Еkiston rеspublikasi qishloq va suv xo`jaligi vazirligi toshk еnt irrigatsiya va melioratsiya instituti «Suv xo’jaligi iqtisodi» kafedrasi qishloq

2.Jonli mehnat xarajatlari. Ular o`zi uchun yangi 
qiymatni yaratadi, V harfi bilan belgilanadi.
•
3.Buyumlashgan va jonli mehnat uyg`unlashishi 
natijasida jamiyat uchun qo`shimcha qiymat yaratiladi. 
U m harfi bilan belgilangan.

---

Xo`jaliklarda amalga oshirilayotgan xarajatlar 
ma'lum maqsadni hal etishga qaratilgan. Shundan 
kelib chiqqan holda ular quyidagicha 
guruhlashtirilgan:
1. Mahsulotning ishlab chiqarish tannarxiga 
kiritiladigan xarajatlar:
a) bevosita va bilvosita moddiy xarajatlar;
b) bevosita va bilvosita mehnat xarajatlari (ish haqi);
v) boshqa bevosita va bilvosita xarajatlar
2. Ishlab chiqarish tannarxiga kiritilmaydigan, biroq 
asosiy faoliyatdan olingan foydada hisobga 
olinadigan hamda davr xarajatlariga kiritiladigan 
xarajatlar:

---

a) mahsulotni sotish bilan bog`liq xarajatlar;
b) korxonani boshqarish xarajatlari (ma'muriy sarf-
xarajatlar);
v) boshqa operatsion xarajatlar va zararlar.
3.Xo`jalik yurituvchi sub'ektning umumxo`jalik 
faoliyatidan olingan foyda yoki zararlarni hisoblab 
chiqishda xo`jalik yurituvchi sub'ektning 
moliyaviy faoliyati bo`yicha hisobga olinadigan 
xarajatlar.
4.Favqulodda zararlar, daromad (foyda)dan 
olinadigan soliq to`langunga qadar foyda yoki 
zararlarni hisoblab chiqishda hisobga olinadi. 

---

• 2. Xarajatlar tarkibi, ularning turkumlashtirilishi
• Qishloq xo`jaligida mahsulot etishtirish, ish va 
xizmatlarni bajarish uchun qilinayotgan barcha 
xarajatlar iqtisodiy mazmunga, maqsadga, 
hisobot ob'ektiga hamda shakllanish 
manbalariga ko`ra, quyidagi elementlarga va 
moddalarga guruhlashtirilgan. Iqtisodiy 
mohiyatiga ko`ra, bir xil xarajatlar xarajat 
elementlarini, bir nechta xarajat elementlari 
xarajat moddalarini tashkil etadi. Demak, xarajat 
moddalari xarajat elementlariga nisbatan 
kengroqdir.

---