Editörler Prof. Dr. Şeref Sağıroğlu Prof. Dr. Mustafa Alkan Sağıroğlu / Alkan grafik

4.2.4. Davranış
Bilgi güvenliği farkındalığının temel amacı, kullanıcıların bilgi tek-
nolojilerinin kullanımı ile ilgili risklerin farkında olması ve bu risk-
leri gidermek için gerekli politika ve prosedürleri bilerek uygula-
masıdır [31]. Bu farkındalık sayesinde kullanıcılar karşısına çıkan 
kötücül uygulamalara, bağlantılara ve yazılımlara karşı davranış-
larında bilinçli bir tutum sergileyerek saldırganların bilgi sızıntısı 
yapmasına ya da kullanıcının kendini zorda bırakabileceği, veri, iti-
bar kaybedebileceği durumlara karşı kendini koruyabilir. Bir başka 
deyişle bireylerin bilgi güvenliğinin ne olduğunu ve neden önemli 
olduğunu bilmeleri teknolojik tüm önlemlere rağmen insanın bilgi 
güvenliğinin en uç noktasında bulunduğunun kavranması açısın-
dan önemlidir.
Bilgi güvenliği politika ve prosedürlerinin uygulanması ise ancak 
kullanıcıların bu konuda göstereceği istek ile mümkün olmaktadır. 
Bu isteğin kullanıcılarda oluşturulmasına yönelik Fishbein ve Az-
jen çalışmalarında ikna edici iletişimin insan tutum, eğilim ve dav-
ranışlarını değiştirmede çok önemli olduğunu belirtmişlerdir [32]. 
Bilgi teknolojileri güvenliği ve farkındalık eğitimlerinde kullanılan 
materyallerde bu mesajların verilmesinin önemli olduğunu ortaya 
koymuşlardır [32].
4.3. Farkındalık ve Davranış İlişkisi
Günümüzde kişisel, kurumsal ve ulusal olarak maddi, manevi ka-
yıplara sebep olan bilgi güvenliği sızıntılarına çok büyük oranda 
farkındalık eksikliğinin sebep olduğu insan hataları temel teşkil 
etmektedir. Swain ve Guttman bu hataları; ihmal, yetki (işlemleri 
uygulamada gerçekleştirilen hatalar), sıralama ve zamanlama hata-
ları olarak 4 gruba ayırmıştır [33]. Bu hatalara ilişkin genel gözlem 
ise insanların sıklıkla davranışsal amaçlarına uygun olarak hareket 
etmedikleridir [34]. Emniyet kemeri takma, sağlıklı beslenme gibi 
korumacı davranışlar söz konusu olduğunda insanlar güvenli olanı 
uygulamaya eğilimlidir, ancak sadece bazıları bu şekilde davranır. 
Bu da kullanıcı eğilimleri ile davranışları arasında bağlantının dü-
şük olduğunu ortaya koymaktadır [35].

---

S İ B E R G Ü V E N L İ K FA R K I N D A L I Ğ I , FA R K I N D A L I K Ö L Ç Ü M Y Ö N T E M V E M O D E L L E R İ
121
Benzer olarak Dijle’nin Türkiye’de eğitimli insanların bilişim suçla-
rına yaklaşımına ilişkin yaptığı bir çalışmada [36], yazılımlar aracı-
lığıyla verilerinin çalındığını düşünen kullanıcı sayısı %51,7 iken, 
açıklıklara ilişkin firmalar tarafından yapılan güncellemelerin kul-
lanılamadığı ve savunmasız bir ortamı meydana getiren lisanssız 
yazılım kullanım oranı %75 olarak ortaya konulmuştur [36]. Farkın-
dalık seviyesi ile davranışın ayrı yönlerde hareket edebildiği göz 
önüne alındığında farkındalık üzerine yapılan eğitim ve çalışma-
larda davranış değişikliği hedeflenmelidir. Davranış değişikliği ise 
ancak tekrarlayan ve dinamik bir döngü ile güvenlik kültürü olarak 
kullanıcılar tarafından içselleştirilebilir. 
Kişisel, kurumsal ve ulusal düzeyde siber saldırılara karşı sistemin 
en zayıf halkası olan insanın eğitilerek ve yetenekleri geliştirilerek 
hata payının en aza indirgenmesi için bazı tedbirler alınabilir. Bu 
tedbirlerin alınmasında amaç insan unsurunun [37];
• Bilgisini (insanlar ne biliyor),
• Tavırlarını (insanlar ne düşünüyor), 
• Davranışlarını (insanlar ne yapıyor) değiştirebilmek ve geliştire-
bilmek olmalıdır.