Dərslik azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmi şdir. Baki 2001

mə
'
nəvi fəaliyyət, mə
'
nəvi istehsal, 
mə
'
nəvi tələbatlar, mə
'
nəvi ünsiyyət, mə
'
nəvi istehlak və mə
'
nəvi 
münasibətlər. 
Sistem kimi götürülən mə
'
nəvi həyatın əsasını mə
'
nəvi fəaliyyət 
təşkil edir. Maddi fəaliyyət kimi mə
'
nəvi fəaliyyət də insanların 
mövcudluğu üsuludur. Digər fəaliyyət formaları kimi o da aşağıdakı iki 
mühüm xüsusiyyətə malikdir. 
Birincisi,
ictimai xarakter daşıyır. Mə
'
nəvi 
fəaliyyət mə
'
nəvi dəyərlərin, şüur məhsullarının yaradılmasına 
yönəlmişdir. Buraya müxtəlif baxışlar, ideyalar, təsəvvürlər, bədii obrazlar 
və digər mə
'
nəvi hadisələr daxildir. Onlar cəmiyyətdə çox mühüm rol 
oynayırlar: insanların özünün formalaşmasının və ətraf mühitin 
dəyişilməsinin güclü vasitələri kimi çıxış edirlər. 
Ikincisi, 
mə
'
nəvi 
fəaliyyət məqsədyönlü xarakter daşıyır. Bu o deməkdir ki, insanların 
mə
'
nəvi tələbatlarını və mənafelərini ödəməyə yönələn fəaliyyəti daim 
müəyyən məqsəd güdür. Məqsəd dedikdə təkcə mövcud olan başa 
düşülmür. O həm də fəaliyyətin gələcək, arzu olunan ideal obrazı 
deməkdir. Məqsədyönlülük mə
'
nəvi fəaliyyətə sosial fəaliyyətin mühüm
bir növü kimi baxmaq imkanı verir. Bu keyfiyyət həm də onun 
özünəməxsusluğunu göstərmək üçün vacibdir. 

---

431 
Mə
'
nəvi fəaliyyətin daxili məzmununda iki başlıca tərəf vardır: 1) 
mə
'
nəvi- nəzəri fəaliyyət, yə
'
ni şüur məhsullarının istehsalı; 2) mə
'
nəvi- 
praktiki fəaliyyət. Sonuncu fəaliyyət növü tə
'
sir göstərilən obyektin təkcə 
fikrən deyil, həm də praktiki dəyişdirilməsi ilə bağlıdır. Məsələn, təhsildə 
və tərbiyə prosesində bir tərəfdən şüurda yeni insanın obrazı yaranır, digər 
tərəfdən isə onun yetişməsinə praktiki tə
'
sir göstərilir. Buna görə də o 
mə
'
nəvi- praktiki fəaliyyət hesab olunur. Mə
'
nəvi fəaliyyətin hər iki növü 
mə
'
nəvi tələbatları ödəməyə (biliyin artmasına, şüurun və davranış 
mədəniyyətinin yüksəlməsinə) yönəlmişdir. Bu ümumi cəhət ilə yanaşı 
onlar arasında müəyyən fərqlər də vardır. Belə ki, mə
'
nəvi- nəzəri 
fəaliyyətdə ideya və baxışlar, təsəvvürlər və dəyərlər yaradılır. Mə
'
nəvi- 
praktiki fəaliyyət isə yaradılmış mə
'
nəvi məhsulların insanların şüuruna 
yeridilməsi, onların təhsil səviyyəsinin yüksəlməsi və dünyagörüşünün 
genişlənməsi ilə bağlıdır. Əgər birinci növ fəaliyyətin nəticəsi xalis ideal 
fikir məhsulları, mə
'
nəvi dəyərlərdirsə, ikinci növdə əsas söhbət həmin 
məhsulların insan tərəfindən mənimsənilməsindən, insanın onlara 
yiyələnməsindən gedir.
Beləliklə mə
'
nəvi- praktiki fəaliyyətin əsas nəticəsi təkcə şüurun 
deyil, həm də şüurun daşıyıcısı olan subyektin dəyişdirilməsidir.
Mə
'
nəvi fəaliyyətin spesifik cəhətləri onun özəyini təşkil edən