DöNMƏYƏn sifir təRTİBLİ reaksiyalar

DÖNMƏYƏN SIFIR TƏRTİBLİ REAKSİYALAR
Sıfır tərtibli reaksiyanın sürətinin diferensial tənliyi aşağıdakı kimidir:

, k₀ = mol/lsan

Belə reaksiyaların sürəti sabit olub, reaksiyaya daxil olan maddələrin qatılığından asılı olmur. Bu tənliyi inteqralladıqda alarıq:

C = - k₀ + const

 = 0 olduqda C= C₀ (başlanğıc qatılıq) olduğundan const = C₀ olur. Onda

C =- k₀ + C₀ və ya C = C₀ – k₀ (1)

tənliyi alınır.

(1) tənliyindən göründüyü kimi C= f( )asılılığı düz xətlə ifadə olunur. Bu düz xəttin bucaq əmsalından sürət sabiti hesablanır. ( tg= -k₀)

Sıfır tərtibli reaksiyaların sürəti reaksiyaya daxil olan maddələrin qatılığıdan asılı olmayıb bəzi başqa amillərdən asılıdır. Məsələn, fotokimyəvi reaksiyaların sürəti udulan işığın, homogen katalitik reaksiyaların sürəti isə katalizatorun miqdarından asılı olur. Katalitik reaksiyaların katalizatora görə tərtibi bir, reaksiyaya girən maddələrə görə isə sıfır ola bilər.

Zaman yarımparçalanma müddətinə bərabər olduqda olur. Bunu nəzərə alaraq (1) tənliyini aşağıdakı kimi yaza bilərik:

Beləliklə, sıfır tərtibli reaksiyalarda başqa tərtibli reaksiyalardan fərqli olaraq yarımparçalanma müddəti maddənin başlanğıc qatılığı ilə düz mütənasibdir.