1) Digomozigota retsessiv organizm genotipi: ____________________________________________________ 2) Birinchi belgisi gomozigota retsessiv ikkinchi belgisi gomozigota dominant organizm genotipi ____________________________________________________ MAVZU: BELGILARNING BIRIKKAN HOLDA IRSIYLANISHI Mendel o‘z tajribalarida xushbo‘y no‘xat o‘simligining yetti juft irsiy belgisini nasldan naslga
o‘tishini kuzatdi. Keyinchalik olimlarning ilmiy izlanishi natijasida har xil turga mansub
organizmlardagi turli juft belgilarning irsiylanishi o‘rganilib, Mendel qonunlari isbotlab
berildi. Natijada bu qonunlar umumiy xarakterga ega ekanligi tan olindi. Lekin keyingi ilmiy
izlanishlar xushbo‘y no‘xatning ayrim belgilari – changchi shakli, gulning rangi nasllarda
mustaqil taqsimlanmasligi isbot etildi. Nasllar ota-onaga o‘xshagan holda qoladi. Asta-sekin Mendelning uchinchi qonuni asosida bunday belgilar ko‘p to‘plana bordi. Shu
narsa aniq bo‘ldiki, avlodlarda belgilarning ajralishi va kombinatsiyasida barcha genlar
tarqalmaydi. Albatta, ixtiyoriy organizmda genlar soni nihoyatda ko‘p. Xromosomalar soni esa ma’lum
miqdorda bo‘ladi. Har bir xromosomada juda ko‘p genlar joylashadi. Bunday genlar bir-biri bilan birikkan genlar deyiladi. Ular birikkan guruhlarni tashkil etadi. Genlarning birikkan guruhi - xromosomalarning gaploid to‘plamiga mos keladi.
Genlar bir xromosomada bo‘lganda nasldan naslga o‘tishqonuniyatlari haqidagi masalani
T. Morgan va uning shogirdlari mukammal o‘rganishgan. No‘xat o‘simligida changchi shakli va gulning rangi irsiylanishini ko‘rib chiqamiz.
A – tik changchi, B – qizil gul a – egilgan changchi, b – oq gul