eni bir növünü -sahəni aşkar etdi.
Klassik fizikada materiyanın sükunət kütləsinə malik olması, sabitliyi və
dəyişməzliyi fikri geniş yayılmışdı. XX əsrin əvvəllərində sübut olundu ki,
materiyanın diskret (fasiləli hissəciklərdən ibarət olması) və sahə (fasiləsiz)
xassələri bir- biri ilə vəhdətdədir.
Fizikanın sonrakı inkişafı gedişində yeni- yeni elementar hissəciklər
aşkar edildi. Elektrondan sonra proton, neytron, pozitron və başqaları
aşkara çıxarıldı. Hazırda onların sayı yüzlərlədir.
Müasir təbiətşünaslıqda qravitonlar- qravitasiya sahəsini, fotonlar-
elektromaqnit sahəsini, leptonlar isə elektron, pozitron, neytrino və anti-
neytrinonu əhatə edir. Barionlar nuklonlara və antinuklonlara ayrılır.
Tədqiqatlar sübut edir ki, elementar hissəciklərin böyük əksəriyyəti özündə
iki qrupu (hissəcikləri və antihissəcikləri) birləşdirir. Son dövrdə elm aşkar
etmişdir ki, bir çox elementar hissəciklər mürəkkəb struktura malikdir.
Hazırda təbiət elmlərində baş verən əhəmiyyətli kəşflər əsasında
dünyanın yeni elmi mənzərəsi formalaşır. Lakin materiya haqqında
təsəvvürlər nə qədər çoxalırsa çoxalsın onun «obyektiv reallıq olmaq»
keyfiyyəti yox olmur. Əlbəttə bu xassənin özü xeyli təkmilləşməkdədir.
Belə ki, müasir elmi kəşflər, beyində gedən psixiki proseslərin biokimyəvi
və biofiziki əsaslarını açmaq imkanı verir.
Bu münasibətdə baş beynin öyrənilməsinə kvant mexanikasının nüfuz etməsi xüsusən mühüm yeniliklər yaradır . Indi mə‟lum olur ki, maddi reallıq eyni zamanda
müəyyən psixiki xassələrə də malikdir. Buradan görünür ki, materiyanın
şüurdan, fikirdən müəyyən qədər asılı növü də vardır. Deməli, fikrin özü
də müəyyən mə‟nada maddidir, lakin o xüsusi növdən olan materiyadır,
yə‟ni psixiki materiyadır. 1 Deyilənlər sübut edir ki, materiya ilə şüuru mütləq mə‟nada bir-
