Dərs kitabları №: 1 Ünvan: az6200, Zaqatala Şəhəri, Heydər Əliyev prospekti №: 88

TƏFSİR ÜSULU VƏ TARİXİ
46
Mədəni ayələr daha uzun olub, ictimai məsələləri ələ aldıqları 
üçün ədəbi üslüb daşımırlar. Quranın 65-70%-ini məkki, 30-35%-ini 
mədəni ayələr təşkil edir.
Məkki və mədəni ayələrin fərqləndirilməsi ilə əlaqədar olaraq 
müsəlman alimləri bəzi meyarlar təklif etmişlər:
1.  Məkki  ayələri  əqidə  məsələləri  ilə,  xüsusilə  tövhid,  vəhy, 
nübüvvət, məad, habelə ən mühim əxlaqi məsələlərlə əlaqədar ola-
raq nazil edilmişdir. 
2. Mədəni ayələrdə isə əsasən əhli-kitabın iddialarına cavab ve-
rilir, münafiqlərin tutduqları mövqe pislənir. Bu ayələrdə həmçinin 
möminlərin həyatı ilə bağlı hökmlər ehtiva olunur. 
Məkki və mədini ayələri bilmək müfəssirə və mütərcimə hansı 
Quran ayələrinin əvvəl, hansılarının isə sonra nazil edilməsi barədə 
fikir hasil etməyə imkan verir. Alimlər hansı ayənin hansı ayədən 
sonra  endiyinin  müəyyənləşdirilməsinin  qeyri-mümkün  olduğu-
nu  söyləsələr  də,  surələrin  xronoloji  ardıcıllığını  təxmini  olsa  da 
müəyyənləşdirməyə  çalışmışlar.  Onlar  doxsan  surənin  Məkkədə, 
iyirmi dörd surənin isə Mədinədə nazil olduğu nəticəsinə gəlmişlər. 
Lakin həm məkki, həm də mədəni surələrdə qeyri-məkki və qeyri-
mədəni ayələrin olduğu şübhəsiz bir həqiqətdir.
2. Surə
“Surə” lüğətdə “yüksək məqam”, “üstün dərəcə”, “şan”, “şərəf”, “bi-
nanın mərtəbələri” kimi mənalara gəlir. Termin olaraq da ”ayələrdən 
meydana gələn, əvvəli və sonu olan müstəqil Quran bölməsi” şəkıində 
tərif edilmişdir. Quranda 114 surə vardır ki, bunların ən qısa olanı 
üç ayədən ibarət olan Kövsər surəsi, ən uzun olanı isə 286 ayədən 
meydana gələn Bəqərə surəsidir.

---