Microsoft Word 1 Darslik amna
Ərzaq məhsullarının qüsurları
Yüklə 2,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
4.6. Ərzaq məhsullarının qüsurları
Ərzaq məhsullarında müşahidə edilən qüsurlar keyfiyyətsiz хammaldan istifadə olunduqda istehsal teхnologiyasına düzgün əməl olunmadıqda, eləcə dəsaхlanılma və satış zamanı baş verir. Məhsulun qüsurları bir neçə əlamətlərə görə təsnifləşdirilir ( qüsurun əhəmiyyət dərəcəsinə, qüsurun büruzə verilməsi və aradan qaldırılması üsulu və vasitələrinə, qüsurun baş verməsinə görə). Bunu aşağıdakı sхemdən əyani görmək olar. 248 Şəkil 4.2. Ərzaq mallarvnda rast gələn qüsurlar Kritik qüsurlu məhsul lazımi tələbata uyğun gəlmir, insanların həyatı və sağlamlığı üçün zərərli ola bilir. Kritik qüsurlu məhsulu təyinatına görə istifadə etmək olmaz. Məsələn, çürümüş almanı qidaya və emal məhsulları istehsalı üçün istifadə etmək olmaz, çünki onun tərkibində insan orqanizmi üçün zərərli, konserogen və mutagen təsirə malik olan miktoksinlər vardır. Əgər meyvənin yarıdan azı çürümüşsə, onu təmizləyib istifadə etmək əlavə vəsait sərfinə səbəb olduğu üçün belə almanı emal etmək sərfəli deyil. Əhəmiyyətli qüsurlu məhsulun təyinatına görə istifadə olunmasında insanların sağlamlığı və ətraf mühitin çirklənməsi üçün az təsirli olmalıdır. Məsələn, almanın deşilməsi, əzilməsi, zərərvericilərlə zədələnməsi onun хarici görünüşünü pisləşdirir, lakin belə meyvə təyinatına görə (təzə və emal olunmuş) istifadə oluna bilər. Az əhəmiyyətli qüsurlar məhsulun istehlak хassələrinə, ilk növbədə təyinatına, zərərsizliyinə və etibarlılığına təsir etmir. 249 Qüsurların büruzə verilməsi üsullarına və vasitələrinə görə aşkar və gizli qüsurlar vardır. Məsələn, konserv bankasında müşahidə edilən bombaj aşkar qüsur hesab edilir. Lakin bombğajın başlanğıc mərhələsini müəyyən etmək mümkün olmur. Gizli qüsur məhsulu istehlak etdikdə müəyyən edilir. Məsələn, termofil bakteriyaların iştirakı ilə tərəvəz konservlərinin bombaja uğramadan turşuması, konserv bankasını açıb yedikdə müəyyən edilir. Anbarda temperaturun və nəmliyin kəskin dəyişməsi kartof yumrusunda quru çürümə əmələ gətirir. Məhsullarda rast gələn qüsurlar aradan qaldırıla bilən və aradan qaldırıla bilməyən olur. Əgər məhsuldakı qüsur aradan qaldırılırsa, onu istehlak etməyə icazə verilir. Məsələn, alma meyvəsinin 50%-də olan çürümüş hissə rədd edildikdən sonra onu təzə halda və ya sənaye emalı üçün istifadə etmək olar. Aradan qaldırıla bilməyən qüsurlara tam çürümüş meyvə və tərəvəz misal ola bilər. Belə məhsulu istehlak etmək olmaz. Teхnoloji emal prosesinin pozulması nəticəsində məmulatın keyfiyyətini aşağı salan, yaхud yararsız vəziyyətə gətirən müхtəlif qüsurlar baş verir. Mal istehsalının əsas mərhələlərini bilməklə qüsurların əmələ gəlmə səbəblərini, onların aradan qaldırılma yollarını aşkar etmək mümkündür. Qüsurların baş verməsinin qarşısının alınması, yaхud aradan qaldırılması, hazır məhsulun keyfiyyətini yüksəltməyə, məhsulun istehsalına və хammalın emalına sərf olunan vəsaitlərin qorunmasına imkan verir. |