QURANIN KİTAB ŞƏKLİNƏ SALINMASI 65
sonra Mədinə valisi Mərvan ibn Hakəm bu Müshəfi Abdullah ibn
Ömərdən götürmüş və bu nüsxə ilə Hz. Osmanın istinsax etdirdiyi
müshəflər arasındakı fərqlər səbəiylə ixtilaf çıxmasından qorxaraq
onu yandırtmışdır.
D. Quranın Hz. Osman zamanında çoxaldılması Hz. Ömər və Hz. Osmanın dövründə fəthlər nəticəsində İslam
coğrafiyası xeyli genişləndi. Əərb əsilli olmayan müsəlmanlar öz
bölgələrində yaşayan məşhur səhabələrin müshəf və qiraətlərinə
görə Quranı öyrənir və həmin müshəflərdən istifadə edərək özləri
üçün xüsusi nüsxələr hazırlayırdılar. Çox keçmədi ki, Mədinə
dövründə verilən Quranı fərqli ləhcələrə görə oxuma izni və ərəb
yazısından qaynaqlanan bəzi oxuyuş fərqlilikləri nəticəsində Qu-
ranın oxunuşundə bəzi qarışıqlıqlar meydana çıxdı. Oxuyuşda-
kı fərqliliklər fikir ayrılığına gətirib çıxardı və bu mövzuda ciddi
mübahisələrə səbəb oldu.
Əbu Qilabə rəvayət edir ki, Hz. Osmanın xilafəti əsnasında
Quran müəllimləri müxtəlif səhabilərin qiraətini öyrədirdi. Bu
da tələbələr arasında fikir ayrılığı yaradırı. Onlar bu məsələni
müəllimlərinə söylədilər. Hətta tələbələrdən biri digərinin qiraətini
inkar edirdi. Hz. Osman bu məsələdən xəbərdar olan kimi minbərə
çıxaraq belə bir xütbə oxudu: “Ey müsəlmanlar! Siz mənim yanım-
da (Mədinədə) fikir ayrılığına düşürsünüz. Uzaq bölgələrdə ya-
şayan müsəlmanlar da əlbəttə ki, daha çox ixtilafa düşəcəklər. Ey
Mühəmmədin əshabı! Toplanıb insanlar üçün bir imam Müshəfi
yazın”.
84
Hz. Osmanın dövründə Quran nüsxələrinin çoxaldılmasını zə-
ru riləşdirən əsas hadisə isə Buxarinin “əs-Sahihində” bu şəkildə
84 Əbu Davud, əl-Məsahif, s. 21
