Ekologik toza suvning ifloslanish sabablarini nazariy va amaliy taxlili

T A D Q I Q O T L A R
 
jahon ilmiy – metodik jurnali
 
 

http://tadqiqotlar.uz/ 

17-son_2-to’plam_Iyul-2023
 
114 
Hozirgi vaqtda yer yuzida suv yetishmsligining asosiy sabablari-bu chuchuk
suv manbalarining materiklar va ayrim mamlakatlar bo’yicha notekis taqsimlanishi va 
qishloq xo’jaligi sanoat korxonalarida suvdan nooqilona foydalanishdir. Shuningdek, 
maishiy ehtiyojlar uchun ishlatiladigan suvning o’rtacha miqdori ham oshib
bormaqda. Masalan, dunyo bo’yicha shaharlarda o’rtacha kundalik suv sarfi aholi
jon boshiga 200 litrni tashkil qilsa, bu ko’rsatkich Toshkentda 700, Moskvada 800 
litrni tashkil qiladi. O’zbekistonlik mutaxassislarning hisob-kitobiga ko’ra, 
atmosfera havosining isishi davom etaversa, 2000-2030 yillarda Respublikadagi
suv resurslari 15 -25% kamayadi; atmosfera havosi isiganda suvni parlanishi 
kuchayib, ekinlar rivojlanish davrida ko’p marta sug’orishni talab qiladi. Ekinlarga suv 
yetishmasligidan hosildorlik kamayadi. Ichimlik suvlarining bebaho manbai yer
osti suvlarini muhofaza qilish va ulardan oqilona foydalanishini taminlash eng 
muhim ekologik muammolardan biridir. Suvlardagi 1300 dan ortiq zararli 
birikmalarning REMlari va korxonalar uchun oqavalarni tashlashning yo’l qo’yilgan
chegaralari belgilangan. Korxonalar suvlarning belgilangan limitdan ortiqcha 
ishlatilgani va oqavalarni tashlashni me`yoridan oshirnganligi uchun jarima va boshqa 
to’lovlar to’laydi. Suvlarning sanoat va maishiy chiqindilar bilan ifloslanishi ham suv 
yetishmasligining asosiy sabablaridan biridir Muommoning quyilishi Suvning 
ifloslanishi suv sifatining har qanday kimyoviy, fizik yoki biologik o’zgarishi dir. 
Ifloslangan suv iste’mol qiluvchi organizmlarga salbiy va halokatli ta’sir ko’rsatadi. 
Ifloslangan suv tushunchasi biologik hayotda, odamlarning iste’molida, sanoatda, 
qishloq xo’jaligida, baliq ovlash va rekreatsion faoliyatda, hayvonlarda
nomutanosiblikka olib keladigan darajada suvdan tashqari bir yoki bir nechta 
moddalarning to’planishi va kontsentratsiyasini anglatadi.
Suv ifloslanishining quyidagi turlari mavjud: 
- Uglevodorodlar 
- Yuzaki suv 
- Kislorod absorberlari 
- Yer osti ifloslanishi 
- Mikrobial kontaminatsiya 
- To’xtatilgan moddalar bilan ifloslanish 
- Suvning kimyoviy ifloslanishi 
- Oziqlanishning ifloslanishi 
Suv sifatiga ta’sir qiluvchi antropik ifloslanish manbalar ham mavjud b o’lib,
quyidagi ikki turga bo’linadi: 
- Nuqtali ifloslanish manbalari 
- Nonuqtali ifloslanish manbalari 
Suvning ifloslanish moddalari ham mavjud bo’lib, quyidagi turlarni o’z ichiga 
oladi: 

---