Dilorom qosimova menejment nazariyasi

3.2. L okalizatsiya dasturi uchun SW OT-tahlil:
L okalizatsiya-
n in g k uchli
to m o n lari
K om p an iya-
n in g k u ch siz
to m o n la ri
Tashqi xavf-
xatar
K om p an iya-
n in g asosiy
im koniyatlari
M a h s u lo t ta n - 
narxini pasayti- 
r is h g a im k o n
beradi
Korxonalarda lo­
kalizatsiya uchun 
ishlab chiqarish 
v o s it a la r in i n g
yetishmasligi va 
eskirib qolganligi
Jahon bozorida 
import mahsulot­
lari narxining lo­
kalizatsiya qilin­
gan tovarlar ba- 
hosidan pastligi
Korxona tom o­
n id a n im p o rt 
q i l i n a y o t g a n
t e x n i k a l a r g a
soliq imtiyozlari 
berilishi
Sifatli va arzon 
mahsulot ishlab 
c h iq a rish n a ti ­
jasida ichki bo­
zorda sotuv ulu­
shi ko‘payadi
M a h s u lo tla r n i 
lokalizatsiya qi­
lish jarayoni uchun 
malakali kadrlar- 
ni ta ’minlab be­
rish muammosi
Ichki va tashqi 
raqobatchilar
Xorijga (Ukrai- 
na, Rossiya, Belo- 
russiya va boshqa 
mamlakatlarga) 
m a h s u lo tla rn i 
eksport qilish
3.3. A m aldagi lo k a liza tsiy a d astu rin i baholash
«Foton» OAJ korxonasida mavjud lok alizatsiya
dastu ri sam arasini baholash
M ahsulot 
qismi turlari 
nomi
M ahsu­
lotlarni 
lokali­
zatsiya 
qilishga 
sarflan- 
gan jami 
mab- 
lag'lar 
(m ing 
so 'm )
Lokali­
zatsiya
mahsulot
qismlari-
ning
import-
dagi
tannarxi,
(ming
so'm )
Baholash
1
2
3
4
5
T ele vizo r ishlab chiqarish
260

---

1 Diodlar
24,8
23,5
2
T ranzistorlar
17,8
16,4
3
P resslangan
polipropilen
34,1
33,3
4
K orpus
82,2
80,1
5
Pult uchun 
jihozlar
10,6
9,8
6
Boshqa yarim 
fabrikatlar
37,3
36,8
Jam i:
2 0 6 ,8
1 9 9 ,9
Quyosh batareya la ri ishlab
chiqarish
7
Planar
plastinalar
395,7
385,7
8
Steklopaketlar
432,7
438,3
9
Priborlar
2D327
386
377,8
10 Turli diametr- 
dagi simlar
124,8
117,2
Jam i:
13 3 9 ,2 1319,0
M a ’lu m o tla rd a n k o 'rin ib
tu rg an id ek , «Foton» OAJ 
korxonasi tayyor mahsulot- 
ni yaratish uchun uning bir 
necha qismlarini mahalliy- 
lashtirgan va ishlab chiqa­
rish d a q o 'lla g a n . B u n in g
natijasida lokalizatsiya qilin­
gan m ahsulotlar narxining 
jami tannarxdagi ulushi televi­
zor uchun 50,5% , quyosh 
batareyalari uchun 59,2 %ni 
tashkil etmoqda. Shuni alo­
hida ta ’kidlash joiz-ki, agar 
ushbu m ahsulotlar im port 
qilinganda edi uning tan- 
narxi amaldagidan o'rtacha 
1,5% kam bo'lar edi. Buning 
natijasida korxona umumiy 
hisobda 28 min. so'm qo‘- 
shim cha foyda ko'rgan bo‘- 
lar edi. Buning oldini olish 
uchun va import mahsulot- 
laridan past narxdagi milliy 
tovarlar qismlarini yaratish 
uchun unga sarf bo'layotgan 
xom ashyoning arzon va si- 
fatlisini tanlash zarur bo'ladi. 
Buning uchun ishlab chiqa­
rishda tovarlar uchun m ar­
k e tin g siy o satini q o'llash
kerak.
261

---

3.3.2. Narx siy osati
Kom paniya narx siyosatig a o 'z g a rtirish i kiritish kerak va 
an’naviy «qat’iy» belgilangan narx o'rniga, «moslashuvchan» narx 
strategiyasidan foydalanishi kerak. Chunki mahsulot narxi iste’molchi 
manfaatlariga va to'lov qobiliyatiga mos kelishi kerak. Nafaqat tashqi 
bozorlarda, balki m am lakat ichida ham narx ehtiyoj va talabdan 
kelib chiqqan holda belgilanishi kerak. Tashqi bozorlar uchun «bo­
zorga kirib olish» strategiyasidan foydalanish m a’qul. Chunki tash­
qi bozorlarda kom paniya keskin raqobat sharoitiga m oslashishi 
shart. Shu bilan birga moslashuvchan narxni belgilash uchun loka­
lizatsiya qilingan ehtiyot qismlarni qayta ko‘rib chiqish talab etila­
di. Misol uchun televizor ishlab chiqarish uchun kerak bo'lgan 
ehtiyot qismlar narxlariga nazar tashlaydigan bo'lsak, bunda ular­
ning import narxi m ahalliylashtirish bahosidan bir m uncha past 
ekanligini ko'ram iz. B uning natijasida tayyor m ahsulot tannarxi 
o'rtacha 2% ga yuqori ekanligi uning omborlarda qolib ketishiga va 
sotuv darajasining pasayishiga sabab bo'lmoqda. Shuni inobatga 
olgan holda lokalizatsiya qilinayotgan mhsulot qismlari uchun kerak 
bo'ladigan xom-ashyo yarim fabrikatlarning arzon va sifatlisini sotib 
olish va uni qayta ishlovchi ishchi kuchi narxlarini ratsionallashti- 
rish zarur bo'ladi.
M ahsulotlarning doimiy iste’molchilariga chegirmalar belgila­
nadi (8% miqdorida).
3 .3 .3 . Sotuv siyosati
Kompaniyaning mavjud taqsim ot kanallari:
- tayyor m ahsulotlar korxonaning distribyutorlik markazlari- 
dan sotib olinadi;
- respublikamizning barcha viloyatlarida korxonaning distribyu­
torlik markazlari orqali yuridik, jismoniy, ulgurji xaridorlarga soti- 
ladi. Zarur bo'lganda aholi uchun iste’mol kreditlari orqali maishiy 
texnikani sotib olish imkoniyati yaratildi.
- 
intensiv taqsim ot kanali joriy qilinadi (internet do'konlar 
orqali m ahsulot taklif etiladi);
262

---

- yangi taklif qilinayotgan taqsimot kanali iste’molchining tala- 
bini o'z vaqtida (tez) qondirilishini ta ’minlaydi.