Dərslik kimi təsdiq edilmişdir. Q. H. Bayramov 2008 Mənə tərcümənin əlifbasını öyrətmiş

partiya  rəhbərlərinin  gizli  görüşü),  hot-dog  (sosiska),  drive-in 
(avtomobillə  kino  zalına  girib  ordan  filmə  tamaşa  etmək), 
drugstore  {aptek).  Sonuncunu  aptek  kimi  tərcümə  etsək  də,  o 
bizim  təsəvvür  etdyimiz  funksiyadan,  yəni  dərman  satmaqdan 
əlavə,  digər  funksiyalar  da  yerinə  yetirir,  orda  başqa  şeylər  də 
satır, burda hətta qəhvə içmək də mümkündür. 
Bir  sıra  sözlər  tədricən  ingilis  dilindən  Azərbaycan  dilinə 
keçməkdədir. Məsələn, mayor, mayoralty  (mer, meriya). Ancaq 
mayoress sözü amerika variantında lady mayor; qadın mer, xanım 
mer  kimi,  İngiltərə,  Uels  və  Şimali  İrlandiyada  isə  rəsmi 
mərasimlərdə merə kömək edən qadın mənasında işlədilir. 
3.  Üçüncü  qrup  sözlər  təsadüfi  lakunalardır  (occasional 
lacunas).  Bu  sözlərin  müxtəlif  səbəblərə  görə  tərcümə  dilində 
qarşılığı olmur. Məsələn, rus dilindəki sutka sözünün Azərbaycan 
və ingilis dillərində qarşılığı yoxdur, Azərbaycan dilində alınma 
söz kimi işlənir. İngilis dilində isə onun şərhi (a day and night, 
twenty-four hours) verilir. Məsələn, rus dilindən Я приеду через 
двое суток cümləsini həm / shall return in two days (iki gündən 
(sutkadan) sonra qayıdıram), həm do I shall return in fourty-eight 
hours  kimi  tərcümə  edə  bilərik.  Yaxud  lüğətdə  Azərbaycan 
dilindəki  obaşdan  sözünə  baxaq,  səhər  tezdən,  günəş 
çıxar-çıxmaz, dan yeri ağaranda. Bunlar müvafiq olaraq early in 
the morning, at sunrise, at day break, at dawn kimi tərcümə oluna 
bilər. Ancaq A. Axundovun “Azərbaycan dilinin izahlı lüğətində” 
bu  sözün  orucluq  ayı  üçün  obaşdan  durmaq,  obaşdanlıq  etmək 
kimi mənaları verilməmişdir. Əslində həmin izahatda bu mənalar 
çatmır. Obaşdan durdum ingilis dilinə tərcümə edildikdə hökmən 
bu çatmayan məna əlavə olunmalı və cümlə I got up at daybreak 
for  going  on  the  fast  kimi  verilmişdir.  Eyni  ilə  iftar  açmaq 
sözbirləşməsində də 
53 

---

(to break one’s fast) bu cür at sunset / ate and broke my fast əlavə 
edilməlidir. 
Leksik 
ekvivalentsizlik 
heç 
də 
tərcüməedilməzlik 
(untranslatability) demək deyildir. Məxəz dildə məna daşıyan hər 
şey tərcümə ediləndir, burda əsas məsələ hansı tərcümə üsulundan 
istifadə  edilməsidir.  İngilis  dilində  From  A  to  Z  adlı  lüğət  var, 
burda  hər  şey  ingilis  reallığı  ilə  bağlıdır.  Bunun  üçün  həmin 
lüğətdən bir neçə tipik misala müraciət edək: 
Abdication-the formal giving up of the throne in 1936 by King 
Edward VIII, so that he could marry an american divorcee, Mrs. 
Wallis Simpson. 
Bed  and  breakfast  -  a  bed  for  the  night  and  breakfast  the 
following  morning  in  a hotel,  boarding  house  or  private  house, 
charged to a guest as a single unit. 
Chief whip - in the House of Commons, a leading member of a 
political  party  appointed  to  keep  party  discipline,  encourage 
active support for the party and its policies, and make sure party 
members attend meetings and vote. 
Drop scone - a scone made by dropping a spoonful butter on a 
hot cooking surface. 
Göründüyü  kimi,  bunların  Azərbaycan  dilində  ekvivalenti 
olmasa  da,  onların  nə  bildirdiklərini  təsvir,  izah,  şərh  yolu  ilə 
verilməsi mümkündür. 
Ekvivalentsiz  leksikanın  tərcüməsində  əsasən  aşağıdakı 
üsullardan istifadə olunur: