Dilorom qosimova menejment nazariyasi

10.2. M enejm ent m a d a n iy a tin in g asosiy elem en tlari
M en e jm e n t m adaniyati tarkibiga boshqaruv xodim lari m adani­
yati, m en ejm en t jarayonlari m adaniyati, m eh n at sharoiti m adan iy a­
ti va h u jjatlar y u ritish m adaniyati kiradi.
M en e jm e n t m ad an iy atin in g barcha u nsurlari o 'zaro bog'liq va 
o 'z a ro t a ’sir etuv ch id ir. S hu bilan birga ular o rasid a b o shq aruv
xodim lari m adaniyati yetak ch i ah am iy atg a ega. M en e je r m en ejm ent 
jarayoni m adaniyatining yuqori darajasiga erishish va o 'z m eh n ati­
ni tashkil etishni takom illashtirib borishi kerak.
B oshqaruv xodim lari m adaniyati ko'p om illarga bog'liq, um um iy 
m adaniyat darajasi, ishbilarm onlik sifatlari, m enejm en t ilmini chu- 
qur va h a r tom onlam a bilish va uni o 'z faoliyati jarayonida qo'llay 
olish bilan xarakterlan adi.
H ar bir korxona v a tash k ilo t m en ejeri o 'z vazifasini bajarish 
jarayonida jam o an in g boshqa a ’zolari bilan m u n o sab atd a b o 'lar ekan 
ishbilarm on kishilar o 'rta sid a m avjud axloqiy qoidalarga bo'ysunadi.
H a r bir jam oada xayrixohlik, insonga h u rm a t m u hiti m avjud 
bo'lishi kerak. M e n e jm e n t m adaniyati sansolarlik, m an sab p a rast- 
lik, shavqatsizlik, qo'pollikka ziddir. M enejm ent tizim ida, shuningdek, 
davlat m e ’yorlariga rioya qilmaslik, v a ’dabozlik, faoliyatga n o to 'g 'ri 
baho berish va boshqa x u su siy atlarg a yo'l qo'yib bo'lm aydi. M e h ­
n a tg a ijodiy y o n d ash ish , tad b irk o rlik , jav o b g arlik , ta s h a b b u s va 
m ustaqillik, x o ‘jasizlikka, byurokratizm , qonun buzuvchilikka mu- 
rosasizlik, vijdoniylik, k am tarlik va oddiylik b o shqaruv xodim lari 
m adan iy atin i ifodalaydi.
118

---

Boshqaruv xodimlari madaniyatini ta ’minlashning asosiy yo'llari -
m enejm ent ilmini ch u q u r egallash, um um iy m adaniy darajasi va 
m alakasini m untazam oshirib borish, o‘z faoliyati natijalarini tahlil 
etish va tushunish, ijobiy shaxsiy sifatlarni rivojlantirishdan iborat.
M enejm ent m adaniyati uchun m enejm ent jarayonini tashkil etish 
m adaniyati darajasi m uhim aham iyatga ega. M en ejm en t jarayoni
119

---

m adaniyatiga rioya qilish korxonada zam onaviy m enejm ent jarayoni 
qo 'llanilishini bildiradi.
M enejm en t jarayoni m adaniyati, shuningdek, m enejm ent m eh­
natini (m enejm ent m ehnatini m aqbul taqsim lash, kooperatsiya qilish 
va ch eg aralash , ishchilar sonini m e ’yorlash, kadrlarni t o ‘g ‘ri joy- 
lashtirish va ulardan foydalanish) va ishlovchi ish joyini (ish joyi 
va binoning qulayligi, u larn in g sanitariya-tozalik talablariga javob 
berish i), m aq b u llash tirish , m ajlislarni, su h b a tla rn i, tashrifch ilarn i 
qabul qilish, u chrashuv, telefon orqali so 'ra sh , m eh n atk ash lar xat- 
lari bilan tanishishni t o ‘g ‘ri tashkil etish va rasm iylash tirishn i ham
qam rab oladi.
M en e jm e n t jarayonida tu rli-tu m a n tex n ik a - oddiy kalkulya- 
tordan to rtib ko m pyuterlarg ach a qo'llaniladi. M en ejerlar bu tex n i­
ka im koniyatlari va m aqbul foydalanish sohalarini bilishlari lozim 
bo'lib, bu m en ejm en t m adaniyati darajasini bildiradi.
M enejm ent m adaniyatining ajralm as unsuri - hujjatlar yuritish 
m adaniyatidir. H u jjatlarn in g m en ejm en t jarayonidagi aham iyati juda 
k a tta , chunki m en ejm en tn in g biror-bir vazifasini h u jjatlar asosida 
yetkazilib beriluvchi ax borotsiz am alga oshirib bo'lm aydi. H ujjat- 
lardagi axborot korxona tashqi va ichki faoliyatining h am m a tomo- 
nini qam rab oladi.
M en e jm e n t jara y o n in in g barch a operatsiyalari am alda hujjat- 
lardan boshlanib, h u jjatlar bilan tugaydi.
M e n e jm e n t m ad an iy a tin i tak o m illa sh tirish u n in g b arch a un- 
surlarini tak o m illa sh tirish dem akdir.