Basınımızda son zamanlarda yer alan sigara kaçakçılığı ve sahte sigaranın sağlığı tehdit ettiği yönündeki haberler üzerine bazı kavramlara açıklık getirmek gereği duyulmuştur. Zaten öldürücü olan bir ürünün sahtesinin öldürücü olduğunu söylemek kara mizahtır. Sigara ve Sağlık Ulusal Komitesi olarak güvenli sigara olmadığını, her sigaranın arsenik, siyanür içerdiğini hatırlatmayı görev biliyoruz. SİGARA ve SAĞLIK ULUSAL KOMİTESİ
Sahte Sigara, Sigara Kaçakçılığı ve Sağlık Riski:
Sahte sigara, kaçak veya gerçek sigaradan daha zararlı mı? Sahte sigara nedir?
Bilinen ve ruhsatlı ülke tekelleri veya çok uluslu firmalar dışında daha önce sigara üretmemiş kimselerin üretim koşulları bilinmeyen yöntemlerle oluşturup, gizlice pazara sürdükleri sigaralardır. Kaçak sigara nedir ?
Kaçak sigara, bilinen sigara üreticilerin fabrikalarında üretilen, ülkelere vergi vermemek için, hızlı rota değişiklikleri ile izleri kaybettirilen sigaralardır. Bu operasyonlarda çoğu zaman organize suç örgütleri taşeron olarak kullanılır.
Yasal olarak satılan (Gerçek) Sigara nedir?
Gerçek sigara tütünün mühendislik ürünüdür. Sigara sadece kurutulmuş tütün olmayıp, kağıt,filtre, tütün yaprağı tarımında kullanılan böcek öldürücü (pestisid), gübre kimyasalları, işleme sırasında eklenen kimyasallar, yaprak kuruması sırasında kullanılan füme ediciler, nikotin bağımlılığını arttırmak için eklenen amonyak, çeşitli aromalar ve sosların bileşkesidir.
Sigarada hangi kimyasallar vardır?
Sigara dumanında 81 adet kanser yapıcı olmak üzere 4000 kimyasal madde bulunmaktadır. İşte bunlardan bazıları: Katran Sigara içildiğinde katranın % 70’I akciğerlerde kalır ve bir çok ciddi hastalığa yol açar.
Karbon monoksit (CO) arabaların egzos gazından da çıkan,kokusuz, tatsız ve zehirli bir gazdır. Kanda oksijeni taşıyan molekül ile birleşir ve solunumu zorlaştırır. Sigara içenlerinin kanında oksijen yerine % 15 karbonmonoksit vardır. Kalp daha fazla çalışmak zorunda kalır, yorulur , dolaşım hastalıkları oluşur.
Aseton tırnak cilası temizleyici olarak da kullanılan bir çözücüdür.
Ammonyak temizlik ürünlerinde bulunur.
Arsenik ölümcül bir zehirdir.
Formaldehid ceset saklamakta kullanılır.
Cadmiyum pillerde kullanılan çok zehirli bir metal.
Benzen akaryakıt ve kimyasal sanayi çözücüsü
Siyanür ölümcül zehir.
Kaçak sigaralar ne içerir?
Kaçak sigaralar, yasal olarak ruhsatlı satılan sigaraların içerdiklerinin aynılarını içerir. Sahte sigaralar ne içerir?
Daha önce 2000 yılında Çin’de, Aralık 2004 tarihinde ise İngiltere’de sahte sigara satışı saptanmıştır. Bu sigaraların içinde zaten sigaralarda bulunan bazı maddeler daha yüksek oranda bulunmuştur. Örneğin İngiltere’de yakalanan sigaralarda kadmiyum beş kez, arsenik altı kez yüksek bulunmuş; katran oranın % 160, nikotin oranının % 80 , karbon monoksit oranının % 133 daha fazla olduğu saptanmıştır. O tarihlerde İngiliz basınında piyasada bulunan sigaraların en az yarısının sahte olduğu haberi yer almıştır. İngiliz Gümrük Bakanı kaçakçılığın iyi kontrol edilmesi neticesinde sahte sigara yapımının arttığını bildirmiştir.
(Kaynak:'Fake' cigarettes pose extra dangerBy Andrew Sparrow, Political Correspondent (Filed: 16/12/2004) Telegraph) Sahte sigara sağlığa daha zararlı mıdır?
Gerçek sigaralar üreticisinin söylediği gibi tüketildiğinde müşteriyi öldüren tek tüketici ürünüdür. Başka bir deyişle, gerçek sigaralar zaten öldürür. İstatistiklere gore sigara içenlerin yarısı sigaraya bağlı bir hastalık nedeniyle kaybedilirler. Ölenlerin yarısı 22 yıl, diğer yarısı 7 yıl yaşam süresi kaybetmiş olurlar. Bu yıl sigaradan dünyada 4.9 milyon kişi, Türkiye’de 75 000 kişi ölecektir. Sahte sigaranın hayatı tehdit ettiğini söylemek gülünçtür. Sahtesi yapılmış bir silahın öldürme gücünün daha fazla olduğunu söylemeğe benzer. Sahte sigara içeriğinin ne olduğuna bağlı olarak zararı anlaşılabilir. Türkiye pazarında satılan sigaralar, analiz edilirse içeriği konusunda bilimsel veriye o zaman ulaşılabilinicektir. Eğer sahte sigara üreticisi normal sigarayı seyrelterek zararsız bir madde koyuyorsa, sahte sigara daha az zararlı bile olabilir. Sigara Kaçakçılığı Nedir? Boyutu Nedir?
Dünyada sigaraların üçte biri kaçakçılık ile satılmaktadır. Bu yılda 355 milyar sigaranın kaçakçılık ile satıldığı anlamına gelmektedir. 1990’lı yıllarda, İngiliz hükümetine kaçak sigaralar yılda 3 milyar sterlin zarara neden olmuştur. Kaçakçılık nasıl işler?
Resmi evrakları ile ruhsatlı bir fabrikayı, yasal pazarda satılmak üzere terkeden sigaralar, çok sayıda alım-satım evrağı düzenlenerek çoğu zaman aslında olmayan veya şemsiye firmalar tarafından yapılan alımlar ile takip edilemeyecek şekle getirilir ve karapazarda kaybolur. Birçok çokuluslu sigara firmasının bilerek bu operasyonları kolaylaştırdıkları saptanmış ve davalar açılmıştır. Sigara kaçakçılığı kime yarar sağlar?
Organize suç örgütlerinin kaçakçılıktan yararlandıkları kesindir. Bununla birlikte sigaralarını vergisiz olarak değişik ülkelere sokan, düşük fiyatla çocuk ve gençlere ulaştırabilen sigara firmalarının da bu akışdan zararlı çıkmayacakları açıktır. Sigara şirketleri kaçakçılığın ülkeler arasındaki fiyat farklarından doğduğunu iddia ederek hükümetlerin vergileri düşük tutmalarını isterler. Aksi takdirde hükümetin gelir kaybına uğrayacağı gibi kanıtsız savlar öne sürerler. Gerçekte sigara kaçakçılığı fiyatların yüksek olduğu ülkelerde daha az görülmektedir. Çünkü kaçakçılık, organize suç olarak büyük ölçekte yapılır, fiyat baskısı ile bireyler tarafından yapılmaz. Türkiye pazarına 1986 yılında giren ve kendi dağıtım ağı yetkisini ancak 1990 yılında elde eden çok uluslu bir sigara firmasının 1986-1989 yılı Pazar planı Türkiye bölümünde İran-Irak sınırına sigara satma yer almaktadır.(www.pmdocs.com No:2023270819 Sayfa 17) . Daha sonraki yıllarda Avrupa Komisyonu adı geçen bölgede terör faaliyetleri sürdüren bir örgütün sigara kaçakçılığı ilişkisini incelemeye almıştır.
Kaynaklar:
1)Dünya Bankası Raporu: Salgını Durdurmak Curbing the Epidemic. Governments and the economics of tobacco control. World Bank, 1999.
2)Joossens, L and Raw M. Cigarette smuggling in Europe: Who really benefits? Tobacco Control 1998; 7: 66-71.
3)Clarke, K. Dilemma of a cigarette exporter. The Guardian, 3 February 2000.
4)Imperial Tobacco: profit and growth through smuggling ASH, Updated May 2002.
5)Project LASSO, Cigarette Smuggling in Europe, Review 1999.