Ebola salgini: afriKA’da 2013’te tekrar ortaya çikti

1 

 

EBOLA SALGINI: AFRİKA’DA 2013’TE TEKRAR ORTAYA ÇIKTI 

Ebola virüsü hastalığı, ilk olarak 1976’da Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde 

tespit edildi. Kesin bir tedavisi olmayan bu hastalık en çok Afrika’da görülüyor. 

 

Hastalık ilk kez Ebola Nehri çevresinde tespit edildi  

Ebola virüsü hastalığı (EVD) ilk yıllarda, hastalarda kanama gözlendiği için 

Ebola kanamalı ateşi (EHF) olarak adlandırılmıştı. Ebola virüsü hastalığı ilk kez 

Güney Sudan’da Nzara adlı kasabada tespit edildi. Hastalık daha sonra Maridi, 

Tembura ve Juba’ya sıçradı. İlk olarak 27 Haziran 1976’da Nzara kasabasında, 

pamuk işleme fabrikasında çalışan biri aniden hastalandı ve 6 Temmuz 1976’da 

hastanede öldü. Ardından aynı fabrikadan bir kişi daha hastalandı ve 14 

Temmuz’da öldü. Son hastanın eşi de aynı hastalığın belirtileriyle hastaneye 

kaldırıldı. Ardından, Nzara kasabasına sınır komşusu olan Demokratik Kongo 

Cumhuriyeti’nin Yambuku kasabasında, 1 Eylül 1976’da salgın çıktı. 

Yambuku’ya yakın olan köylerde Ebola salgını yaygınlaştı. Doktorlar hastalığın 

sıtma olduğunu sanıp hastaları kinin ile tedavi etmeye çalışmıştı. Hastalığın ne 

olduğunu anlayamadıkları gibi tedavisi olup olmadığını da bilmiyorlardı. Güney 

Sudan’daki bu salgın 6 ay sürdü ve 284 hastanın 151’i öldü. Dünya Sağlık 

Örgütü, Ebola’nın insandan insana yakın temasla bulaştığını açıkladı. İnsanların 

vücut sıvılarının ve hastanelerde sterilize edilmeyen enjektörlerin hastalığı 

yaydığı belirlendi. Salgının başladığı ve yayıldığı kasaba ve köyler Ebola 

Nehri’nin civarında olduğu için hastalığa Ebola virüsü hastalığı adı verildi.  

 

 

Ebola virüsünü bulan ekibin  

üyesi Baron Peter Piot 

 

Ebola virüsü 1977’de bulundu  

Eski adı Zaire olan Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde, 1977’de Ebola 

salgınında ölen bir hastadan alınan örnekleri inceleyen P. Piot ve ekibi, 

hastalığın virüsünü izole etti. Daha sonra, farklı bölgelerde görülen Ebola 

vakalarına 5 farklı türde virüsün neden olduğu belirlendi. Bu virüsler; Zaire 

2 

 

Ebola Virüsü (EBOV), Reston Ebola Virüsü (RESTV), Sudan Ebola Virüsü 

(SUDV), Tai Ormanı Ebola Virüsü (TAFV) ve Bundibugyo Ebola Virüsü 

(BDBV) olarak adlandırıldı. Beşinci sıradaki (BDBV) adlı virüsün, hayvanlarda 

görüldüğü ama insanlara bulaşmadığı belirlendi. Ebola salgınları bir süre için 

ortadan kalktı ancak 2 Ağustos 1979’da Sudan’da iç savaş sırasında, hastalık 

Nzara’nın pamuk işleme tesisindeki bir işçide görüldü. Bölge karantinaya alındı 

ve hasta sayısı artınca, Dünya Sağlık Örgütü ülkeye davet edildi. Gelen 

uzmanlar hastalığın baş ağrısı ve halsizlikle başlayıp kısa süre sonra kas ve 

eklem ağrılarının gözlemlendiğini açıkladı. Daha sonra hastalar yutkunamadığı 

için su bile içemez olmuşlardı. Ardından da hastaların ağız, burun ve idrarından 

kan geldiğini gören uzmanlar, hastaların çoğunun öldüğünü açıkladı. Ardından 

Afrika’nın Fil Dişi Sahili’ndeki Tai Milli Parkı’nda şempanzelerle çalışan bir 

uzman, 1994 yılının son aylarında hastalandı. Bu uzmanın, ormanda ölü halde 

bulduğu bir şempanzeye otopsi yaptıktan sonra hastalandığı anlaşıldı. Doktorlar, 

ormandaki şempanzelerin yarıya yakınının ebola virüsünün bir başka türü 

nedeniyle öldüğünü belirledi. Hasta İsviçre’ye götürüldü ve iki hafta hastanede 

kalınca sağlığına kavuştu. Bu yeni tür Ebola virüsüne Tai Ormanı Ebola Virüsü 

(TAFV) adı verildi.  

 

 

Ebola virüsünün taşıyıcılarından biri olan  

meyve yarasası gece elma yerken 

 

Ebola salgını 2013’te tekrar çıktı ve ölü sayısı 9000’i aştı 

Ebola salgınları; 1996, 2000, 2001, 2004, 2007, 2008, 2009, 2012 ve son olarak 

2013’te tekrar görüldü. Salgınların çoğu Afrika ülkelerinde ortaya çıktı ve 

sadece 2008’de ilk kez Filipin’de maymun ve domuzlarda bu hastalığa rastlandı. 

O hayvanlardan virüs bulaşan insanlarda Ebola semptomları, hafif olarak belirdi 

ama ölen olmadı. ABD ve Rusya’da birer vaka görüldü ama ölümle 

sonuçlanmadı. Son olarak 2013 yılının Aralık ayında, Ebola salgınının ilk 

belirtisi Afrika’nın batı kısmında görüldü. Daha sonra 2014’te bugüne kadar 

rastlanan en büyük Ebola salgını; Gine, Sierra Leone, Liberya ve Nijerya’da 

ölümlere neden oldu. Hastalık daha sonra Mali ve Senegal’e ulaşınca ölü sayısı 

3 

 

9.000’i aştı. Salgının daha fazla yayılmaması için çabalayan sağlık 

çalışanlarından 800’den fazlası hastalığa yakalandı ve yarıdan çoğu yaşamını 

kaybetti. Ebola virüsünü 1977’da bulan ekibin üyesi olan Profesör P. Piot, 

salgının 2015 sonuna kadar sürebileceğini belirtti. Piot, yeni geliştirilen Ebola 

aşısının insanlara uygulanabilmesi için çaba sarf ettiklerini açıkladı.  

 

 

Meyve yarasaları, Afrika’da kamış  

ızgaralarda pişirilerek yeniliyor 

 

Ebola salgınlarını önleme ve korunma yöntemleri 

Afrika ormanlarında yaşayan meyve yarasası denilen bir kuşun, şempanze, 

maymun, goril ve antilopların Ebola virüsünü insanlara bulaştırdığı açıklandı. 

Hastalanan insanların da hastalığı, vücut sıvıları ile başkalarına bulaştırdığı 

belirlendi. Hastalığın Afrika’da ortaya çıkması, köy ve kasabalarda halkın 

meyve yarasaları ve bazı maymun türlerinin etini yemesi ile ilişkilendiriliyor. 

Hastalığı taşıyan hayvanların pişmemiş etlerine dokunanların veya yarı pişmiş 

etlerini yiyenlerin hastalığa yakalandığı belirlendi. Dünya Sağlık Örgütü, 

hastaların çoğunun hastalığı yakın temasta olduğu diğer insanlardan kaptığını 

açıkladı. Bu nedenle hastalığın yayılmaması için hastaların ailesinden 

uzaklaştırılıp hastaneye yatırılması ve hastanın ev ve iş yerinin dezenfekte 

edilmesi gerekiyor. Enjektör ve diğer aletlerin sterilize edilmesi veya imha 

edilmesi öneriliyor. Ölenlerin, özel kıyafet giymiş sağlık ekiplerince, çift kat 

ceset torbasına konulup yıkanmadan özel defin yerlerinde defnedilmesi 

gerekiyor. Dünya Sağlık Örgütü, Ebola şüphesi olan hastaların, yakın çevresi 

için büyük risk oluşturduğuna vurgu yapıyor. Özellikle sağlık personelinin, 

4 

 

kendilerini tehlikeden korumak için tüm önlemleri eksiksiz olarak almaları 

öneriliyor.   

 

Dünya Sağlık Örgütü, 13 Şubat 2015’te, Ebola hastalarının 22.999’a ve 

ölenlerin 9.253’e ulaştığını açıkladı. Liberya, 3.858 ölü ile en çok kayıp veren 

ülke oldu. 

 

Prof. Dr. Ural Akbulut 

ODTÜ Kimya Bölümü 

 

Tarihte bugün 

20 Şubat 1962: ABD’nin ilk astronotu John Glen uzay  

aracıyla 4 saat 55 dakikada dünya çevresinde 4 tur attı