Iqtisodiyotning ishlab chiqarish sohasi mahsulotning real hajmini ko`paytirib , ortiqcha talabni qondira olmaydi.
Taklif inflatsiyasi.
Ishlab chiqarish xarajatlarining o`sishi keltirib chiqaradigan inflatsiya mahsulot birligiga qilinadigan xarajatlarning ko`payishi hisobiga narxlarning oshishini bildir
5. Kreditning mohiyati , manbalari va vazifalari.
Kredit - bo`sh turgan pul mablag`larini ssuda fondi shaklida to`plash va ularni pulga muhtoj bo`lib turgan huquqiy va jismoniy shaxslarga ishlab chiqarish va boshqa ehtiyojlari uchun ma`lum muddatga, foiz to`lovlari bilan qaytarish shartida qarzga berish munosabatlarini ifodalaydi.
Kredit munosabatlari obyekti -jamiyatda vaqtincha bo`sh turgan pul mablag`laridir.
Kredit munosabatlarining subyektlari - korxona va firmalar, tashkilotlar, davlat, aholining keng qatlami hisoblanadi.
Korxonalarning ishlab chiqarish , fan va texnikani rivojlantirish fondlari, moddiy rag`batlantirish fondlari;
Korxonalar foydasi. Ular davlat budjeti va kredit tizimi bilan hisob- kitob qilguncha , uning tegishli qismi korxona ehtiyojlari uchun foydalanguncha bankdagi hisoblarda saqlanadi;
Bankdagi budjet muassasalari, kasaba uyushmalari va boshqa ijtimoiy tashkilotlarning joriy pul resurslari;
ssudaning moddiy ta`minlanganligi va to`lovliligi.
r` = ------------x 100 %
r
Kssuda
r`
- foiz normasi.
- foiz summasi.
- qarzga berilgan pul summasi.
r
Kssuda
6
Kreditning vazifalari:
7
Kredit turlari.
Bank krediti- pul egalari(banklar va maxsus kredit muassasalari) tomonidan qarz oluvchilar (tadbirkorlar,davlat, uy xo`jaligi sektori) ga pul ssudalari shaklida beriluvchi kredit.
Xo`jaliklararo kredit-bir korxona (muassasa) tomondan ikkinchisiga beriluvchi kredit.
Tijorat krediti – korxonalar, birlashmalarva boshqa xo`jalik yurituvchi subyektlarning bir- biriga beradigan krediti.
Iste`mol krediti – xususiy shaxslarga, birinchi navbatda, uzoq muddat foydalaniladigan iste`mol tovarlari(mebel, avtomobil, televizorva boshqalar) sotib olish ucun ma`lum muddatga beriladigan kredi.
Ipoteka krediti– ko`chmas mulklar ( yer, bino) hisobiga uzoq muddali ssudalar shaklida beriluvchi kredit.
Davlat krediti – davlat pul mablag`lari qarzdori, aholi va xususiy biznes esa kreditorlari bo`lib chiqadigan kredit munosabatlarining o`ziga xos shakli.
Xalqaro kredit– ssuda kapitalining xalqaro iqtisodiy munosabatlar sohasidagi harakatini nomayon etuvchi shakli.
Lizing- bu kreditning pulsiz shakli bo`lib, odatda ishlab chiqarish vositalari va boshqa moddiy boyliklarni keyinchalik foydalanuvchilar tomonigan muntazam ravishda haq to`lab borib , sotib olish sharti bilan uzoq muddatli ijaraga berishdan iborat.
8
O`zbekistonda milliy valutani mustahkamlash siyosatining amalga oshirilishi :
Respublikada so`mning xarid quvvatini oshirib borish va uning barqarorligini ta`minlash asosiy vazifa hisoblanadi.
So`mning barqaror amal qilishi,uning har qanday valutaga erkin almashtirilishi yetarli valuta zaxirasi bo`lishiga bog`liq.
So`mning barqarorligini ta`minlashda undan ehtiyotkorona va tejab tergab foydalanish,ishlab chiqarishga sarflangan mablag`larning eng ko`p samara berishiga,olingan kreditlarning o`z vaqtida qaytarilishiga erishish muhim o`rin tutadi.
Inflatsiyaga qarshi aniq o`ylangan siyosat o`tkazish muhim shartlaridan biridir. Eng avvalo inflatsiya darajasini keskin kamaytirishga qaratilishi lozim.
Inflatsiyaga qarshi siyasatning negizini pul miqdorining o`sishini tovarlar va xizmatlar miqdorining tegishli darajada o`sishi bilan bog`lab olib borishga qaratilgan tadbirlar tashkil qilishi zarur.
So`mning barqarorligini ta`minlashda naqd pul emissiyasining o`sishiga, aholi qo`lida pulning harakatsiz turib qolishiga yo`l qo`ymaslik birinchi darajali ahamiyatga ega.
Inflatsiyani pasaytiruvchi qudratli omil milliy valuta almashuv kursining barqarorlashuviga erishishdir.
