Dilorom qosimova menejment nazariyasi

278

---

2-jadval
«O’zv in o sa n o a t-x o ld in g » kom paniyasi tom on id an
san oat m ah su lotlarin i ishlab chiqarish
(taq oslam a n arxlarda)
2 0 0 3 y.
2 0 0 4 y.
2 0 0 5 y.
M in.
s o ‘m
Yakun-
ga
% da
M in.
s o ‘m
Yakun-
ga
% da
M in.
so'm
Yakun-
ga
% da
Sanoat mahsuloti 
ishlab chiqarish 
hajmi
77209
100
81149,1
100
81155,7
100
0 ‘tgan yilga 
nisbatan %da
104,2
100,01
shu jumladan:
M eva-sa bzavot 
tarm o g ‘ida
15549
16,7
18129,1
22,5
21163,5
26
0 ‘tgan yilga 
nisbatan % da
116,6
116,7
Vinochilik va spirt 
tarm o g ‘ida
61920,0
81,9
62576,3
77,1
59622,9
73,5
0 ‘tgan yilga 
nisbatan % da
101,1
95,3
Boshqa
tarm oqlarda
440,0
1,4
443,7
0,5
369,3
0,5
0 ‘tgan yilga 
nisbatan % da
100,8
83,2
279

---

3-jadval
2 0 0 2 —2 0 0 6 -y illa r d a «O 'zv in o sa n o at-x old in g»
kom paniyasi tom onidan n atu ral ko‘rinishda
sanoat m ah su lotlari ishlab chiqarish
2 0 0 2 -
УН
2 0 0 3 -
y i l
2 0 0 4 -
y i l
2 0 0 5 -
У»1
2 0 0 6 -
y i l
M e v a -s a b z a v o t
k o n se ra v la r i (m u b )
1 6 4 ,5
1 7 1 ,0
2 0 1 ,2
2 0 3 ,8
2 2 5 ,0
0 ‘tg a n y ilg a n isb atan
% d a
1 0 4 ,0
1 1 7 ,7
1 0 1 ,3
1 1 0 ,4
U z u m v in o s i (m in g
d a l)
6 3 9 9
7 0 8 2
5 7 9 6
3 4 9 6
5 1 2 4
0 ‘tg a n y ilg a n isb a ta n
% d a
1 1 0 ,7
8 1 ,8
6 0 ,3
1 4 6 ,6
A roq v a likyor-aroq
m ah su lo tla ri (m in g dal)
6 7 8 3
6 2 1 1
6 5 0 4
6 9 8 5
7 0 0 0
0 ‘tg a n y ilg a n isb a ta n
% d a
9 1 ,6
1 0 4 ,7
1 0 7 ,4
1 0 0 ,2
O ziq -ovq at spirti (m in g
d a l)
4 1 7 7 ,3
3 9 4 9
3 4 4 8
2 8 7 5
3 8 3 2
0 ‘tg a n y ilg a n isb a ta n
% d a
9 4 ,5
8 7 ,3
8 3 ,4
1 3 3 ,3
280

---

4-jad val
2 0 0 2 -2 0 0 6 y illard a «O’zv in o sa n o a t-x o ld in g »
k om paniyasi tom onidan eksportga
m ahsulot yetkazib berish
0 ‘lchov
b irligi
2 0 0 2 -
y ‘l
2 0 0 3 -
y il
2 0 0 4 -
yil
2 0 0 5 -
У»
2 0 0 6 -
y il
M a h su lo t y e tk a ­
zib b erish jam i
m in.
A Q S h
d o ll.
8 ,9
8 ,4
1 1 ,2
1 4 ,4
1 4 ,7
0 ‘tg a n y ilg a
n isb a ta n
% d a
"
9 4 ,4
1 3 3 ,3
1 2 8 ,6
1 0 2 ,1
M e v a - s a b z a v o t
k o n s e r v a la r i
m in g
to n n a
1 3 ,9
1 2 ,3
1 9 ,0
2 6 ,4
2 6 ,5
0 ‘tg a n y ilg a
n isb a ta n
% d a
■
8 8 ,5
1 5 4 ,5
1 3 8 ,9
1 0 0 ,4
Q u ritilg a n m eva
v a sa b za v o tla r
m in g
to n n a
0 ,4
0 ,5
2 ,7
1 ,3
1 ,6
0 ‘tg a n yilg a
n isb a ta n
% d a
’
”
1 2 5 ,0
5 4 0 ,0
4 8 ,1
1 2 3 ,1
V in o m aterial-
lari, u zu m vin osi
m in g
d ol.
7 0 7 ,5
6 4 3 ,0
4 6 7 ,0
1 1 5 5 ,2
1 0 0 0
0 ‘tg a n y ilg a
n isb a ta n
% d a
9 0 ,9
7 2 ,6
2 4 7 ,4
8 6 ,6
O z iq -o v q a t
s p ir ti
m in g
d o l.
1 8 2 ,3
1 1 4 ,3
7 2 Д
2 4 8 , 0
2 3 0 ,9
0 ‘tg a n y ilg a
n isb a ta n
%da
6 2 ,7
6 3 ,1
3 3 2 ,9
9 6 ,1
281

---

5-jadval
2 0 0 2 —2 0 0 5 -y illa r d a « 0 ‘z v in o sa n o a t-x o ld in g »
kom paniyasi bo‘y ich a a so siy jam lanm a
m oliyaviy k o'rsatkichlar
rnlrd. so'm
2003-
yil
2004-
yil
2 0 05-
y il
2006-
УП
2 0 0 6 у. /
2 0 0 2 у.
% da
Asosiy vositalar
Boshlang'ich qiymati 
bo'yicha
34,8
42,2
65,6
78,4
225,3
0 ‘tgan yilga nisbatan %da
100
121,2
155,5 119,5
-
Aylanma aktivlar
83,9
115,4
136,4 157,4
187,6
0 ‘tgan yilga nisbatan 
%da
100
137,5
118,2 115,4
-
Debitorlik qarzi (yil 
oxiriga)
13,3
16,9
21,9
26,1
196,2
0 ‘tgan yilga nisbatan %da
100
127,0
129,5 119,2
-
Kreditorlik qarzi (yil 
oxiriga)
24,7
28,8
35,2
41,2
166,8
0 ‘tgan yilga nisbatan %da
100
116,8
122,1
117,0
-
Amalda budjetga 
o'tkazilgan to'lovlar
63,3
63,9
89,8
89,9
142,0
0 ‘tgan yilga nisbatan %da
100
101,0
140,5
100,1
-
Shu jumladan QQS
12,6
12,7
14,6
14,9
118,4
0 ‘tgan yilga nisbatan %da
100
100,5
115,3
102,3
-
Aksizlar
43,0
43,0
68,9
65,4
152,0
0 ‘tgan yilga nisbatan %da
100
100
160,1
94,9
-
Qisqa muddatli 
moliyaviy qo'yilmalar
5,7
6,5
7,8
9,1
159,6
Pullik mablag'lar
6,8
7,7
8,7
9,9
145,6
282

---

II. TALABALAR UCHUN USLUBIY QO’LLANMALAR
Muammo:
Kompaniyada stra te g ik qarorlarni qabul qilishda korporativ 
boshqaruvning ichki tashkiliy mexanizmlarini takomillashtirish va 
moliyaviy rejalashtirish tizimini shakllantirish.
Vazifalar:
- «O’zvinosanoat-xolding» kom paniyasining aksiyadorlik va 
ijroiya organi tuzilmasi faoliyatiga baho berish;
- kompaniyaning moliyaviy holatini baholash (6-jadval) va shu 
orqali moliviy rejalashtirishning samarali tizimini shakllantirish.
Yechish atgoritmi:
-
komaniyaning muvaffaqiyatli faoliyat yuritishida kuzatuv ken- 
gashining samarali ishlashi talab etiladi. Quyida berilgan o'quv 
uslubiy materiallardan foydalangan holda kompaniyada korporativ 
boshqaruvning ichki tashkiliy m exanizm larini takom illashtirish 
bo'yicha takliflar ishlab chiqiladi;
- kompaniyada moliyaviy rejalashtirish tizimini shakllantirish- 
ning asosiy bosqichlarini ketm a-ketlik asosida ifoda etish uchun 
o'quv uslubi materiallardan foydalaniladi;
- kompaniyaning moliyaviy holatini tahlil qilish jihatlariga e ’tibor 
berish uchun tavsiya qilingan jadvallar m a’lumot manbalaridan foy­
dalaniladi;
- 
moliyaviy natijalarni ifodalovchi ko'rsatkichlarni aniqlash va 
uni tahlil qilish uchun tavsiya qilingan jadvallar m a’lumot m an­
balari yordamida to'ldiriladi.
V aziyatn i bajarish uchun y o ‘riqnom a va yozm a
ish n i baholash m ezonlari
Tahlil
bosqichi
nom i
Tahlil bosqichi
m azm uni
Tahlil
natija-
si
Baholash
ko'rsatkichlari
va mezoni
(Jami 20 ball)
l.Vaziyatning 
tashxisi va 
tahlili
1. Vaziyatning asosiy jihati 
x o ld in g k o m p a n iy a s id a
ichki tashkiliy mexanizm-
M uamm o
mazmuni
m aksimal
1
ball
283

---

la rn i ta k o m illa s h tir is h
y o‘llari
2. Vaziyatni o'rganish va 
muammoni yechish uchun 
o ‘quv uslubiy m aterial- 
lardan foydalanish
6-
jadval
darajada
qisqa
ifodalash
2.M oliyaviy
rejalashtirish-
ni shakllan-
tirishning
asosiy
bosqichlarini
ifodalash
Moliyaviy rejalashtirishni 
s h a k lla n tiris h b o s q ic h ­
larini o ‘quv uslubiy ma- 
teriallardan foydalangan 
holda ifodalash
M aksimal
darajada
qisqalik
4
ball
3. Kompa­
niyaning 
moliyaviy 
holatini 
tahlil qilish 
ko'rsatkich- 
larini 
aniqlash
Moliyaviy natijalarni ifo- 
dalovchi ko‘rsatkichlarni 
yuqorida berilgan jadvalar 
asosida ifodalash. 
1,2,3,4,5-jadvallar asosida 
berilgan jadvalni to'ldirish 
va tahlil qilish
Aniqlik,
xulosalar-
ning
asoslan-
ganligi
8
ball
4. Kompa­
niyaning 
moliyaviy 
holatini 
tahlil qilish
O m illi ta h lil n a tija la ri 
aso sid a k o m p an iy an in g
moliyaviy-xo‘jalik faoliya­
tiga baho berish.
Aniqlik,
berilgan
tavsiya-
larning
ahamiyati
4
ball
5. Tahlil 
natijalari
Aniqlik
3
ball
284

---

«O 'zvin o sa n o at-x old in g » k om paniyasi
fa o liy a tin in g asosiy ta h liliy ko'rsatkichlari
2003-
y»i
2004-
yil
2005-
yil
2006-
yil
Sotuvlar rentabeiligi (yalpi foydaning
m ahsulot va xizm atlar realizatsiyasi-
dan tushgan sof tushum ga nisbati, %da)
B alans foydasi bo'yicha rentabellik
(balans foyd asin in g m ahsulot ishlab
chiqarish tannarxiga nisbati, %da)
X old in g b o'yich a debitorlik qarzi-
ning kreditorlik qarziga nisbati
Absolyut likvidlik koeffitsienti (qisqa
m u d d atli m o liy a v iy q o 'y ilm a la r va
pullik m a b lagiarn in g kreditorlik qar­
ziga nisbati)
Oraliq likvidlik koeffitsienti (qisqa
m u d d atli m o liy a v iy q o 'y ilm a la r va
pullik m ablag'lar va debitorlik qarz-
larining kreditorlik qarzlariga nisbati)
U m um iy likvidlik koeffitsienti (a y ­
lanma aktivlarning kreditorlik qarzlari­
ga nisbati)
G uruhlarning ish la sh in i baholash jadvali
Guruh
B ah olash m ezon lari
Taqdimot (mazmuni,
m a’nosi va xulosalarning
isboti uchun)
a ’lo - 2 ball
yaxshi - 1,5 ball
qoniqarli - 1 ball
qoniqarsiz - 0 ,5 ball
Muammoli masalaning yechimi
uchun (to'g'riligi va yechimn-
ing ketma-ketligi uchun)
a’lo - 2 ball
yaxshi - 1,5 ball
qoniqarli - 1 ball
qoniqarsiz - 0 ,5 ball
285

---

4. 
O’QUV-USLUBIY MATERIALLAR
« 0 ‘zv in o sa n o a t-x o ld in g » k om paniyasida korporativ
tu zilm a n in g fa o liy a ti
3 -ch izm a
K om paniyani b oshq arish n in g ta sh k iliy -
huquqiy ch izm asi
R ahb ariyat
KOMPANIYA
O ’zbekistonda hozirgi vaqtda korporativ boshqaruvning huqu-
qiy asoslari yaratilgan va u xalqaro andozalarga muvofiq takomil-