4-mavzu Zardushtiylik dini.
Reja
1.
Zardushtiylikning paydo bulishi.
2.
Avesto zardushtiylikning asosiy manbasi.
3.
Zardusht ta`limoti.
1. Zardushtiylikning paydo bulishi.
Zardushtiylik paydo bulgan davri birinchi sinfiy jamiyat, ya`ni kuldorlik davri endi paydo
bulaetgan davr edi. U urug –kabilachilik tuzimi emirilib axoli kullar va kuldorlarga, zolim va
mazlumlarga bulinaetgan davr bulgan. Bu din eng avval Urta Osie, sung Eron, Ozorbayjonda
karor topgan edi.
Zardushtiylik - eng kadimgi dinlardan bulib, bu din er.avval VII – VI asrlarda dastavval
Urta Osieda –Xorazm voxasida paydo bulgan. Uning paygambari Zardusht tarixiy shaxs edi. U
mazdakiylik dinini islox kilib, uning asosida yangi yakka xudolik dinini ijod etgan.
I.A.Karimov «Uz kelajagimizni uz kulimiz bilan kurmokdamiz» degan asarida biz uzbek
xalki mansub bulgan xalkning tarixi goyat uzun, bekies, betakror ekanini ta`kidlab bunday degan
edilar: «Biz jaxon maydonida kuni kecha paydo bulgan xalk emassiz, bizning millatimiz
xalkimix kuxna Xorazm zaminida «Avesto» paydo bulgan zamonlardan beri uz xaeti, uz
madaniyati, uz tarixi bilan yashab keladi».
Butun Urta Osie moddiy va ma`naviy madaniyatining beshigi Xorazm voxasi va u erda
yashagan turkiy elatlar bulgan, shulardan uzbek elati tashkil topgan.
I.A.Karimov juda urinli kayd kilganidek, «Xorazm davlati tarixini biz 2700 yillik tarix deb
bilamiz». Bu urinda birinchi davlat tashkil topgandan keyingi «ezma tarix» nazarda tutilgan.
Yunon, Xitoy tarixchi sayexlari uz xotiralarida ezib koldirgan keyin Zardushtiylik ezuvlarida
berilgan tarix nazarda tutilgan.
Xorazmda utrok xaet undan xam birmuncha oldin yuzaga kelgan, davlat uning maxsuli
tarzida tashkil topgan. Bu xakda bundan taxminan 3 ming yil avval yaratilgan «Avesto»ning
kulezmasi binobarin ezma tarixning ilk debochasi ishonchli dalolat bergan. «Bu nodir kitob, deb
ezgan edilar, I.A.Karimov, bundan XXX asrlar mukaddam ikkidare oraligida mana shu
mukaddas zamin umrguzorlik kilgan ajdodlarimizni biz avlodlarga koldirgan ma`naviy, tarixiy
merosidir». Yurtboshimiz «Avesto» Xorazmdek kadimiy ulkada buyuk davlat, boy ma`naviyat
kimmatli madaniyat bulganligini xech kim inkor eta olmasligini xam ta`kidlangan.
Xulosa shuki, Zardushtiylik eradan avvalgi 7-6 asrlarga xos bulgan din sifatida undan
oldingi urug kabilachilik dinlari negizida paydo bulgan yakka xudolik dini bulgan. U to 7-9
asrlargacha turli shaklda davom etib, sung urnini islom egalladi. U dastavval Xorazm voxasida
shakllanib, yakin va urta Sharkkacha tarkalib, ayrim koldiklari xaligacha saklanib kelmokda.
|