82
Cədvəl 2.
Ümumi torpaq fondunun təyinatına görə bölgüsü
1)
(ilin sonuna, min ha)
2000
2005
2008
2009
2010
2011
Ölkənin ümumi
torpaq sahəsi - cəmi
8660,0 8660,0 8660,0 8660,0 8660,0 8660,0
o cümlədən:
Kənd təsərrüfatına
yararlı torpaqlar-cəmi 4740,4 4758,6 4756,7 4757,2 4766,8 4768,7
o cümlədən:
şumluq torpaqlar 1825,6 1843,2 1860,2 1874,0 1884,1 1885,7
daimi bitki altında
olan torpaqlar
236,8
221,5
227,5
227,0
227,4
227,2
daimi otlaq və
biçənək altında
olan torpaqlar
2678,0 2693,9 2669,0 2656,2 2655,3 2655,8
Qeyri-kənd təsərrüfatı
torpaqları - cəmi
3919,6 3901,4 3903,3 3902,8 3893,2 3891,3
o cümlədən:
sənaye, yol və
başqa qeyri-kənd
təsərrüfatı təyinatlı
torpaqlar
395,1
365,3
352,2
350,5
350,1
342,2
xüsusi qorunan
ərazilərin
torpaqları
192,4
288,6
343,9
392,3
393,5
407,1
meşə sahələri
1037,4 1037,8 1038,8 1039,9 1040,7 1040,8
su fondunun
torpaqları
150,2
142,5
146,7
147,1
147,1
146,9
digər torpaqlar
2144,5 2067,2 2021,7 1973,0 1961,8 2101,2
1)
Dövlət Torpaq və Xəritəçəkmə Komitəsinin məlumatlarına əsasən
83
Dünya üzrə əkinçilik üçün yararlı sahələr az-
dır. Bunun genişləndirilməsi isə çətin və böyük xərc
tələb edir.
İnsan öz fəaliyyəti ilə təbii şəraitə təsir edir.
Onun xassələrini pozur. Buna görədə torpağın müha-
fizəsi onun fiziki xassələrinin kimyəvi və bioloji
tərkibinin saxlanmasına yönəlməlidir.
Torpağın mexaniki elementləri birləşərək onun
quruluşunu əmələ gətirir. Bu da torpağın məhsul-
darlığı və münbitliyi üçün əsas əlamətdir. Torpaqlar
strukturlu, struktursuz olur.
Strukturlu (möhkəm, suda dağılmayan kəltən-
ciklərdən ibarət torpaq) torpaqlar istehsal əhəmiyyətli
torpaqlardır, bitkilərin suya, havaya və qidaya olan
bütün tələbləri ödənilir. Məhsuldarlıq yüksək olur.
Struktursuz torpaqda (qumsal, torflu, şorəkət)
su və hava antoqonist olur. Torpaq -suyun təsirindən
tez dağılır, su və hava keçə bilmir, tez bataqlıqlaşır.
Torpağın fiziki xassələrinə torpağın məsaməli-
liyi su, hava və istilik rejimi aiddir. Bu xassələr
torpağın məhsuldarlığını, bitkilərin inkişaf şəraitini
və sanitariya vəziyyətini xarakterizə edir.
Canlı aləm üçün torpağın kimyəvi tərkibinin
böyük əhəmiyyəti var. Torpaqda bir çox kimyəvi
maddələr vardır. Onların az və çox olması bitki və
heyvanların həyatında mühüm rol oynayır. (kalsium,
fosfor, mis, dəmir, yod, kobald, flüor və s.) Torpaqda
qaz mübadiləsinin sürətlənməsi (O
2
, CO
2,
N) bioloji
proseslər üçün əlverişli şərait yaradır. Bu isə bitki-
84
lərin inkişafı, üzvi maddələrin parçalanması üçün
vacib şərtdir.
Dostları ilə paylaş: |