtəlif qurğularla ünsiyyətdə istifadə etdiyi vasitələr məcmusudur.

[23:04, 2022-10-10] Anar 2440a: Qrafik istifadəçi interfeysi (ing. Graphical User Interface; GUI) — istifadəçi interfeysinin bir növüdür. Bu interfeysdə istifadəçiyə displeyin ekranında təqdim olunan interfeys elementləri (menyu, düymələr, simgələr, siyahılar və s.) qrafik görüntülər şəklində olur. Komanda sətri interfeysindən (COMMAND-LINE INTERFACE) fərqli olaraq, GUI-də istifadəçi ekranda görünən bütün obyektlərə (interfeys elementlərinə) giriş qurğuları (klaviatura, siçan, coystik və s.) vasitəsilə ixtiyari qaydada erişə və onlarla birbaşa manipulyasiya edə bilir. Hazırda GUI mövcud əməliyyat sistemlərinin və tətbiqi proqramların əksəriyyətində tətbiq olunur. Məsələn, Mac OS, GEM, Atari TOS, Microsoft Windows, Solaris, GNU/Linux, NeXTSTEP, OS/2, BeOS, Android, iOS, Bada, MeeGo kimi sistemlər qrafik istifadəçi interfeysinə əsaslanır.

Tətbiqi proqram gəlişdiricilərinə GUI-interfeyslər elə mühit verir ki, kompüterlə qarşılıqlı əlaqəni həmin mühit öz üzərinə götürür. Bunun da sayəsində gəlişdirici ekrana çıxarmağın və klaviatura, yaxud siçanla daxil etməyin detallarına varmadan fikrini proqramın işlənib hazırlanmasına cəmləşdirə bilər. Bundan başqa, proqramçılar tez-tez rastlaşılan məsələləri (məsələn, verilənlər faylının saxlanması) həmişə eyni qaydada emal edən proqramlar yaratmaq imkanı əldə edirlər, çünki interfeys pəncərələr və dialoqlar şəklində olan standart nəzarət mexanizmlərini nəzərdə tutur. GUI-interfeysin başqa üstünlüyü ondan ibarətdir ki, onun üçün yazılmış tətbiqi proqramlar qurğulardan asılı olmur: interfeysə yeni giriş və çıxış qurğularının (məsələn, böyük ekranlı monitor və ya optik yaddasaxlama qurğusu) dəstəklənməsi əlavə edilirsə, tətbiqi proqram heç bir dəyişiklik olmadan bu qurğulardan istifadə edə bilər.

[23:04, 2022-10-10] Anar 2440a: Qrafik istifadəçi interfeysi
Qrafik İstifadəçi İnterfeysi bəzən GUI-yə ("gooey" kimi oxunur) qısaldılır. İstifadəçi bir seçim seçir – adətən siçanı həmin seçimi təmsil edən ikonaya işarə edərək, sonra seçmək üçün klikləməklə.

GUI xüsusiyyətlərinə aşağıdakılar daxildir:

Yeni başlayanlar üçün istifadə etmək daha asandır
Kəs və yapışdır və ya "sürük və burax" funksiyalarından istifadə edərək proqram təminatı arasında asan məlumat mübadiləsini təmin edin
Çox yaddaş və emal gücündən istifadə edin (ekspert istifadəçilər tərəfindən idarə olunan komanda xətti interfeyslərindən daha yavaş ola bilər)
Sadə tapşırıqlar bir sıra əməliyyatlar tələb etdikdə təcrübəli istifadəçiləri qıcıqlandıra bilər
İstifadəçi interfeyslərini müzakirə edərkən qeyd etmək lazımdır ki, Windows XP, Windows Vista, Apple OSX və Ubuntu hamısında GUI var.

Yaxşı GUI olmalıdır:

Cazibədar və gözə xoş görünün
İstifadəçiyə müxtəlif variantları asanlıqla sınamağa icazə verin
İstifadəsi asan olsun
Əsas sahələr üçün uyğun rənglərdən istifadə edin
İstifadəçi tipinə yönəlmiş asan başa düşülən sözlərdən istifadə edin
Kömək sənədləri var
O, həmçinin istifadəçilərin ehtiyaclarını nəzərə almalıdır. Məsələn, gənc uşaqlar sözlərdən daha çox şəkillərə üstünlük verirlər və əlilliyi olan insanlar xüsusi giriş və ya çıxış cihazlarından faydalana bilərlər.

Tərtibatçılar həmçinin təklif olunan istifadəçi interfeyslərini yaratmaq üçün maket alətlərindən istifadə edəcəklər. Model bütün etiketləri, mətn komponentlərini, nişanları, menyuları, forma sahələrini və qrafik komponentləri müəyyən edəcək

[23:04, 2022-10-10] Anar 2440a: GUI-lərin xüsusiyyətlərinə aşağıdakılar daxildir:
Yeni başlayanlar üçün onlardan istifadə etmək daha asandır.
Onlar kəsib yapışdırıb və ya 'sürükləyib burax' vasitəsilə proqram təminatı arasında asanlıqla məlumat mübadiləsi aparmağa imkan verir.
Çox yaddaş və emal gücü istifadə edirlər. ...
Sadə tapşırıqlar bir sıra əməliyyatlar tələb etdikdə onlar təcrübəli istifadəçiləri qıcıqlandıra bilər.
[23:04, 2022-10-10] Anar 2440a: GUI-nin əsas hissələri göstərici, nişanlar, pəncərələr, menyular, sürüşdürmə çubuqları və intuitiv daxiletmə cihazıdır. Bəzi ümumi GUI-lər Microsoft Windows, Mac OSX, Chrome OS, GNOME, KDE və Android ilə əlaqəli olanlardır.
[23:04, 2022-10-10] Anar 2440a: Düymələr və kombinasiya qutuları kimi qrafik istifadəçi interfeysinin (GUI) obyektləridir
ümumiyyətlə siniflər və onların alt sinifləri kimi təqdim olunur. İstifadəçi proqramı daxildir
kimi təriflər və ehtiyaclar ilə təmin edilən kitabxanalarla xüsusi bir əlaqə
GUI tətbiqi. Bəzi kitabxanalar bir neçə platformaya məxsus kitabxanaya keçid kimi çıxış edərək bir çox platformanı dəstəkləyir. Buna baxmayaraq, istifadəçi kodu bundan xəbərdardır
kitabxana və ona zənglər daxildir.
İstifadəçi girişinə cavab vermək üçün ümumi nümunə xüsusi qlobal funksiyanı təyin etməkdir və
platformada qeydiyyatdan keçin. Bu funksiya adətən giriş gözləmə dövrü adlanır. Onda bir
bu qlobal funksiya daxilində GUI girişinin bütün idarə edilməsini toplayır.
GUI yaratmaq üçün alətlər təqdim edildikdən sonra növbəti irəliləyiş əldə edildi. Buna baxmayaraq,
bu alətlər istifadəçi proqramının bilməli olduğu kodu yaradır və istinadlar edir
ona proqramın müxtəlif hissələrində. Xüsusilə, C GUI-yə istinad üçün müəyyən edir
varlıqlar bu cür proqramlarda kifayət qədər görünür.
Baxmayaraq ki, indicə təsvir olunan yanaşmada GUI obyektləri obyekt kimi qəbul edilir, ümumilikdə
həyata keçirilməsi obyekt yönümlü deyil. Bundan əlavə, istifadəçi proqramı bundan xəbərdardır
GUI elementlərinin həyata keçirilməsini təmin edən kitabxananın kodu.
Bu yazıda biz GUI ilə işləmək üçün Z++-ın obyekt yönümlü yanaşmasını təqdim edirik
(OOGUI). Z++-da GUI obyektlərini həyata keçirən kod istifadəçi proqramında görünmür və
qlobal giriş gözləməsi yoxdur.
[23:04, 2022-10-10] Anar 2440a: Kətan
Z++ Visual-də GUI-nin qurulması tamamilə onun GUI-Makeri ilə həyata keçirilir. Ərazi
GUI dizayn edilmiş kətan adlanır və bu, işləmə vaxtı dialoqunun təsviridir.
Bu, digər dillərdə istifadə olunan digər alətlərə bənzəyir. Bununla belə, yalnız Z++ GUI-Maker
istifadəçi koduna daxil olmaq üçün sadə struktur yaradır ki, bu da kətan adlanır.
Aşağıda iki düymə və mətn daxil etmək üçün sahə olan yaradılan kətanın nümunəsi verilmişdir.
kətan nümunəsi
düyməsi Bitdi;
Sil düyməsi;
sahə Mətni;
son;
Canvas yalnız GUI-Maker tərəfindən yaradılan Z++ növüdür. Kompilyator tanıyır
şərtlər düyməsi və sahə yalnız kətan daxilində. Əks halda bu şərtlərdir
qorunmur.
Yuxarıdakı kətanın adı Nümunədir. Done, Clear və Text identifikatorları adlardır
həmin GUI obyektlərinin və onların üzərində işləmə zamanı görünə bilər. Məsələn, adlanan düymə
Bitdi kimi etiketlənəcək. Digər tərəfdən, sahənin etiketi olmayacaq. İstifadəçi kodu
yaradılan kətanın yuxarıdakı tərifini ehtiva edəcək və təsvir edəcəyimiz kimi, olacaq
kətan Nümunəsinə və içindəki obyektlərin identifikatorlarına istinad edin.
Çərçivə
Z++ çərçivəsi bir neçə fərqi olan siniflə eynidir. Əsasən, çərçivə olmalıdır
kətanla əlaqələndirilir və onun instinkt metodu adlanan xüsusi üsulu olmalıdır. The
instinkt metodu konstruktor və ya dağıdıcı ilə eyni mənada xüsusidir.
İnstinkt metodunun identifikatoru qarşısındakı çərçivənin adı ilə eynidir
$ işarəsi. Bu ~ simvolunun dəyişdirilməsi istisna olmaqla, dağıdıcının identifikatoruna bənzəyir
dollar ilə. Bir instinkt metodunun imzası sabitdir və daha sonra müzakirə ediləcəkdir.
Çərçivə mühəndis tərəfindən müəyyən edilir və kətan ilə əlaqələndirilir. Beləliklə, eyni
kətan müxtəlif istifadə üçün müxtəlif çərçivələrlə əlaqələndirilə bilər. Aşağıda bir nümunə verilmişdir
kətan nümunəsi ilə əlaqəli çərçivə. Assosiasiya operatoru iki nöqtədən sonra qoyulur
bərabərlik işarəsi ilə.
çərçivə My_frame := Nümunə
// üzvlər, üsullar
ictimai:
// konstruktorlar, dağıdıcı
// instinkt üsulu
son;
Bu yanaşmanın bir sıra üstünlükləri var. Aydındır ki, dialoqun idarə edilməsi
lokallaşdırılmışdır, çünki onun kətan çərçivə ilə əlaqələndirilir. Çərçivənin instinkt üsulu
giriş gözləmə dövrü ilə eyni məqsədə xidmət edir.
Çərçivənin üzvləri kimi başqa çərçivələr də ola bilər. Bu, valideyn-uşaq idarəsini asanlaşdırır
münasibət. Üzv çərçivəsi yalnız sahib olduğu çərçivənin övladıdır. Çünki bir çərçivə bilər
üzvləri ilə məlumat mübadiləsi, valideyn və uşaqları istifadə etmədən ünsiyyət qura bilər
qlobal məlumatların.
İnterfeys faylı ehtiva edir
İnstinkt metodunun istifadəsini təsvir etməzdən əvvəl Z++ sisteminə nəzər salmalıyıq
başlıq faylı, interface.h. Bu faylda istifadə olunan növlərin tərifləri var
instinkt üsulu. Aşağıda hadisə növlərinin nümunəsi verilmişdir.
enum interfaceEventSignals {
_IES_Siqnal,
_IES_Erase_Siqnal,
_IES_Pen_Tap_Signal,
_IES_Pen_Hold_Siqnal,
_IES_Pen_Drag_Signal,
_IES_Pen_Drop_Signal,
_IES_Yanlış_Siqnal
};