Delphi tilida

IX.DELPHI VIZUAL DASTURLASH YOSITASIDA 
MA’LUMOTLAR BAZASINI YARATISH 
TEXNOLOGIYALARI 

9.1.MBni boshqaradigan ilovalar tuzish uchun 

Delphi vositalari 

Delphi tarkibiga kiruvchi MBni boshqarishda ishlatiladigan 
ilovalami tuzish va ishlatish vositalariga quyidagilar kiradi: 
—BDE (Borland Datebase Engine). Borland ma’lumotlar ba’zasi
mashinasi. Uning tarkibiga dasturlar to‘plami kiritilgan bolib. ular 
lokal va kliyent server toifasining MBga murojaat qilishni va undan 
foydalanishni tashkil qilib beradi. 
—SQL LINKS. Boshqa MBBT bilan (masalan, SysBase, Oracl,
MsSQL Server) ishlash uchun drayverlar. Delphi tizimi Paradox va
Dbase MBBT lari uchun SQLni ishlatmaydi, BDE yordamidabajaradi. 
—DBE administrator —bu utilita bolib. MBga psevdonimlar, 
parametrlar va MB o‘rnatish uchun ishlatiladi. Delphida tuzilgan 
ilova yordamida MB bilan ishlash vaqtida Mbdan foydalanish uning 
psevdonimi bo‘yicha amalga oshiriladi. 
—DataBase Desctop (DBD). Mbni ko‘rish. tahrirlash va tashkil
qilish uchun maxsus vosita (utilita). Bu utilita asosan Paradox va
Dbase MBBT uchun uning jadvallari bilan ishlashga yo‘naltirilgan
bo‘lib. ayrim hollardaboshqa tashqi MBBTjadvallaribilan ishlashda 
ham foydalaniladi. Ilovalaming o‘zaro boglanishining umumiy modeli 
quyidagi sxemada berilgan: 

238 

— DataBase Explorer (SQL Explorer). MB psevdonimi, 
konfiguratsiyasi va tuzilmasini ko‘rish. hamda MB jadvaliga so‘rov 
berish utilitalarini o‘z ichiga oladi. 
—SQL manitor. SQL so‘rovlarini bajarish vositasi. 
—Visual Query Builder. Delphi tarkibiga kiruvchi vosita bo‘lib.
SQL —so‘rov1arini avtomatlashtirishni tashkil etadi. 
—Data Dictionary —ma’lumotlar lug‘ati. MB jadvali maydonlari 
atributini saqlaydigan vosita. 
— MB bilan ishlash uchun vizual bolmagan komponentalar. 
Vizual bo‘lmagan komponentalar ilovalar bilan MB jadvalini 
bog‘lashga xizmat qiladi. Bu komponentalar Data Access 
komponentalar palitrasidajoylashgan. 
—MB bilan ishlash uchun vizual komponentalar. Delphi vizual
komponentalari ma’lumotlar to‘plami yozuvlarini (masalan, 
komponenta TDBGrid) akslantirish uchun va foydalanuvchiga qulay 
interfeys yaratish uchun ishlatiladi. Bu komponentalar Data Controls 
komponentalar palitrasidajoylashgan. 
—Hisobotlar tuzish uchun komponentalar. Bu komponentalar 20 
dan ortiq bo‘lib, ular Qreport komponentalar palitrasida joylashgan 
hisobotlarni tuzish uchun ishlatiladi: 
MB tayyor ilovasi bilan ishlash uchun vositalaming umumiy tarkibi
quyidagi sxemada keltirilgan: 
Bu s u sxemaga asosan, biz quyidagi ketma-ketlik zanjiriga egabo‘lamiz. 

239 

MB bilan ishlash uchun yaratilgan dasturlarning asosiy xususiyati
ularda BDE ishlatilishidir. BDE ning asosiy vazifasi dasturlar bilan 
MB o‘rtasida boglovchi ko‘prik vazifasini bajaradi.