Sifariz Səbzəliyev 191
Seqment hesabatının ilkin və təkrar formatlarının formalaşması təsərrüfat və coğrafi seqmentləri əmələ gətirən amillərdən asılı olaraq,
başlıca surətdə risklərin və mənfəətin ölçüsünə istinad edir.
Şirkətlərin işində rentabellikdən və əsas risklərdən asılı olaraq,
informasiyaların təqdim olunması üçün ilkin format təsərrüfat seqmentlərinə
təhkim edilməlidir. Belə bir şəraitdə təkrar format coğrafi seqmentlərə
təhkim olunur.
Əgər şirkətin rentabellik norması və əsas risklər müxtəlif ölkələrdə və
müxtəlif ərazilərdə onun iş şəraitindən asılı olarsa, onda informasiyaların
təqdim olunması üçün ilkin format çoğrafi seqmentlərə, təkrar format isə
təsərrüfat seqmentlərinə verilməlidir.
Şirkətlərin əksəriyyəti üçün təşkilat quruluşunun özü və firmadaxili
hesabat qaydası risklərin meydana çıxmasının prioritetlərini və şirkətin
mənfəətinin maksimallaşdırılmasının əsasını göstərir. Bəzi istisnalar
olmaqla, seqment hesabatının təkrar formatının seçiminin əsasını şirkətlərin
təşkilat strukturu və onun daxili seqmentlərinin strukturu təşkil edir.
Bəzi şirkətlərdə risklər və mənfəət istehsalın xarakterindən, yaxud
onun ərazicə yerləşməsindən asılı olaraq dəqiq təzahür etmir, idarəetmə
sistemində isə şirkət,
matris yanaşması adlanan üsulu tətbiq edir. Standart
belə müəyyən edir ki, bu halda hesabatın ilkin formatı qismində təsərrüfat
seqmenti üzrə hesabat tətbiq olunmalıdır. Coğrafi seqmentlər isə hesabatın
ikinci formatında öz əksini tapır.
Konkret situasiyada seqment hesabatının
matris təqdimatından istifadə etməklə seqmentlər üzrə informasiyaları daha yaxşı qaydada
açıqlamaq mümkündür. Bu zaman həm təsərrüfat, həm də coğrafi seqment-
lərə hər iki tip üzrə bütün informasiyaları tam açıqlamaqla, ilkin format
verilir. Seqment informasiyalarının belə açıqlanması maliyyə hesabatlarının
istifadəçiləri üçün daha əlverişli ola bilər. Nəzərə almaq lazımdır ki, 34№-li
Standart seqment hesabatının matris təqdimatını nə tələb, nə də qadağan
edir.