Ə si Tağıyev Bayram
Yüklə 1,17 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- BOM analizi
- BOM-un götürülməsi Qeyd
- Nümunə toplanmış tüplərin No- si Ediləcək testlər Yetkin və uşaqlar üçün
- BOM açılma təzyiqi
- Siflis, borrelia,virus serologiyası
- Vizual müayinə Ksantroxromatik
- Birbaşa mikroskopik müayinə
- Hüceyrə sayılması Thoma kamerası
- Kultura (maye qidalı mühitlər)
- Kultura
- Viral meningit Protozoalar
- İgG indeksi
- Serologiya VDRL (Veneral Disease Research Lab
- Creutzfeldt-Jakob xəstəliyi CJD
|
Beyin-Onurğa beyin mayesinin tam müayin ə si
BOM nədir? BOM, xoroid kələflərdən sekresiya edilən, subaraxnoidal sahə və mədəciklərdə dövr edən, araxnoid quruluşlardan və bel nahiyəsində olan damarlardan qana sorulan plazma ultrafiltratıdır. Gündə təqribən 500 ml BOM sintez olunur. Bir neçə saat ərzində BOM bütünlüklə yenilənir. BOM BOM orqanizmin 3-cü böyük bədən mayesidir. Yaşlılarda həcmi: 90-150 mL Yenidoğulmuşda: 10-60 mL BOM və QAN BOM-da, proteinlər olduqca azdır BOM-da plazma lipidləri yoxdur BOM-da Na miqdarı plazamadakına bərabər, K az, CL isə yüksəkdir. BOM-da qlükoza konsentrasiyası plazmadan azdır. BOM fermentləri lokal olaraq sintezlənirlər; qandakı fermentlər BOM-a keçmir. BOM pH’ı qan pH’ı hüdudlarındadır. BOM normada sterildir. BOM analizi? Subaraxnoid sahədə və ya beyinin yumşaq qişaları arasında baş verən infeksiya meningit adlanır.
Beyin parenximasının iltihabı isə ensefalit adlanır.
Yenidoğulmuş E.coli, S.agalactiae, L.monocytogenes <2 yaş S.agalactiae, L.monocytogenes, E.coli <10 yaş H.influenzae, S.pneumoniae, N.meningitis Gənc, yeniyetmə N.meningitis Yetkin S.pneumoniae, N.meningitis Yaşlı S.pneumoniae, Qram (-) basillər, L.monocytogenes MSS şunt infeksiyaları/ ventrikulit KNS, S.aureus, Corynebacterium spp., Propionibacterium acnes, aerob qram (-) basillər, digər anaeroblar İmmunsupressiv şəxslərdə Cryptococcus neoformans, Candida albicans, Coccidioides və ya hər hansı şərti-patogen mikroorqanizm CDC
Ensefalit törədiciləri Viruslar
Naegleria floweri Acanthamoeba E.histolytica S.stercoralis T.solium – “cysticerus”
BOM-un götürülməsi BOM, lumbal punksiya ilə, həkim tərəfindən sterilə şəraitdə alınır. 1. Dəri səthindəki kir və yağlar 70%-li izopropil və yaxud etil spirti ilə təmizlənir və quruması gözlənilir. 2.Yod tinkturası ilə mərkəzdən xaricə doğru dairə şəklində təmizlənir yaxud silinir.Yodun quruması üçün həmin nahiyəyə toxunmadan 1 dəqiqə gözlənilir. Əgər povidon yod istifadə edilibsə təxminən 2 dəqiqə gözlənilməlidir. 3. Dərini təmizlədikdən sonra palpasiya etmək olmaz. BOM-un götürülməsi 4. L3-L4, L4-L5 və ya L5-S1 arasından iynə ilə daxil olaraq subaraxnoid boşluqdan BOM alınır. 5. Bir manometr ilə də hidrostatik təzyiqi ölçülür. 6. BOM 1-dən 5-ə qədər işarələnmiş steril sınaq şüşələrinə əlavə edilir.
7. Yalnız rutin biokimya, bakterioloji və hematoloji istək ediləcəksə, klinisist 3 steril tüpə hərəsində 2ml olmaqla BOM göndərməlidir.
BOM-un götürülməsi Qeyd Pediatrik xəstələrdə yod mərhələsi olmadan, 70%-li izopropil spirti yaxud etil spirti ilə təmizlik aparıla bilər. Alınmış BOM əgər qan kultivasiya üçün nəzərdə tutulan şüşələrə inokulyasiya ediləcəksə şüşənin inokulyasiya hissələri 70%-li etil spirtlə silinib 60 saniyə gözlənilir. Adətən yox, amma əvvəlcədən Bacillus spp. və ya kif kontaminasiyası qeydə alınıbsa, yod ilə də silmək mümkündür. Nümunələrin düzgün şəkildə alınması üçün həkimlərin və əlaqədar personalın məlumatlandırılmasına laboratoriya direktoru və ya bu yöndə vəzifələndirilmiş bir şəxs cavabdehdir
Transport BOM ən geci 15 dəqiqə ərzində laboratoriyaya çatdırılmalıdır. Tez müddətdə göndərilməsi və işlənilməsi mümkün olmadıqda BOM otaq temperaturunda və ya 37 0 C-də saxlanılmalıdır (Virus üçün Ø). BOM heç vaxt dondurulmamalıdır!!! Bakterioloji müayinə üçün göndərilən nümunələr saxlanılacaqsa 24 saat-dan artıq saxlanılmamlıdır. Nümunə antimikrobial müalicənin başlamasından öncə götürülməlidir. Viral testlər ediləcəksə ən çoxu 5 gün, +4 ⁰C-də
saxlanıla bilər. Transport Antimikrob preparatın başlanmasından sonra infeksiyanı izləmək üçün 2 və ya 3 gündə bir BOM nümunəsi götürülür. Nümunənin işlənilməsində yol göstəricisi olduğu üçün xəstənin diaqnozu laboratoriyaya bildirilməlidir. Nümunənin hardan alındığı və hansı metodla alındığı üəzrində mütləq göstərilməlidir.
BOM-un alınma metodları L3-L4 punksiya VA şunt VP şunt
İKT monitoru Omaya rezerv VP şunt VA şunt
Rədd kriteriyaları BOM həcminin kifayət qədər olmaması. Sızdıran qablarda gələn nümunələr. Bu işlənilə bilər, lakin həkimi kontaminasiya riski olması ilə bağlı məlumatlandırın. Çox miqdarda leykositi olan BOM biokimyəvi müayinə üçün uyğun deyil. Düzgün temperatur şəraitində göndərilməyən nümunələr.
Necə? Nə cür? Hansı? Götürülmüş nümunələr hansı məqsədlər üçün istifadə edilə bilər?
Nümunə toplanmış tüplərin No- si Ediləcək testlər Yetkin və uşaqlar üçün BOM-un minimum həcmi (ml/test) Yenidoğulmuşlar üçün BOM-un minimum miqdarı (ml/test) Şərhlər 1-ci tüp Biokimya TP GLU İg indeksi Oligoklonal bant (elektroforez) 0.2 0.2
0.2 3.0
0.1 0.1
Edilmir Edilmir
TP və GLU dərhal edilməlidir 2-ci tüp
mikrobioloji Qram boya, bakterial kultura Viral kultura Kriptokok antigeni Fungal kultura (KB daxil olmaqla) 1 0.5 1.0 3.0
0.5 0.2
Edilmir Edilmir
2 nömrəli tüp laboratoriyaya təcili göndərilməlidir. Xroniki meningit hallarında fungal etiologiyanı dəqiq olaraq istisna etmək üçün üç müxtəlif BOM nümunəsinə ehtiyac ola bilər.
3-cü tüp mikrobioloji ARB kultura və boyama 3.0
Edilmir ARB kulturası adərən ixtisaslaşmış laboratoriya tərəfindən edilir. Xroniki meningit hallarında ARB infeksiyasını dəqiq olaraq istisna etmək üçün üç müxtəlif BOM nümunəsinə ehtiyac ola bilər. 4-cü tüp
hematoloji Hüceyrə sayılması Flow sitometriya Sitologiya 1.0 2.0-10.0
2.0 0.5
Edilmir Hüceyrə sayılması mümkün olduqca təcili edilməlidir. Flow sitometriya və sitologiya üçün nümunə alındıqdan 1 saat ərzində laboratoriyada olmalıdır. 5-ci tüp Xüsusi
patogenlər Creutzfeldt-Jakob xəstəliyi Viral PCR Qərbi Nil virusu Akantamoeba Anaerob kultura (+ Qram boya) 3.0 1.0
1.0 10.0
1.0 Edilmir
Referens laboratoriya tərəfindən edilir. Acantamoeba üçün BOM içində Pages Amoeba duzu olan ayrı bir steril qaba götürülməlidir. Norma BOM açılma təzyiqi: 50–180 mmH 2 O Qlükoza: 40–85 mg/dL. Protein (total): 15–45 mg/dL. LDH: 1/10 serum səviyyəsi Leykositlər: 0–5/µL (yetkinlər /uşaqlar); 30/µLdən az (yenidoğulmuşlar). Qram boya: Neqativ Kultura: Steril Xüsusi çəki: 1.006–1.009. Siflis, borrelia,virus serologiyası: Neqativ Şəffaflıq: Şəffaf və rəngsiz Hüceyrə differensasiyası: 60–70% limfositlər; 30%-dən az monositlər və makrofaqlar; digər hüceyrələr 2% və daha az. BOM Eritrosit: yaşdan asılı olmayaraq 0 Leykosit: • Yenidoğulmuşda: <30 • Uşaqlar 1-4 yaş: <20 • Uşaqlar 5+: <10 • Yaşlılarda: <5 mononuklear leykosit Vizual müayinə • Normal – Şəffaf, rəngsiz • Patoloji – tutqun, bulanıq,süd kimi, qanlı, ksantroxromatik • Patologiyanın dərəcəsi–yüngül, orta, nəzərəçarpan, əhəmiyyətli • Bulanıq görüntülü BOM-un tərkibində lipidlər, zülallar,bakteriyalar ola bilər. • Laxta - travma • Süd kimi – lipidlərin yüksəlməsi Vizual müayinə Ksantroxromatik – Sarımtıl (açıq çəhrayı və ya narıncı da ola bilər) • Böyük ehtimalla “köhnə qan” • Bilirubin, karoten, zülallar,melanoma digər səbəblərdir. Vizual müayinə Laxta - fibrinogenin yüksəlməsi, travmaya məruz qalmaq, HEB- in zədələnməsinin göstəricisi ola bilər. Punksiya zamanı da nümunəyə qan qarışa bilər. Soyuducuya qoyulmuş nümunələrdə tuberkulyoz meningiti ilə əlaqədar olaraq pellikulanın əmələ gəlməsi (soldakı tüpdə pellikula vardır, sağdakı normalıdır).
BOM-un açılış təzyiqi Normal açılış təzyiqi yetkinlərdə 90-180 mmH 2 O, uşaqlarda 10-100mmH 2 O Təzyiqin yüksəlməsi: Meningit
Yuxarı boş vena sindromu Serebral ödem və s. Birbaşa müayinə Bütün nümunələr mikroskopik olaraq incələnməlidir (hematologiya) Cəld işlənməli.Eritrositlər 1 saat ərzində, leykositlər 2 saat ərzində lizisə uğraya bilər. Cəld işlənməyəcəksə soyuducuya qoyulmalıdır (+4 0 C)
Durulaşma edilmir (ediləcəksə fizioloji məhlul ilə) Saymaq üçün Neubauer və ya Thoma kameralarından istifadə edilir.
Birbaşa mikroskopik müayinə Hüceyrə sayılması istisna olmaqla BOM 1 ml-dən çox olduqda 15 dəqiqə 15000g-də sentrifuqadan keçirildikdən sonra aparılır. Sentrifuqadan sonra üst qismdəki maye steril sınaq şüşəsinə keçirilir, 0.5 ml maye saxlanılaraq dibdəki çöküntü vortexlənərək homogenizə edilir. Supernatant biokimya və antigen testləri üçün istifadə oluna bilər. Çöküntüdən 1 damla əşya şüşəsinə qoyulur örtük şüşəsi ilə qapadılıb mikroskopda baxılır. Birbaşa mikroskopik müayinə Bir çox hallarda kulturada hələki funqal inkişaf olmadan dəqiq diaqnoza nail olmaq olar. Məsələn Kriptokok meningitinin diaqnozunda çini mürəkkəbi. C.neformans kapsulası olduğu üçün çini mürəkkəbi ilə aşkar oluna bilər. 1 damla BOM çöküntüsü + 1-2 damla çini mürəkkəbi ilə qarışdırılır, örtük şüşəsi ilə qapadılıb mikroskopun x40 (və ya x100) obyektivi ilə müayinə olunur. Hüceyrə sayılması Thoma kamerası Neubauer kamerası Qoryayev kamerası
Thoma kamerası Necə sayılacaq? Thoma kamerası Hüceyrə sayı/mm 3 = Sayılan hüceyrə sayı x durulaşma dərəcəsi (əgər durulaşdırılmışdırsa) x 10 Qram boya Nümunə sentrifuqadan keçirilir, supernatant atılır, çöküntü vorteksləndikdən sonra yaxma hazırlanır BOM-da mirkoorqanizm sayı 10 3 CFU/ml-dən az ola biləcəyi üçün Qram boyama üçün sentrifuqalanması diaqnoz üçün vacibdir. Sitospin. Sitospin kamerasına 5-6 damla nümunə +1 damla 37 %-li formalin qoyulur, prosedura tətbiq edilir. Sitopsin şüşə sentrifuqasının istifadəsi Qram boyanın həssasığını artırır.
BOM-un qram boyanması 1 damla BOM steril əşya şüşəsi üzərinə qoyulur və şüşə üzərində yayılmamalıdır!!!. Ardıyca qram üsulu ilə boyanır Qram boya nəticələri nümunə qəbul edildikdən 1 saat sonra rapor edilməlidir. BOM-un boyanmış preparatının incələnməsi sürətli metod olsa da həssaslığı kulturaya görə aşağıdır. Xəstəyə antibiotik tətbiq edilməmişdirsə Qram boyamanın həssaslığı 75-90%, tətbiq edilmişdirsə 40-60%-dir. BOM-da leykositin olmaması infeksiyanın inkar etmir xüsusilə listeriozda. ? Kultura Nümunələr rutin laboratoriyada QQA, EMB, SDA, Şokolad aqar kimi aqarlarda 5%-ıi CO 2 -li atmosferdə inkubasiya edilir. Qəbul olunmuş nümunə gecikmədən işlənilməlidir, sentrifuqalamağa ehtiyac yoxdur. Məsələn qəbul edildikdən 1 saat sonra S.pneumoniae BOM-da təyin edilə bilməz. Aerob kulturalar 4 gün saxlanılır və hər gün qiymətləndirilir. Transkutan aspirasiya ilə alındığı üçün izolə edilmiş hər bir mikroroqanizm potensial patogendir. Kultura (maye qidalı mühitlər) • Aerob və anaerobları çoxaltmaq üçün maye qidalı mühitə inokulyasiya az miqdarda olan agentlərin izolyasiya ehtimalını artıra bilər. (Nevroloji şöbədən gələn nümunələrin maye qidalı mühitlərə əkilməsinə ehtiyac vardır) • Bununla birlikdə BOM maye qidalı mühitdə kultivasiya edildikdə azsayı kontaminantların inkişafı da paralel olaraq artacaqdır Klinisist üçün şərh • Maye qidalı mühitləri 4 gün ərzində hər gün incələyin və atmadan əvvəl 7 gün inkubasiyada saxlayın Kultura • Meningitlərə daha çox aeroblar səbəb olurlar. • Anaeroblar meninkslərə bitişik abses və ya buna bənzər infeksiya hallarında BOM-da mövcud ola bilərlər. - beynin travmatik yaralanması - protezlər (metal kranial plaklar və şunt drenleri) Kultura İctimai mənşəli meningitin diaqnozu üçün anaerob kultura məsləhət olunmur!!! (təcili tibbi yardımdan gələn nümunələr) BOM-un anaerob kulturaları ən azı 7 gün inkubasiya edilməlidir Propionobacterium acnes MSS şunt infeksiyası Daha yaxşısı, yataq başında kultivasiya etməkdir. Pozitiv kultura adətən infeksiyanı göstərir və dərhal həkimə bildirilməlidir.
Kultura Xüsusən, bir çox BOM patogeninin mümkün cins və növ səviyyəsində identifikasiyası, agar üzərində görünə bilinən inkişafın aşkar olunmasından 2 saat ərzində reallaşdırılmalıdır. Kultura dərhal identifikasiya edilməlidir. L.monocytogenes və B
əhəmiyyətli BOM patogenləridir. İctimai mənşəli meningitin ən sıx törədicisi S.penumoniae -dir.
İD üçün öddə ərimə və Quellinq reaksiyasını tətbiq edilir. Kultura BOM da enterokokların aşkar olunması strongloidoza işarə edir. Gram neqativ diplokoklar üçün oksidaza testi edin. Pozitivdirsə və koloniya boz-ağ rəngli oluub delta-qlutamil-aminpeptidaza pozitivdirsə N.meningitis -dir. Bütün stafilokoklar üçün tüp və şüşə koaqulaza testini edin. H.influenzae üçün beta-laktamaza testi edin Yalançı pozitiv nəticələr nümunə və ya kulturanın dərinin mikroflorası ilə kontaminə olması ilə əlaqədar ola bilər.
Kultura İzolyat bariz bir formada aqar kontaminasiyasıdırsa və yalnız maye qidalı mühitdə inkişaf etmiş KNS-sə İD və AHT etməyin
infeksiyalarda böyük ehtimalla kontaminantdırlar. Lakin şunt infeksiyalarında və kəllə yaralanmalarında infeksiya törədici ola bilərlər və ya olmaya bilərlər. Yalnız ŞA-da inkişaf edən bir neçə katalaza pozitiv, qram pozitiv basillər olarsa korinebakteriyalar kimi raport edilməsindən əvvəl Listeriyanın inkar edilməsi üçün QQA-a pasaj edilməlidir. Qlükoza (mg/dL): Normadan əhəmiyyətli dərəcədə azalmaya qədər. <40 mg/dL Protein (mg/dL) Əhəmiyyətli artma > 250 mg/dL Leykosit (hüceyrə/µL) >500 (adətən> 1000). Erkən mərhələdə: < 100 ola bilər Hüceyrə
differensasiyası Neytrofillərin dominantlığı Kultura Pozitiv
Açılma təzyiqi Yüksək
Bakterial meningit Bakterial meningit. Metod? Qram boya 60-90% Kultura 70-85 % Antigen testləri 50-100% PCR 90%
Funqal kultura BOM-da funqal patogenlər seroloji metodlarla daha yaxşı aşkar olunduğu üçün və digər nümunələrin kulturaları ilə daha yaxşı aşkar oluna bildiyi üçün rutində fungal kultivasiyadan qaçmaq lazımdır. Bununla paralel rutin kulturalarda istifadə edilən mühitlərdə funqal patogenlər yaxşı inkişaf edir. Funqal kultivasiya istəyi varsa nümunəni 1 həftə boyunca inkubasiya edilməlidir.
Fungal meningitlər Nadirdir, xüsusi patogenlərə (H.capsulatum) məruz qalanlarda və immunsupressivlərdə (C.neoformans) rast gəlinir. C.neformans üçün antigen testi (CRAG) və çini mürəkkəbi. Çini mürəkkəbi 50% həssaslığa, antigen testi isə 98% həssaslığa malikdir. CRAG testi mütləq edilməlidir: • immunsupressiv xəstədə rutin olaraq • qram boya və çini mürəkkbi nəticəsi şübhəli olduqda Sistem mikozları üçün çox miqdarda – 10 ml həcmində BOM kultivasiya edildikdə belə həssaslığı 30% dir. Qlükoza (mg/dL): <40 mg/dL (aşağı) Protein (mg/dL) Mötədildən əhəmiyyətli dərəcədə artıma qədər 25 - 500 mg/dL Leykosit (hüceyrə/µL) Dəyişkən (10 - 1000 hüceyrə/µL) <500 hüceyrə/µL Hüceyrə differensasiyası: Limfositlərin predominantlığı Kultivasiya Pozitiv (funqal) Açılma təzyiqi Dəyişkən
Qlükoza (mg/dL) <40 mg/dL (aşağı) Protein (mg/dL) Mödətildən əhəmiyyətli dərəcədə artıma qədər 50 -500
mg/dL Leykositlər (hüceyrə/µL) Dəyişkən (10 - 1000 hüceyrə/µL) <500 hüceyrə/µL Hüceyrə differensasiyası Limfositlərin predominantlığı Kultura
TDB üçün pozitiv Açılma təzyiqi Dəyişkən
Vərəm meningitində seroloji testlər M.tuberculosis-ə məruz qalma riski olanlarda PPD pozitiv şəxslərdə (PPD: Purified Protein Derivative (Mantoux) ) Miliyar tuberkulozlu xəstələrdə İmmunsupressiv xəstələrdə Həssaslığı aşağıdır
Vərəm meningiti Vərəm meningiti halalrında ARB boya, kultura və PCR metodları rutində istifadə edilir. ARB nəticəsi (+) olan bir preparatın spesifikliyi çox yüksəkdir, lakin həssaslığı 10% hüdudundadır. Kultura nəticəsini 3 həftədən daha az müddətdə hazır edən metodlar ticari şəkildə mövcuddur.
Vərəm meningiti TP-nin sınaq şüşəsinin dibində protein çöküntüsü olacaq şəkildə yüksəlməsi. GLU serumla muqayisədə azalma. Limfositlərin dominantlığı. Kulturanın pozitivliyi həssasığı 10 ml BOM alınsa belə ~ 30%- dir. PCR metodunun spesifikliyi yüksək (100%), həssaslığı isə aşağıdır (48%). Kiçik həcm kifayətdir (0.5ml) və nümunə alındıqdan 2-4 gün ərzində işlənilə bilər. PCR nəticəsinin neqativliyi vərəm meningitini tam olaraq inkar etmir.
Viral törədicilər Enteroviruslar Parotit virusu Qızılca
Herpesvirus İnfluenza və parainfluneza HIV Arbovirus Limfositar xoriomeningit virusu Viral meningitlər TP və WBC yüksək, qram boya və kultura neqativ Ən sıx törədici enterovirus infeksiyaları isti iqlimli ölkələrdə, yayın sonlarında ortaya çıxır. PCR və BOM viral kultura bu dövrdə işlənilməlidir Qərbi Nil virusu yay və erkən yaz aylarında kəskin meningit və ya ensefalitə səbəb olur. PCR və ELİSA kombinasiyası ilə aşkarlana bilər. HSV: BOM-da ertirositin artmasına səbəb olan temporal payın hemorragik nekrozuna səbəb ola bilər. PCR ilə diaqnoz qoyula bilər
Viral meningit. Metod? Viral kultura 65-75% Seroloji Molekulyar BOM müayinəsi
Qlükoza (mg/dL): Normal (> 40 mg/dL.) Protein (mg/dL)
Leykosit (cells/µL) < 100 hüceyrə/µL Hüceyrə
differensasiyası: Erkən: neytrofillər. Gec: limfositlər Kultura: Neqativ
Açılma təzyiqi Adətən normal Viral meningit Protozoalar Akantamoba Yaxın keçmişdə durğun şirin suda üzmə - Naegleri fowleri
Acantamoebadan ayırmaq üçün BOM-da nativ preparat və böyük həcmli BOM ilə kultivasiya edilməlidir. Angiostronglyus cantonensis
Naegleria fowleri Sista və trofozoitləri vardır. Naegleria fowleri partlayıcı tərzdə, qıvrılaraq hərəkət edir (qamçılıdır). Trofozoitləri 45-50 saniyədən bir meydana çıxan və yığılaraq mhtəviyyatını boşaldan kontraktil vakulou vardır. Akantamoeba Akantamoeba konik şəkildə çıxıtıları vardır Sist və trofozoiti vardır Qamçılı dövrü yoxdur Daimi uzanan və geri yığılan dövrləri vardır
Protozoalar Naegleria fowleri •Açılış təzyiqi yüksək •PNL yüksək •Normal və ya aşağı qlükoza •Yüksək protein
Biokimya Zülal
Normada 15-45 mg/dL BOM-da azalması əhəmiyyətli deyil Artması
HEB-in zədələnməsi (meningit və hemorragiya) MSS-də immunoqlobulinlərin produksiyası (MS) 60 BOM-da qlobuıinlərin artmasını aşkarlamaq üçün Pandy reaksiyası kimi ilkin testlər , elektroforez və proteinlərin kandidativ təyini kimi həssas testlər edilir. Şüşə üzərinə təxminən 1 ml Pandy reaktivi əlavə edilir və qara fon üzərində qoyulur.Üzərinə 1 damla BOM damızdırılır. Nəticə: Əhəmiyyətli bulanıqlaşma Pandy (+) kimi qiymətləndirilir. Zəif bulanıqlıq: Normaldır. Pandy (+) nəticə BOM da qlobulinlərin artmasını göstərir Pandy reaksiyası Qlükoza Normal səviyyəsi: Təqribən 40-85 mg/dl Cəld işlənməlidir. Qlükolizis nəticəsində qlükoznın səviyyəsini sürətlə enə bilər. Bakterial və funqal meningit zamanı səviyyəsi azalır. • Hipoqlikemiya • beyin şişləri • Leykemiya • MSS-nin zədələnməsi Artır: DM
Mental xəstəliklər Oliqoklonal zolaq (OKZ) Multipl skleroz xəstələrində “qızıl standart” hesab edən mənbələr vardır. Həssaslıq (>95%)
və spesifiklik yüksəkdir. İki və daha çox zolağın olması beyin qişaları daxili İgG sintezinin olmasına işarə edir. OKZ can be present even when the CSF IgG level is normal
OKZ testi üçün BOM və serum nümunəsi tələb olunur. OKZ aşkarlamaq üçün ən üstün metod izoelektrikfokuslama metodudur.
Oligoklonal zolaq Oliqoklonal zolaq Tip1 (C−/S−) Tip 3 (C++/S+): intratekal IgG sintezi Tip 4 (C+/S+): sistem immun reaksiya; Tip 5 (Cm/Sm): monoklonal IgG zolağı sistem paraprotein; Tip 6 (Cm/S−): erkən intratecal oligoklonal cavab və ya intratekal paraprotein göstəricisidir. Albumin və İmmunoqlobulin indeksi BOM/serum albumin indeksi HEB-in intakt olub olmadığını göstərir. İndeks 9-dan azdırsa HEB intaktdır. İndeks HEB zədələnməsinə uyğun olaraq artır. IgG indeksi IgG-nin MSS- də sintezini ölçür. Normal IgG indeksi 0.85-dən böyükdürsə IgG-nin MSS-də sintez olunduğunu göstərir.
İgG indeksi BOM IgG (mg/dl) / serum IgG (g/dl) BOM albumin (mg/dl) / serum albumin (g/dl)
Referans 0.00-0.85 İnterpretasiya Bacterial Viral Tubercular Fungal Increased WBC count Increased WBC count Increased WBC count Increased WBC count Neutrophils Lymphs Lymps & Monos Lymphs & Monos Marked ↑ protein Mod. ↑ protein Mod-Marked ↑ protein Mod-Marked ↑ protein Marked ↓ glucose ↔ normal glucose ↓ glucose Normal to ↓ glucose Lactate > 35 mg/dL Lactate normal Lactate > 25 mg/dL Lactate > 25 mg/dL + gram stains Pellicle formation + India ink with Cryptococcus neoformans + bacterial antigen tests
+ immunological test for C. neo. Serologiya • Faydalıq/madiyyat nisbəti az olduğundan nadir hallarda istifadə edilir • S.pneumoniae, N.meningitidis, H.influenzae axtarılması yönündən test yararlı olmaya bilər. • M.tuberculosis meningitindən həssaslıq yetərincə aşağıdır. • Hib üçün testin həssaslığı yüksək olsada hazırda vaksinasiya tətbiq edilə ölkələrdə xəstəlik demek olar ki aradan qaldırılmışdır. • E.coli K-12 üçün reaktivləri əl altında saxlamağın faydası azdır • C.neoformasn və H.capsulatum-un təyin olunması yönündən çox yararlıdır.
Serologiya VDRL (Veneral Disease Research Laboratory) Neyrosilflisin aşkarlanması üçün BOM-da testin həssaslığı zəif, spesifikliyi çox yüksəkdir. FTA-Abs həmçinin BOM-da istifadə edilir, həssaslığı yüksəkdir, lakin qanla kontaminasiyanın qarşısını almaq lazımdır. Quelling reaksiyası 1 damla BOM çöküntüsü 1 damla antiserum və 1 damla metilen abısı ilə qarışdırılır mikroskopda baxılır. • S.pneumoniae • H.influenzae • K.pneumoniae • N.meningitis PCR • Mikroorqanizm sayı az olduqda • Xəstənin antibiotik qəbul etdiyi hallarda • Çətin inkişaf edən mikroorqanizmlər olduğu hallarda • Borrelia •
•
•
•
• Testlərin çoxu mövcud deyil Hematoloji analizlər Hematoloji analizlər Yaxmalar aşağıdakılara görə qiymətləndirilməlidir. •Anormal hüceyrələr •Hüceyrədaxili əlavələr •Klusterlər (yığınlar) •Hüceyrədaxili orqanizmlərin varlığı
Hematoloji analizlər Limfositlər və monositlər/makrofaqlar Limfositlər və makrofaqlar Monosit,makrofaq limfositlər
Hematoloji Eozinofillər Tez-tez parazit və funqal infeksiyalarla, şunt və digər yad cisimlərə qarşı allergik reaksiyalarla əlaqədardır. Hematoloji Hüceyrə əlavələri Eritrofaq Siderofaq Hematoidin kristalı Bir neçə dəmir qranulaları ilə birlikdə eritrofaq Makrofaq,limfosit,siderofaq Hematoidin kristalı / bilirubin kristalı Hematoloji • Ependimal hüceyrələr • Normal hüceyrələrdir, BOM-a spesifikdir • BOM sintez edirlər • İri, dairəvi və ya ova nüvəli Hematoloji Leykositlərin sayılması 3%-li sirkə turşusu eritrositlərin lizisi üçün istifadə edilir. Metilen abısı ilə boyamaqla görünüşü yaxşılaşdırmaq olar. Travmatik zədələnmə üçün leykositlərin leykositlərin sayının düzəlişi Qandakı leykosit/eritrosit nisbətini BOM-dakı eyni nisbətlə müqayisə olunur. Əgər xəstənin qan tərkibi normaldırsa, BOM-da hər leykositə 700 eritrosit düşəcəkdir. Hematoloji Şübhəli hüceyrələr patoloq Blast hüceyrələr hematoloq
Creutzfeldt-Jakob xəstəliyi CJD Yoluxucu,temperatur, radiasiya, dezinfektantlara davamlı (xüsusi dezinfeksiya tədbirləri) Laborator yolxuma hələki qeydə alınmaylıb ancaq inkubasiya dövrü uzun olduğu üçün deqiq deyil BSL 2 də BSL 3 proseduraları istifadə edilərək işlənməli Aerozol əmələ gəlməsi minimallaşdırılmalı.Məsələn Elktroforez kimi əl ilə sıx müdaxiləyə ehtiyac olan testlər CJD test nəticəsi bəlli olanadək edilməməlidir Formalində fiksə edilənlər belə risklidir Bir dəfəlik istifadə üçün əşyalar istifadə edilməli, MSS və neyral,leptomeningeal toxumalar əzilməməlidir Son tullantılar avtoklavlama və ya son konsentrasiyası 20.000 rpm olan hipoxlorid ilə dekont edilməlidir. Mənbələr Lynne S. Garcia - Clinical Microbiology Procedures Handbook, 3rd Edition. 2010 Clinical Microbiology. Patrick R. Murray et al. 9th ed.2007 Oxford Handbook of İnfectious Disease and Microbiology. Estee Töröl, Ed Morgan, Fiona Cooke.2009 Z.Ö.Qarayev, R.B.Bayramlı – Tibbi mikrobiologiya, immunologiya və klinik mikrobiologiya.Bakı.2011 Centers for Disease Control and Prevention http://www.cdc.gov/ Türk Mikrobioloji Cemiyeti : http://www.tmc-online.org/?action=sayfa&id=29 Təşəkkürlər Yüklə 1,17 Mb. Dostları ilə paylaş:
|