Ə. Q. Abbasov

1.4 İstilik, elektromaqnit və radioaktiv 
şüalanmalardan mühafizə 
 
İstilik şüalanmasından mühafizə 
 
İstilik  şüalanmasında  şüa  şəklində  olan  enerji  dalğa 
uzunluğu  10mm  qədər  olan  infraqırmızı  şüalar  formasında 
yayılır.  Bütün  qızdırılan  cisimlər  istilik  şüalanması  mənbəyi 
ola  bilər.  İstehsalat  şəraitində  istilik  şüalanması  mənbəyi-
buxar  qazanlarının  xarici  divarları,  istilik  boruları,  istehsalat 
maşınlarının gövdələri və qızdırıcı cihazlar ola bilər. Əridilmiş 
və  qızdırılmış  metallar  da  həmçinin  infraqırmızı  şüalanmanın 
mənbəyi ola bilər.  

---

16 
 
Otaqda  havaya  ayrılan  istilik  miqdarı,  tikinti  həcminin 
1m
3
 həcmindəki istiliklə qiymətləndirilir. Şüa şəklindəki istilik 
enerjisi  hava  tərəfindən  udulmur,  daha  çox  qızmış  səthdən 
istilik  az  qızmış  səthlərə  hava  ilə  ötürülür.  Havanın  özü 
qızdırılmış cisimlərdən konveksiya yolu ilə qızır.  
İstehsal  otaqlarında  havanın  temperaturu  və  nəmliyi 
yüksək  olmamalıdır,  eyni  zamanda  havanın  hərəkəti  hiss 
olunmalıdır.  
Sənaye  müəssisələrinin  layihələndirilməsində  otaqların 
xarakteristikasından (temperaturaya görə) və görüləcək işlərin 
kateqoriyasından  asılı  olaraq  sanitar  normalara  görə  havanın 
temperaturu təyin olunur (ilin fəsillərindən asılı olaraq).  
Əgər 
işçilərin 
yaxınlığında 
istilik 
şüalandıran 
(səpələyən)  qızdırılmış  cisimlər  vardırsa,  onların  dərisinin  və 
ümumiyyətlə bədənlərinin qızması təhlükəsi yaranır. 
Adamın bədənində yaranan istilik onun fiziki yükündən, 
istiliyin  verilməsi  isə  ətraf  mühitin  meteoroloji  şəraitindən 
asılıdır.  
Orqanizmin  temperaturu  hiss  olunacaq  dərəcədə 
artdıqda,  ürək-damar  sisteminin  normal  işini  pozan  xəstəlik 
yaranır.  Bu  cür  qəflətən  xəstələnmə  (istilik  zərbəsi) 
ağırlaşdıqda ölümlə nəticələnə bilər.  
Otaqda  olan  istilik  mənbələrindən  və  qızdırılmanın 
təhlükəsindən asılı olaraq, normal mikroiqlimi saxlamaq üçün 
ventilyasiyadan  və  ya  hava  kondensionerlərindən  istifadə 
olunur. 
İstilik şüaları havadan fasiləsiz keçdiyindən ventilyasiya 
və soyuducular insan orqanizmini onlardan tam qoruya bilmir. 
Adamları istilik şüalarından qorumaq üçün əsas tədbir, onların 

---

17 
 
mənbələrini  ləğv  etməkdir.  Bundan  başqa  ekranlardan  və 
azistilikkeçirən  materiallardan  (asbest,  şifer  və  s.)  istifadə 
etmək  olar.  Fərdi  mühafizə  üçün  isə  xüsusi  geyimlərdən 
(mahlıc və brezent paltarları, işıq süzgəclərinə malik eynəklər, 
üzvi şüşədən hazırlanmış arakəsmələr) istifadə edilir.