Dərslik azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmi şdir. Baki 2001

humanist və xeyirxah mütəxəssisin əlində 
bəşəriyyətə fayda verir
. O, e'tinasız və biganə adamın əlində olduqda 
cinayət mənbəyinə də çevrilə bilir. Deməli, elmin özünü qiymətvermə 
cəhətdən düzgün əsaslandırmaq lazımdır, o hələ özü- özlüyündə insan 
cəmiyyətinin universal mə‟nəvi oriyentiri rolunu oynaya bilmir. Elmə və 
bütövlükdə insanların ictimai- tarixi həyatına 
bu cür qiymətverici 
münasibəti 
geniş tarixi və mədəni kontekstdə fəlsəfə həyata keçirir. Məhz 
elmi- fəlsəfi dünyagörüşü insanların ictimai- tarixi varlığını bütün 
mürəkkəbliliyi ilə və kompleks şəkildə mə‟nalandırır (əlbəttə, elmə 
arxalanmaqla). 
Fəlsəfi biliklər daim inkişaf edir. Bu prosesdə 
ümumbəşəri və mil-
li tərəflər
dialektik qarşılıqlı tə‟sirdə və vəhdətdə özünü göstərir. Hər bir 
dövrün fəlsəfi təfəkkürü əvvəlki dövrün mütərəqqi baxışlarını və 
bunlardakı ümumbəşəri məzmunu əxz edir. Lakin onunla kifayətlənmir, 
buraya yeni momentlər və cəhətlər daxil edir. Bir sözlə fəlsəfənin 
ümumbəşəri 
məzmunu
varislik prinsipi 
əsasında inkişaf edir və 
təkmilləşir. Hər bir dövrdə bu prosesin fəaliyyət mexanizmi milli dəyərlər 
ilə sıx əlaqədə baş verir. Çünki sözün müəyyən mə‟nasında götürdükdə 
özü- özlüyündə ümumbəşəri fəlsəfə yoxdur. O hər bir dövrdə 
müxtəlif 
millətlərin nümayəndələri, görkəmli filosoflarının yaradıcılığı ilə 
təmsil olunur. Məhz bu və ya digər filosofun varlıq tə‟liminə, dialektika 

---

30 
nəzəriyyəsinə, antropoloji təsəvvürlərə gətirdiyi yeniliklər tədricən milli 
çərçivədən kənara çıxır, 
dünya miqyasında yayılır və beləliklə də 
ümumsivilizasiya nailiyyətlərinə qovuşur. 
Digər tərəfdən hər bir millətin nümayəndələri öz fəlsəfəsini 
yaradarkən həmin dövrdə və keçmişdə qazanılmış