E. N. Lutfullayev, Z. N. Normurodov

S u b lim a tla sh
kalsiy oksid solinadi (nim a uchun?). Stakancha 
asbobi
o g 'z ig a p a s t q is m id a o 's im ta s i b o ‘lgan 
k olbacha q o ‘yiladi. K olbacha sovuq suv bilan t o ‘ldiriladi. 
Asbob asbest t o ‘riga q o ‘yiladi va eh tiyotlik bilan past gaz 
alangasida qizdiriladi. A jralgan yod kristallari byuksga yoki 
soat oynasiga yig‘ib o lin ad i va to rtilad i. Y od m iq d o rin i 
foyizlarda ifodalang. X uddi shunday tajrib an i ifloslangan 
naftalin b ilan h am bajaring (3 -rasm ).
QAYTA KRISTALLASH
Q attiq m o d d alarn i tozalashda qayta kristallash usulidan 
keng foydalaniladi.
K aliy bixrom atni tozalash.
E ru vch anlik jad v alid an foy- 
dalan ib (
Ilo va :
2 -jadv al) 60°C da 50 m l suv u c h u n kaliy 
bix rom atnin g t o ‘yingan eritm asini tayyorlash u ch u n kerak 
b o 'lg a n tu z m iq d o rin i hisoblang. T exn o -k im y o v iy ta ro - 
z id a, h o v o n c h a d a m ay d alan g an kaliy b ix ro m at tu zid a n
hiso b lan g an m iq d o rn i to rtib oling. T u zn in g oM changan 
m iq d o rin i kim yov iy sta k a n g a soling va u nga o ‘lchov 
s ilin d rid a o ‘lc h a n g a n 50 m l d istilla n g a n suv quying. 
S tak an n i ich id agi m o ddasi b ila n asbest t o ‘ri o 'rn a tilg a n
shtativga q o ‘ying va gaz gorelkasida shisha tay o q ch a bilan

---

a ra lash tirib tu rib , d ey arli q ay n ag u n ch a q izdiring. N im a
u c h u n e ritm a q a y n a s h d a ra ja s ig a y e tg u n c h a , q a riy b
q a y n a g u n c h a q iz d irila d i va k ey in filtrla n a d i? (X uddi 
sh u n d a y usul b ila n kaliy n itra t, kaliy va n a triy su lfatni, 
alyum o-kaliyli ach ch iq to sh larn i q o 'sh im ch alard an tozalash 
m u m k in .) Issiq e ritm a n i erim ay qolgan q o 'sh im c h a la rd a n
to z a la s h u c h u n , e ritm a b u ra m a filtrd a issiq filtrla s h
v o ro n k asi o rq a li b o sh q a stak an g a filtrla n a d i. U zluksiz 
a ralash tirilib tu rg a n h o ld a filtrat, avval uy h a ro ra tig a c h a , 
keyin m uzli h am m o m d a 0°C gacha sovutiladi. N im a uchun 
e r itm a r a n g in in g in te n s iv lig i o ‘z g a ra d i? C h o 'k m a g a
tu sh g a n k ris ta lla r B y u x n e r v o ro n k asid a filtrla n a d i. Q o ‘r 
eritm ad a n im a bor? Q o ‘r eritm ad a kaliy sulfat aralashm asi 
b o r -y o ‘qligi te k s h irib k o ‘rilad i. B u n in g u c h u n 2 —3 ml 
q o ‘r e ritm a 5 — 10 m l d istilla n g a n suvda s u y u ltirila d i va
1—2 to m c h i k o n s e n trla n g a n x lo rid k islo ta h a m d a bariy 
xlorid e ritm a s id a n to m izilad i. S h u n d ay usul b ila n ajratib 
o lin g a n q a ttiq k aliy b ix ro m a td a kaliy su lfat a ra lash m a si 
b o r yoki y o ‘qligi a n iq la n a d i. O lin g an n a tija la r so lish - 
tiriladi. K aliy b ix ro m at c h in n i kosachaga so lin ad i va 30— 
40 m in d a v o m id a q u ritis h sh k afid a (100°C ) q u ritila d i. 
S o v itilg a n d a n key in tex n o -k im y o v iy ta ro z id a to rtila d i. 
D a stla b k i u lu sh g a n isb a ta n o lin g a n m a h s u lo t foizlard a 
ifo d a la n a d i.