95
Mövzu 14
Təsviri sənətdə rəng
tamamilə başqa təsir göstərir.
Ənənəvi olaraq saturasiya, yəni
rəngin dolğunluğu, boz rəngdən fərqi ilə qeyd edilir. Nə qədər
ki, boz piqmenti çoxdur, o qədər də rəng solğundur.
•
Rəngin işıqlığı (
Lightness
)
rəngin
ağ rəngə çat-
masını əks edir. Məsələn, hər bir rəngin parlaqlığının mini-
muma enməsini qara rəng verir. Və əksinə, rəngin maksimal
parlaqlıq dərəcəsi onu qırır.
•
Rəngin parlaqlığı (
Brightness
)
rəngin qara
rəngə doğru tündləşməsinin göstəricisidir.
Təsviri incəsənətdə
rəng dairəsi
və ya çevrəsi anlayışı möv-
cuddur ki, bu da rəng tonlarının spektral ardıcıllıqda
keçid ça-
larlarını əks edir. Rəng dairələri nəzəriyyəsi XVII-XVIII əsrlərdə
formalaşmağa başlayıb. İlk olaraq bu tip rəng diaqram, İsaak
Nyuton tərəfindən 1666-cı ildə təklif edilmişdi.
Daha sonralar bu nəzəriyyə Höte və İtten tərəfindən
işlənilmişdir. Bu mistik-fiziki nəzəriyyələrin əsasını
xeyr ilə şərin
mübariızəsi təşkil edirdi və qalib rənglər kimi ilk və əsas Qırmı-
zı, Sarı və Göy rənglər çıxış etdiyindən, dairə məhz bu rənglərin
əsasında tərtib olunur (Red Yellow Blue-
RYB). Rəng dairəsinin
vasitəsi ilə bir-birini tamamlayan rəng tonları seçilir.
Rənglərin təsnifatı onların insana psixoloji təsir gücü və rəng
ayrılması prinsiplərinə əsaslanır. Birinci
halda rənglərin təsnifi
Y.V.Hötenin rəng dairəsi
İ.İttenin rəng dairəsi
İ.Nyutonun rəng dairəsi
96
Təsviri incəsənətin nəzəriyyəsi
Telman İbrahimov
valer adlanır.
Burada rənglər isti, yumşaq, soyuq, sərt kimi təsnif
edilir. Valer anlayışı əsərin tonal ritmikasını müəyyən edir, yəni
rəng təkrarlamalarını. Rəng dairəsində isti (qırmızı, narıncı, sarı
və onların ortaqları) və soyuq rənglər (göy, yaşıl) bir-birinə qarşı
qoyulur. İnsan iki tip rəng qavramağa qadirdir: additiv rəng (işı-
ğın rəngi) və işığın obyektindən əks olunan rəng.
Ənənəvi rəngkarlıqda əsas, bazis rənglər kimi qırmızı, sarı,
göy qəbul edilib. Bu rənglər xalis rəng kimi də tərif edilir,
çünki
onlar digər rənglərin qarışılmasından əmələ gəlmir.
İkinci dərəcəli rəng qrupunu əsas üç rəngin qarışmasından ya-
ranan rənglər təşkil edir. Bura yaşıl, narıncı, bənövşəyi rənglər
aiddir. Bu altı rəngin hər birini qonşu rənglə qarışdıraraq, daha
yeni altı rəng əldə edilir ki, bu da üçüncü qrupu formalaşdırır.
Rənglərin təsnifat metodologiyasında onların
Dostları ilə paylaş: 
