Ekonometrik modellarning

guruhlash qo’llaniladi. 

Dastlabki guruhlangan ma’lumotlarga asoslanib, yangi 
guruhlarni hosil qilish statistikada ikkilamchi guruhlash 
deb yuritiladi. 

Statistik guruhlashning yuqoridagi turlari asosan dastlabki 
statistik ma’lumotlar bo’yicha amalga oshiriladi. 
Ikkilamchi guruhlash oraliqlarini yiriklashtirish yo’li bilan 
amalga oshirilishi mumkin
.
Профессор АЮПОВ РАВШАН ХАМДАМОВИЧ 

---

Guruhlash oralig’ini yiriklashtirish yo’li bilan ikkilamchi 
guruhlash usulini quyidagi shartli raqamlar misolida ko’rib 
chiqamiz. 
Savdo shahobchalaridagi tovarlarning narxi bo’yicha 
guruhlanishi:
T/r 
Tovarlarning narxi bo’yicha guruhlari 
(ming so’m) 
Tovarlar soni 
Tovarning umumiy hajmi (ming so’m) 
1 
2 
3 
4 
1. 
2. 
3. 
4. 
5. 
6. 
7. 
8. 
9. 
10. 
10 ming so’mgacha 
10-15 
15-20 
20-30 
30-50 
50-60 
60-70 
70-100 
100-200 
200 va undan yuqori 
15 
8 
13 
3 
9 
7 
3 
8 
22 
12 
93,0 
112,0 
200,0 
68,0 
378,0 
385,0 
180,0 
600,0 
2400,0 
3744,0 
Jami 
100 
8160,0 
Savdo shaxobchasidagi tovarlarning narxi bo’yicha guruhlanishi 
Профессор АЮПОВ РАВШАН ХАМДАМОВИЧ 

---

Bu jadvaldan ko’rinib turibdiki: 

ushbu keltirilgan guruhlash ma’lumotlari yetarli darajada 
yaqqol emas va umumiy qonuniyatni ifodalab bermayapti. 
Bu yerda faqat to’plam tuzilishini payqay olishimiz 
mumkin, xolos. 

Tovarning umumiy hajmi va tovarlarning narhi bo’yicha 
guruhlar o’rtasidagi bog’lanish darajasini aniqlash 
maqsadida yuqoridagi o’nta guruhni 5 ta guruhga ajratib 
tegishli ko’rsatkichlarni hisoblaymiz va quyidagi jadvalni 
olamiz: 
Профессор АЮПОВ РАВШАН ХАМДАМОВИЧ 

---

Oraliqlarni yiriklashtirish usuli yordamida 
ikkilamchi guruhlashtirish natijalari 
T/r 
Tovarlarning narxi bo’yicha guruhlari(ming so’m) 
Tovarlar soni 
Tovarlarning umumiy hajmi(ming 
so’m) 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
10 ming so’mgacha 
10-20 
20-50 
50-100 
100-200 
200 va undan yuqori 
15 
21 
12 
18 
22 
12 
93,0 
312,0 
446,0 
1165,0 
2400,0 
3744,0 
Jami 
100 
8160,0 
Профессор АЮПОВ РАВШАН ХАМДАМОВИЧ 

---

Grafiklar 

Grafiklar zamonaviy statistikaning ilmiy o’rganish qurollaridan biri 
hisoblanadi va hozirgi kunda birorta ma’ruzani yoki ommaviy 
chiqishlarni, taqdimotlarni, gazeta, jurnallarda chop etiladigan
maqolalarni, televizordagi maxsus eshittirishlarni va hatto reklama 
industriyasini statistik grafiklarsiz tassavur ham qilib bo’lmaydi. 

Grafiklar o’quvchining diqqatini o’ziga tez jalb etish bilan birga 
ma’lumotlarni esda saqlash va tasavvur qilishga zamin yaratadi. Ular 
ko’rish va tushunish qiyin bo’lgan ayrim qonuniyatlarni aniqlashda va 
tasvirlashda muhim o’rin egallaydi. 
Профессор АЮПОВ РАВШАН ХАМДАМОВИЧ 

---

Statistik grafiklar 

Statistik grafiklar – bu raqamli miqdorlar va ularning nisbatini nuqta, chiziq, figura 
va boshqa geometrik shaklda shartli tasvirlanishidir. 
