Ekonometrika fanining maqsadi, metodi va vazifalari

Vaqtli qatorlarni tekislash usullari.

VAQTLI QATORLARNI TEKISLASH USULLARI Interval (davr) oralig’ini kengaytirish – bu usulning mohiyati shuki, agar oldingi intervallarda hisoblangan darajalar hodisaning rivojlanish tendentsiyasini ko’rsatmasa, ular asosida yangi intervallar (kengaytirilgan) tuzilib va har bir yangi interval bo’yicha qator darajasi hisoblaniladi. Sirg’anchiqli o’rtachani hisoblash – bu usulning mohiyati shundaki, unda dinamika qatorlarida keltirilgan haqiqiy darajalar sirg’anchiq o’rtacha miqdor bilan almashtiriladi. Analitik tekislash – bu usulning asosiy mazmuni bo’lib, rivojlanishning asosiy tendentsiyasini vaqt (Ut) funktsiyasi sifatida hisoblanishidir: Uti =f(ti) a0 va a1 parmetrlarni aniqlash uchun quyidagi tenglamalar sistemasini echish kerak: a0n+a1t=U a0t+a1t 2=Ut
3.Vaqtli qatorlarida mavjud tendensiyani aniqlashning eng muhim usullaridan biri-analitik tekislashdir. Bunday sharoitda dinamika qatori quyidagi tenglama bilan tekislanadi:
17. Iqtisodiyotda modellashtirish asoslari
«Ijtimoiy-iktisodiy jarayonlarni modellashtirish va prognozlash» fanining predmeti - prognozlashtirish ob’ektining rivojlanish qonuniyatini o‘tmishi asosida o‘rganib, butun bir iktisodiy majmua va uning tarkibiy kismlari ob’ektiv asoslangan rivojlanish holatlari va tendensiyalarining vaqt va fazo(joy)dagi miqdor va sifat darajalarini aniqlashdir. Makroiqtisodiyot (xalq xo’jaligi) va uning tarmoqlarida kechayotgan iqtisodiy jarayonlarni modellashtirish asoslarini o’rganish; aniq iqtisodiy tizim misolida modellashtirish masalasini qo’yish va iqtisodiy ma’nosini tushunish; iqtisodiy masalalarni echish usullarini, shuningdek kompyuterda hisoblash tajribalarini o’tkazish va ularning natijalarini tahlil qilishni o’rganishdan iborat. «Ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarni modellashtirish va prognozlash» ning asosiy vazifasi jamiyatni iqtisodiy - ijtimoiy rivojlanish yullarini real baholash, bu rivojlanishning maqbul boshqaruv yechimlarini ilmiy asoslash uchun ustivor variantlarni aniqlashdir. Bundan tashqari, u iqtisodiyotning rivojlanish yunalishlarini miqdor va sifat jihatdan tahlil qiladi, muamolarni, yangi jarayon va holatlarini o‘rganadi, iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishning ehtimolli yunalishlarini belgilaydi, imkoniyatlarni baholaydi, ijtimoiy, iqtisodiy, ilmiytexnik va boshqa chora-tadbirlarni hayotga tadbiq etadi, samarasini aniqlaydi, ijtimoiy iqtisodiy va ilmiy-texnik bosh yunalishlarni asoslaydi. Ijtimoiy –iktisodiy jarayonlarni moddellashtirish va prognozlash asoslarni bilish mutaxassisga ruy berayotgan vokea xodisalarni urganishga abstraksiyalashgan ( narsa yoki xodisalarning muxim va muayyan belgi va qonuniyatlarini ajratish maksadida ularning ba’zi juziy tomonlarini yeki boglanishlarini fikran bir chekkaga quyib turib fikr yuritish), ikkinchi ma’nosi mavxum tushuncha abstraksiyalashtirish yuli bilan xosil kilingan (nazariy umumlashtirma, nazariy xulosa) xolda va asosli ravishda yondashish, prognozlash jarayenida yuzaga keladigan xolatlarni tushuntirish va axamiyatini baxolash imkonini beradi.