Dİkkattt: AŞAĞida metinde (şekil 1), (şekil 2) … yazilan yerlere aşAĞidaki resimler yerleşTİRİlecektiR. Acil spinal radyopatolojiler

DİKKATTT: AŞAĞIDA METİNDE (şekil 1), (şekil 2) … YAZILAN YERLERE AŞAĞIDAKİ RESİMLER YERLEŞTİRİLECEKTİR.
ACİL SPİNAL RADYOPATOLOJİLER

Doç.Dr. Atilla ARSLANOĞLU

Beytepe Asker Hastanesi

Görüntüleme Merkezi Ankara

[e-mail]

Acil Spinal Radyopatolojiler içinde travma ilk sırada gelmektedir. Acil serebral ve vasküler radyopatololojilerde olduğu gibi acil radyoloji pratiğinde çok önemlidir. Benzer şekilde tedavi edilebilir olguların acil tanısı morbidite ve mortaliteyi azaltmaktadır.

Bilgisayarlı Tomografi (BT), Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) ve diğer radyolojik yöntemler ile doğru ve hızlı tanıya gidilebilmektedir. Bilgisayarlı Tomografi, akut travmalarda hızlı ve doğru sonuçları ile kemik kırıkları ve diğer spinal hasarları saptamada çok üstündür. Manyetik Rezonans Görüntüleme, spinal kordu ve çevre yumuşak dokuları göstermede başarılıdır. Röntgen, özellikle kemik kırıklarının saptanmasında hala geçerliliğini koruyan basit, ucuz ve kolay ulaşılabilen radyolojik bir yöntemdir.

Spinal fraktürlerin en sık nedenleri motorlu araç kazaları, düşme ve spor yaralanmalarıdır. Fraktürler C1-C2, C5-C7 ve T10-T12 seviyelerinde sık meydana gelir. Spinal kord yaralanması genellikle travma anında oluşur.

Servikal vertebralar

7 servikal vertebra vardır. Spinal stabilizasyon için kemiklerin, spinal kanalın ve yumuşak dokuların dizilimi önemlidir.

Servikal grafiler ön-arka, lateral ve ağız açık pozisyonlarda çekilir. Lateral grafi stabilizasyon değerlendirilmesinde çok faydalıdır. Anterior vertebral çizgi, posterior vertebral çizgi, spinolaminar çizgi ve spinöz proçes çizgisinin dizilimi instabilite değerlendirilmesinde kullanılmaktadır (şekil 1). Prevertebral yumuşak doku kalınlığı C2-3 düzeyinde 7 mm’den ve C6-7 düzeyinde 21 mm’den küçüktür. Yumuşak doku ödemi ve hematomda bu mesafeler artar.
Servikal vertebralarda fraktürler

İnstable fraktürler

1. 
   Fleksiyon göz yaşı fraktürü: en şiddetli servikal vertebra yaralanmasıdır (şekil 2).
   
2. 
   Hangman’s fraktürü: C2 vertebranın hiperekstansiyon ve traksiyonu sonucu oluşur. Asılma fraktürü de denir (şekil 3).
   
3. 
   Hiperekstansiyon fraktürü-dislokasyonu:
   
4. 
   Burst (kompresyon-patlama) fraktürü: C3-C7 arasındadır.
   
5. 
   Jefferson’s fraktürü: C1 vertebra (atlas) kırığıdır. Genellikle tramplen kazası gibi başın verteksine uygulanan güçle oluşur (şekil 4).
   
6. 
   Odontoid fraktürü (şekil 5).
   

Stable fraktürler

1. Clay-shoveler’s fraktürü (Kil kazıcıları fraktürü): güçlü hiperfleksiyon-küremek sonucu alt spinöz proseslerin obliq fraktürüdür. C6-T1 arası sıktır.

2. Wedge (kama) fraktürü:

3. Ekstansion göz yaşı fraktürü:

Servikal vertebralarda dislokasyonlar

1. 
   Atlantooksipital dislokasyon (instable):
   
2. 
   Faset eklem dislokasyonu (instable): hiperfleksiyona bağlı anterior longutüdinal ligamanın kopması sonucu oluşur.
   

Torokolomber vertebralar

12 torakal ve 5 lomber vertebra vardır. Torakal düzeyde fizyolojik anteriora (kifoz) ve lomber düzeyde posteriora konkavite (lordoz) vardır (şekil 6).

Fraktürler en sık T11-L4 arasındadır.

L2ve L3 de emniyet kemeri yaralanması sonucu Chance fraktürü oluşur.

Lomber obliq grafilerde İsloç köpeği görünümü oluşur (şekil 7). Spondilolizis, pars interartikularisde defekt sonucu oluşur. Kırıkta grafilerde köpek boynunda tasma işareti izlenir (şekil 8). Bilateral pars defektine bağlı spondilolistezis (vertebra korpusunda öne kayma) meydana gelir.
Spinal travmada radyolojik yaklaşım şu şekilde olmalıdır. İncelemeye direkt grafilerle başlanır. Sonra kemik yapıyı detaylı gösteren BT gelir. Çok detektörlü BT ile reformatlar görüntüler elde edilerek sagital ve koronal düzlemlerde spinal inceleme yapılır. Nörolojik defisit ve şiddetli ağrı varsa MRG inceleme yapılır. Omurilik zedelenmesinde; kordda ödem, hemoraji, şişme kord kesisi görüntülünebilir. Stabilitede önemli olan ligaman ve faset eklemler görüntülenebilir. Vertebra çökme kırığı, Jefferson, Hangman kırıkları ve diğer kırıklar ve bunlara bağlı komplikasyonlar saptanabilir.
Kaynaklar:

1. L. Bagley. Imaging of Spinal Trauma Radiologic Clinics of North America, Volume 44, Issue 1, Pages 1-12

2. P Demaerel . Magnetic resonance imaging of spinal cord trauma: a pictorial essay. Neuroradiology, Volume 48, Number 4 / April, 2006. 223-232

3. JA Kaiser, BA Holland. Imaging of the cervical spine. Spine, 1998 Volume 23 - Issue 24 - pp 2701-2712

4. JWM Van Goethem, M Maes, Ö Özsarlak, Imaging in spinal trauma . European radiology, Volume 15, Number 3 / March, 2005. 582-590

5. Clinical Radiology made ridiculously simple. Hugue Ouellette, Patrice Tetreault, MedMaster, Inc. Miami

6. P. Sundgren, M. Philipp, P. Maly. Spinal Trauma. Neuroimaging Clinics of North America, Volume 17, Issue 1, Pages 73-85
7. M. D. Keiper, R. A. Zimmerman and L. T. Bilaniuk. MRI in the assessment of the supportive soft tissues of the cervical spine in acute trauma in children. Neuroradiology. Volume 40, Number 6 / June, 1998. 359-363

8. Andrew L. Goldberg, William E. Rothfus, Ziad L. Deeb et al. The impact of magnetic resonance on the diagnostic evaluation of acute cervicothoracic spinal trauma. Skeletal Radiology. Volume 17, Number 2 / March, 1988. 89-95

9. Leonard Berlin. CT Versus Radiography for Initial Evaluation of Cervical Spine Trauma: What Is the Standard of Care? AJR 2003; 180:911-915

10. J. A. Hanson, C. C. Blackmore, F. A. Mann and A. J. Wilson. Cervical spine injury: accuracy of helical CT used as a screening technique. Emergency Radiology. Volume 7, Number 1 / March, 2000. 31-35

11. H Imhof, M Fuchsjäger. Traumatic injuries: imaging of spinal injuries. European Radiology. Volume 12, Number 6 / June, 2002. 1262-1272

12. Primer of diagnostik imaging. Tanısal görüntülemenin temeli. Ralph Weissleder. Üçüncü baskı, 2003. Mosby, Pennsylvania

şekil 1. instabilite çizgileri

şekil 2. fleksiyon göz yaşı fraktürü

şekil 3. Hangman’s fraktürü

şekil 4. Jefferson’s fraktürü

şekil 5. Odontoid fraktürü

şekil 6. Fizyolojik torakal kifoz ve lomber lordoz

şekil 7. İsloç köpeği

şekil 8. spondilolizisde köpek boynunda tasma işareti