Dünya İqtisadi Forumu bütün hüquqları qorunur. İngilis dilində orjinal adı və naşiri

184
Dəyişiklik 22. Dizayn edilmiş canlılar
103
Dönüş nöqtəsi: 
Genomu birbaşa və məqsədli şəkildə tənzim-
lənmiş ilk insanın doğulması.
Əsrin əvvəlindən bu yana bütöv bir insan genomunun düzülüş 
xərci təxminən milyonda bir qiymətinə qədər endi. 2003-cü ildə 
bütün genomu ortaya çıxaran insan genomu layihəsinə 2,7 mil-
yard dollar xərclənmişdi. 2009-cu ildə isə hər genom başına xərc 
100 000 dollara qədər enmişdi. Hazırda isə belə işlərdə ixtisasla-
şan tədqiqatçılara insan genomu düzülüşü üçün sadəcə 1000 dollar 
ödəmək mümkündür. Oxşar trend bu yaxınlarda yüksək eff ektivli-
yi, məhsuldarlığı və ucuzluğu səbəbilə əvvəlki yanaşmalarla müqa-
yisədə geniş müsbət reaksiya doğuran “CRISPR/Cas9” üsulunun 
inkişaf etdirilməsi ilə birlikdə genlərin tənzimlənməsində də müm-
kün oldu.
Bu səbəbdən həqiqi inqilab, özünü işə həsr etmiş alimlərin bir-
dən bitki və heyvanların genlərini tənzimləmə bacarığına sahib 
olması deyil, daha çox yeni düzülüş və tənzimləmə texnologiyala-
rının getdikcə artan asanlığının sınaq aparma imkanına sahib olan 
tədqiqatçıların sayını mühüm dərəcədə artırmasıdır.
Müsbət təsirlər
- 
Daha sağlam, eff ektli və məhsuldar toxumların əldə edil-
məsi ilə birlikdə kənd təsərrüfatında istehsalın artması;
- 
Fərdi tibb vasitəsilə daha eff ektli tibbi müalicələr;
- 
Daha sürətli, daha doğru və daha az invaziv tibbi diaqnozlar;
- 
İnsanın təbiət üzərindəki təsiri ilə bağlı idrakın daha yük-
sək səviyyələri;
- 
Genetik xəstəliklərin və bununla bağlı problemlərin sayın-
da azalma.

---

Ə
LAV
Ə
: D
Ə
R
İ
N D
Ə
Y
İŞİ
KL
İ
KL
Ə
R
185
Mənfi təsirlər
- 
Dəyişdirilmiş bitkilər/heyvanlar ilə insan/ətraf mühit ara-
sındakı qarşılıqlı əlaqə riski;
-
Müalicələrin bahalı olması səbəbindən bərabərsizliyin 
yüksəlməsi;
- 
Genlərin tənzimlənməsi texnologiyalarına sosial reaksiya-
lar və ya qarşı çıxma;
- 
Genetik məlumatlardan hökumətlər və şirkətlərin sui-isti-
fadə etməsi; 
- 
Genlərin tənzimlənməsi texnologiyalarının etik çərçivədə 
istifadəsi ilə bağlı beynəlxalq anlaşılmazlıqlar.