Dərslik azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmi şdir. Baki 2001
Yüklə 3,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
insan heç vaxt
bir- birilə zəif əlaqələnmiş fraqmentar biliklərlə kifayətlənmir . O dünyanı bütöv şəkildə qarşılıqlı əlaqəli və vəhdətdə öyrənməyə zərurət hiss edir və ona da sə'y göstərir. Axı ayrıca, konkret şəkildə götürülən hər bir məsələnin özü də, onun ümumi sistemdə yeri düzgün mə'nalandırıldıqda daha yaxşı dərk olunur. Konkret xüsusi elmlər təkbaşına bu vəzifənin öhdəsindən çətinliklə gələ bilir. Odur ki, burada fəlsəfənin idrakı fəaliyyəti üçün geniş meydan açılır. Hazırda müxtəlif sahələri əhatə edən biliklərin inteqrasiyası, sintezi prosesi baş verir. Bu, xeyli dərəcədə çətin və ziddiyyətli prosesdir. Ayrı- ayrı elmlərin ümumi səviyyə və bölmələrini bir- birilə 29 əlaqələndirmək, qovuşdurmaq, bu halda baş verə biləcək paradoks, aporiya və idrakı dilemmaların özünü aradan qaldırmağı tələb edir. Elmlərdə bu və digər qəbildən olan çətinliklərin və böhran hallarının düzgün mə'nalandırılmasında fəlsəfə xüsusi yer tutur. Belə ki, bu hallar çox vaxt bilavasitə və ya dolayısı ilə əbədi fəlsəfi problem – təfəkkür, dil ilə reallığın nisbəti problemi ilə bağlı olur. Buna görə də fəlsəfə onları asanlıqla həll edə bilir. Fəlsəfə təkcə elmə oxşar funksiyalar yerinə yetirməklə məhdudlaşmır. Fəlsəfə bütövlükdə mədəniyyətin, o cümlədən də elmin ümumi əsaslərının izah edir. Həm də qeyd olunmalıdır ki, konkret sahələri və hadisələri öyrənən mütəxəssislərin dünya haqqında, onun quruluş prinsipləri və ümumi qanunauyğunluqları haqqında bütöv təsəvvürlərə ehtiyacı vardır. Bu cür təsəvvürləri isə konkret elmlər deyil, fəlsəfə işləyib hazırlayır. Sonra, xüsusi elmlərin istifadə etdiyi universal təfəkkür vasitələrini – kateqoriyaları, prinsipləri, müxtəlif idrak vasitələrini onların özləri deyil, fəlsəfə formalaşdırır, sistemləşdirir və mə'nalandırır. Elmin ümumdünyagörüşü və nəzəri– idrakı əsaslarını öyrənmək və sahmana salmaq da fəlsəfənin öhdəsinə düşür. Nəhayət, belə bir cəhət də nəzərə alınmalıdır: elm özü- özlüyündə öyrəndiyi obyektə qiymətverici münasibət bəsləmir. Bu baxımdan elmin müsbət, faydalı və ya zərərli olduğunu birmə'nalı izah etmək doğru olmazdı. Elm elə bir vasitədir ki, o yalnız Yüklə 3,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|