Dərs vəsaiti Azərbaycan Texniki Universitetinin 25 dekabr 2017-ci

Şəkil 5.6. Firmalarda formalaşan mövcud strategiyanın səmərəliliyini əks etdirən meyarlar

Həmin səmərəlilik meyarlarının firmanın spesifik xüsusiyyə- tinə, inkişaf səviyyəsinə, imicinə, bazardakı mövqeyinə görə qiymətləndirilməsi çoxsaylı ehtiyat imkanlarının aşkar edilməsinə imkan yaradacaqdır. Onlardan səmərəli istifadə isə firmanın dayanıqlı inkişafına öz töhfəsini verəcəkdir.

Strateji menecment problemlərinə həsr edilən ədəbiyyatlarda həmin meyarların qiymətləndirilməsi üçün müxtəlif yanaşmaların metodoloji aspektləri bu və ya digər formada açıqlanır. Onların içə- risində ekspert və layihə qiymətləndirilməsinə üstünlük verilir. Bu
yanaşma bəzən müəssisənin mövcud və perspektiv reallıqlarını tam açıqlamır. Odur ki, müəssisənin dayanıqlı inkişafını təmin etmək və daha təsirli tövsiyələr işləyib hazırlamaq üçün meyarların qiymətlən- dirilməsinə elmi yanaşmalar şamil edilməlidir (şəkil 5.7).


Şəkil 5.7. Firmanın səmərəlilik meyarlarının qiymətləndirilməsinə elmi yanamalar

AR DSK-nın məlumatlarına görə, 2016-cı ilin əvəllərində ölkə ərazisindən 100,3 min təsərrüfat subyekti qeydə alınmışdır. Onların 88%-i xüsusi, 11%-i dövlət, 1%-i isə bələdiyyə mülkiy- yətindədir. Belə müəssisələrin 79%-i kiçik müəssisələr statusuna malikdir. Qeyd edilən tarixə ölkə ərazisində 577 min fərdi sahib- kar iqtisadi fəaliyyət sahələrində məşğuldurlar. Ölkə ərazisində 2015-ci ildə fəaliyyət göstərən 2583 vahid sənaye müəssisələrinin 1342 vahidi və yaxud 51,9%-i orta və iri; 1241 vahidi və ya 48,1%-i kiçik müəssisələrdir. Fəaliyyətdə olan bütün sənaye

müəssisələrinin 68,8%-i emal, 12,6%-i mədənçıxarma; qalan 18,6%-i isə xidmət təyinatlıdır.
Çoxsaylı elmi araşdırmalar göstərir ki, fəaliyyətdə olan müəs- sisələrin səmərəlilik meyarları qiymətləndirilərkən, ən yaxşı hal- da qruplaşdırma, qrafiki təsvir, texniki təhlil metodlarından isti- fadə edilir, epizodik hallarda isə SWOT-təhlil və riyazi-statistik modelləşdirmə metodlarından istifadə edilir. Odur ki, firmaların fəaliyyətinin səmərəlilik meyarlarını qiymətləndirərkən: qənaətçi- lik, mənfəətlilik, məhsuldarlıq, məhsulun keyfiyyəti, innovasi- yaların tətbiqi, həyat səviyyəsinin keyfiyyəti, ekoloji təhlükəsizlik göstəriciləri elmi yanaşmalar əsasında qiymətləndirilməlidir.