Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 27

 
Lаbоrаtоriyа iĢi 27.  
Qan təzyiqinin təyini (vasitəli üsul). 
IĢ  üçün  lazımdır:  sfiqmomanometr  və  ya  tonometr,  fonen-
doskop, spirt, pamqbıq. 
IĢin  gediĢi.  Sfiqmomanometrin,  eləcə  də  tonometrin  boş 
manjeti, müayinə olunan insаnın bazu arteriyasi üzərinə bağlanır. 
Fonendoskop  isə  manjetdən  aşağıda  dirsəyin  bükücü  səthində 
arteriyanın üzərinə qoyulur. Monometrin rezin balonunu sıxmaqla 
manjetə, bazu arteriyasının sıxılması nəticəsində nəbz itənə qədər 
hava  örtülür.  Sonra  monometrin  vintlini  (klapanını)  açaraq 
manjetdən havanı  tədricən xaricə  buraxmaqla damara olan təzyiq 
tədricən  azaldılır.  Bu  zaman  həmin  damara  olan  təzyiqi  göstərən 
civə  sütununun  enmə  səviyyəsi  və  həm  də  dinlənən  damarda 
fasiləli “tup” səsi baş verməsi izlənir. Ilk “tup” səsi eşidilən anda 
civə sütununun göstəricisi qanın ən yüksək - maksimal təzyiqidir.  

---

69 
Civə  sütunu  enməkdə  davam  etdikcə  eşidilən  səs  getdikcə 
güclənir və nəhayət birdən yox olur və ya kəskin sürətdə zəifləyir. 
Bu zaman monometrin göstəricisi qanın ən aşağı- minimal təzyiqi 
olur. 
Maksimal təzyiq ürək fəaliyyətinin sistola dövründə olduğuna 
görə ona həm də sistolik təzyiq deyilir. Minimal təzyiq isə ürəyin 
diastola  dövründə  olduğundan  buna  diastolik  təzyiq  də  deyilir. 
Atda  və  inəkdə  qan  təzyiqini  təyin  etmək  üçün  quyruq  arteriya-
sından istifadə olunur.