Dərslikdən Biznes və reklam sahəsində Menecmentin məqsəd və vəzifələri

strategiyasmdanmı,
 
yaxud  genişləndirmək  strategiyasındanmv.
 
intensiv 
(müştərilərin  maksimum  rahatlığından  ötrü  çoxlu  ticarət  nöqtələrindən 
istifadə edilməsi), eksklüziv (pərakəndə ticarət satıcısının mənafelərinin 
maksimum  ödənilməsindən  ötrü  yalnız  bir  neçə  ticarət  nöqtəsindən 
istifadə 
edilməsi), 
yaxud 
selektiv 
(vasitəçilik 
müqavilələri) 
strategiyadanmı. 
Reklam  -  kommunikasiya  kompleksinin  yalnız  bir  hissəsidir  və 
firma  istehlakçılarla  kommunikasiyanı  satış  (ticarət)  heyəti  vasitəsilə, 
populyarlaşdırma,  yaxud  uctimaiyyətlə  əlaqələr  vasitəsilə,  habelə 
məmulatların istehlakçılara çatdırılmasının və ticarətə irəli sürülməsinin 
müxtəlif növləri vasitəsilə həyata keçirə bilər. 
Reklamın  nəticəsi  kimi,  satış  (ticarət)  markası  haqqında 
xəbərdarlığın  artdığı,  sənədləşdirilmənin  asanlaşdığı,  satış  səviyyəsinə 
reklamın  bilavasitə  təsirinin  müəyyənləşdirilməsinin  çətinləşdiyi  bir 
vaxtda reklam faktik satışı həyata keçirməyə qadir deyil. Buna görə də 
istehlakçıya  satış  (ticarət)  markası  barədə  xəbərdarlıq  əmələ  gəldikdən 
(yaradıldıqdan)  sonra  reklama  satışların  stimullaşdırılmasına  dair 
əlavələr  (malın  istehlakçıya  çatdıniması  və  ticarətə  irəli  sürülməsi  ilə 
bağlı)  edilməlidir  ki,  istehlakçı  satış (ticarət)  markasının  faktik  surətdə 
alınmasına həvəsləndirilsin. 
Satışın  stimullaşdırılması  lüzumu  onda  baş  verir  ki, situativ  təhlil 
nəticəsində potensial istehlakçıların satış (ticarət) markası ilə tanışlığı 
185 

---

müəyyən edilir və onlar malın lazımi xüsusiyyətlərindən xəbərdar olsalar 
da,  onu  əldə  etməyə  tam  hazır  olmurlar.  Beləliklə,  firmanın 
kommunikasiya kompleksinin və ümumi marketinq kompleksinin tərkib 
hissəsi  kimi  reklamın  ehtimal  olunan  rolunun  qiymətləndirilməsi, 
yuxarıda  deyildiyi  kimi,  reklamın  planlaşdıniması  və  qərarın  qəbul 
edilməsi proseslərinin ayrılmaz hissəsinə çevrilir. 
Aşağıdakı  nümunəvi  sualların  ardıcıllığı  marketinq  kom- 
munikasiyalarınm  inteqrasiya  olunmuş  proqramının  formalaşmasma 
xidmət etməlidir: 
1. İstehlakçı  barədə  informasiyanın  toplanılması,  qərarların  qəbul 
olunması və mağazaya baş çəkilməsi prosesləri nə deməkdir? 
2. Təyinatlı  (məqsədli)  istehlakçının  əlaqəyə  girdiyi  və  qərarın 
qəbul olunmasında təsir göstərən kütləvi informasiya vasitələri, idarələr 
(müəssisələr), şəxslər nə deməkdir? Həmin əlaqələr hansı ardıcıllıqla baş 
verir? Bu əlaqələr bizim üçün hansı kommunikasiya imkanlarını yaradır? 
3. Bütün  bu  adamların  hansı  -  münasibətlərinə  və  (yaxud) 
davranışlarına biz təsir etmək istəyirirk? 
4. Hər bir konkret halda kommunikasiyalarm hansı formaları bizə 
lazımdır? Məqsədlərin kəmiyyət göstəriciləri nə cürdür? 
5. Kommunikasiyaların hər bir konkret halmda nə etməliyik? Hansı 
proqramı  (proqramları)  yerinə  yetirsək  daha  yaxşı  olar:  reklam- 
laşdırılmalımı?  Mallarm  poçtla  göndərilməsinimi?  İctimaiyyətlə 
əlaqənimi? Satışın stimullaşdınimasmımı? və i.a. 
6. Seçilmiş  proqramların  ardıcıllığından  ötrü  nə  qədər  büdcə 
ayrılmalıdır? 
7. Proqramın  hər  bir  hissəsinin  həyata  keçirilməsi  üçün  kim 
məsuliyyət daşımalıdır? 
8. Proqramın 
hər 
bir 
hissəsinin 
yerinə 
yetirilməsinin 
müvəffəqiyyətinik dərəcəsini (səviyyəsini) necə ölçəcəyik? 
Beləliklə,  inteqrasiya  olunmuş  marketinq  kommunikasiyalarının 
(İMK) ən yaxşı təşkilinin aparıcı momentləri aşağıdakılardan ibarətdir. 
- kommunikasiyaların yaxşılaşdırılması və müştəri heyəti arasında 
ümumi məqsədlərin bölüşdürülməsi; 
186 

---

-  lazımi kommunikasiya vasitələrinin hamısını, yaxud əksəriyyətini 
təklif  edən  baş  reklam  agentlikləri  çərçivəsində  müxtəlif  funksiyaların 
inteqrasiyasının yaxşlılaşdırılması. 
Marketinq kommunikasiyalarında beş əsas tendensiya mövcuddur: 
-  afmitivlik (oxşarlıq, bənzərlik); 
-  BTL-lik; 
-  müxtəliflik; 
-  interaktivlik; 
-  kommunikativ modellərdən istifadə edilməsi, TTL-lik; 
-  kommunikativ lokistika; 
-  audit. 
Afmitivlik  müvafiqlik  indeksinə  deyilir,  bu,  geniş  yayılmış 
informasiyanın  hansı  hissəsinin  məqsədli  (təyinatlı)  auditoriyanın 
nümayəndələrə  dəqiq  surətdə  çatmasını  nümayiş  etdirən  göstəricidir. 
Hazırda inkişaf etməkdə olan direkt-market sayəsində kommunikasiyalar 
daha da afinltivləşir, dəqiqləşir, daha da konkretləşir. 
Kütləvi  marketinqdən  fərdi  marketinqə  keçid  tendensiyası  əmələ 
gəlməyə başlayır. Fərdi kommunikasiyalardan ötrü yeni texniki imkanlar 
hər gün meydana çıxır. Direkt-marketoloqlarda artıq elə avadanlıqlar var 
ki,  həmin  avadanlıq,  məsələn,  məlumatlar  bazası  əsasında  hər  gün  çox 
minli tirajı olan fərdi təqvimləri, yaxud bukletləri çap etməyə imkan verir, 
bu da hər adamın adını gül-çiçəklə yada gətirmək üçün şərait yaradır; bəzi 
dəyişən məlumatlardan istifadə edilməsi hesabına hər bir alıcı hiss edir ki, 
kampaniya məhz ona müraciət edir. 
187 

---