1.3.2. Piv
ə
nin qida d
ə
y
ə
ri
Pivənin insan orqanizminə faydalılığı ilkin xammalın kimyəvi
tərkibindən asılıdır. Pivə bir sıra vacib komponentlərə malik olub,
ondan vitaminlər, mineral maddələr və üzvi turşular daha vacib yer
tutur. Az miqdarda karbonatlar və azotlu maddələr də olur. Bu,
digər alkoqollu içkilərlə müqayisədə pivənin olduqca yüksək qida
və enerji dəyərini müəyyən edir.
B qrup vitaminləri pivədə əsaslı yerə malik olub, 1 dm
3
-da
miqdarı yaşlı insanın gündəlik tələbatının 10-35%-i təşkil edir.
Belə ki, ilkin şirəsinin ekstraktlığı 10% olan 1 dm
3
pivə 20-50 mkq
tiaminə, 340-560 mkq riboflavinə, 800-900 mkq nikotin turşusuna
malik olur. Mineral maddələrdən pivədə 0,4-1,0 q/dm
3
miqdarında
olan fosfatları qeyd etmək olar.
Beləliklə, pivə kifayət qədər yaxşı enerji mənbəyi olub, digər
alkoqollu içkilərdən, o cümlədən araqdan fərqli olaraq onda olan
kalori «boş» deyildir.
Mayaotununu acı maddələri öd ifrazını artırır və həzm
prosesini yaxşılaşdırır. Pivənin kolloidləri həzm aparatında
emulqator və disperqator rolu oynayaraq qidanın həzmə
gediciliyini yaxşılaşdırır. Bu hər şeydən əvvəl dekstranlara,
yüksək molekullu zülallara və şimin maddələrinə aiddir.
Çox saylı tədqiqat və müşahidələr pivənin tərkibində olan
vitaminlər, mineral maddələr, üzvi turşular, azotlu maddələr və
onların komplekslərinin sağlam və xəstə orqanizmin mübadilə
proseslərinə yaxşı təsir etdiyini sübut edir.
Lakin onu da qeyd etmək lazımdır ki, pivə – alkoqollu içki
olub, faydalı və ya faydasız olmasını onun içilən miqdarı müəyyən
edir. Pivənin normadan artıq içilməsi orqanizmdə zərərli fəsadlar
86
və alkoqolizm yarada bilər. Elmi-tədqiqat məlumatlarının təhlili
göstərir ki, ayrı-ayrı fərdlər üçün zərərsiz və müəyyən insanlar
üçün faydalı istehlak dozası günə 330 q (13,2 q spirt) pivədir.
Pivədə bu və ya digər qida maddələrinin miqdarı məhsulda
onların 100 sm
3
-da kütlə payı ilə (q, mq, mkq və s.), enerji dəyəri
isə – 100 sm
3
məhsulda kilokalorii ilə ifadə olunur.
1.3.3.
İstehsal texnologiyası
1.3.3.1. Piv
ə
istehsalının qısa tarixi
Pivə insan cəmiyyəti tarixində hazırlanan ən qədim alkoqollu
içkidir. Pivə hazırlanmasına dair ilk məlumatlar bizə şümerlərdən
gəlir. Onlar təqribən 9 min il bundan əvvəl arpa səmənisindən
istifadə etməklə içki hazırlamağı bacarmış və onun reseptini
daşlarda əks etdirmişlər. 5 min il bundan əvvəl pivəbişirmə
prosesinin bütün xırdalıqları mixi qrafikalı mətnlərdə yazılmışdır.
Qədim xalqlara pivənin çoxlu sortları, o cümlədən arpadan acı və
bal əlavə olunmaqla hazırlanan yumşaq dadlı pivələr məlum idi.
Mesopotomiyada yaşayan şumerlər və digər xalqlardan pivə
bişirmək bacarığı qədim Misirə də yayılmışdı. Burada kasıbların
əsas qidası pivə, həmçinin soğan və çörək idi.
Slavyan xalqlarında pivənin mövcudluğuna dair ilk
məlumatlar 448-ci ilə aiddir. Həmin məlumata görə Xəzərlər
Yunan səfirini pivəyə qonaq etmişlər. IX əsrdə pivəbişirmə artıq
Kiyev və Novqorod torpaqlarında da yayılmışdı.
Rusiyada pivəbişirmənin tarixi XX əsrin əvvəllərindən
başlamış və bir çox kataklizmlərlə müşayət olunmuşdur. 1910-cu
ildə sərxoşluqla mübarizəyə dair birinci ümumrusiya qurultayı
keçirildi. Onun nəticəsi olaraq kütləvi şəkildə pivə köşkləri
bağlandı və pivə istehsalı dayandırıldı. 1914-cü ildə Birinci Dünya
müharibəsinin başlanması ilə əlaqədar olaraq, nəinki araq hətta
pivə satışının qadağan olunmasına dair fərman verildi. Məhsul
87
istehsal edən müəssisələr bağlanıldı. Moskva soveti pivənin su ilə
yarıbayarı duruldularaq içilməsinə icazə verdi və belə pivənin
satışı 1921-ci ilədək davam etdi.
Sonrakı on illiklər ərzində köhnə pivə zavodları yeniləri ilə
əvəz olundu. Pivəbişirmə sənayesi yenidən quruldu və inkişaf
etdirildi.
1985-ci ildəki məlum Qorbaçov qərarı pivə sənayesinə də öz
zərərini vurdu. 1989-cu ildə bu çətinlikləri arxada qoyan
pivəbişirmə sənayesi yenidən inkişaf yolunu tutdu.
Azərbaycanda pivə istehsalına keçən əsrin 60-cı illərində
başlanılmışdır. Abşeronun Zığ kəndində bu məqsədlə kiçik pivə
zavodu işə salınmışdı. Daha sonra Xırdalan zavodu işə düşdü
(1969). Zavod 1997-ci ildə «Group Castel» konsernin
mülkiyyətinə keçdi. 2008-ci ilin may ayında «Baltika» şirkəti və
«Brasseries İnternationales Holding» (Eastern) LTD «Xırdalan»
zavodunu satın aldılar.
Baltika məhsulları dünyanın 50 ölkəsində satılır. Rusiyada
ixrac edilən pivənin 70%-i onun payına düşür. Bu şirkət Xırdalan
zavodunu aldıqdan sonra onun adını dəyişərək «Baltika-Baku»
qoymuşlar. Şirkətin məhsulları Azərbaycan pivə bazarının 75%-ni
əhatə edir.
Azərbaycanda bir pivə zavodu da Çexiya pivəsi istehsalı ilə
məşğul olmaqla yeni açılmışdır. Həmin zavod ildə 150 min dal
pivə istehsalı gücündədir.
Çinlilər də Azərbaycanda pivə müəssisəsi yaradır. Yeni
zavodun gündə 6 min ton pivə istehsal edəcəyi planlaşdırılır.
Azərbaycan pivələri müxtəlif növ qablarda buraxılır (şəkil 1.5).
Avropada müsəlmanlar üçün ilk pivə Belçikada buraxılıb.
«Sultan» adlanan pivə Brüsseldə istehsal olunan albalı pivəsinin
spirtsiz analoqudur. Ona halal sertifikatını Əlcəzairdən olan imam
verib. Yeni pivənin Fransa, Almaniya, Tunis və Küveytə ixracı da
nəzərdə tutulub.
Həqiqi pivə 5,4 h.%-ə qədər spirtliyi olan pivələr hesab
olunur. Bundan yüksək olanlar ya qeyri pivə maya ştammlarından
88
istifadə edilməklə və ya spirt əlavə olunmaqla hazırlanır.
Pivənin bütün sortları 1,8-7,0 h.% spirtə və 0,3-0,5% karbon
qazına malik olur.
Şə
kil 1.5. Az
ə
rbaycanda istehsal olunan piv
ə
nümunə
l
ə
ri
1.3.3.2.
İ
stehsal
ın texnoloji mə
rh
ə
l
ə
l
ə
ri
Səmənidən pivə istehsalının texnoloji sxemi bir neçə
mərhələni əhatə edir. Səməninin təmizlənməsi və əzilməsi, pivə
şirəsinin hazırlanması, onun xüsusi maya irqləri tərəfindən
qıcqırdılması, durultmaq və yetişdirmək üçün yaşıl pivənin aşağı
müsbət temperaturda uzun müddətli yetişdirilməsi; hazır pivənin
süzülməsi və doldurulması, pivənin pasterizəsi.
Pivə istehsalında 4 komponentdən istifadə olunur: səməni,
mayaotu, su və maya.
Su. Suyun keyfiyyətini onda olan Ca
++
ionları və karbonatların
qatılığı müəyyən edir. Bu məqsədlə yumşaq sudan istifadə
olunması daha məqsədəuyğundur.
Mayaotu (xmel). Mayaotu 5-8 m uzunluğunda bitkidir.
Yerüstü hissəsi hər il məhv olsa da çoxillikdir. Mayaotunda 200-ə
89
qədər dad maddələri vardır. Erkək və dişi bitkilər fərqləndirilir.
Pivəbişirmədə istisna səviyyədə yalnız dişi bitkinin çiçəklərindən
istifadə olunur. Mayaotunun geniş yayıldığı yerlər Bavariya
(Cənubi Almaniya), Boqemiya (Çexiya), Çuvaşiya (Rusiya),
Oreqon, Vaşinqton, Aydaxo (ABŞ) və Böyük Britaniyadır.
Mayalar. Bu məqsədlə Saccharomycetaseae ailəsinə daxil
olan mayalardan istifadə edilir. Pivə mayaları təbiətdə təsadüfən
rast gəlinir. 100 illərlə seleksiya seçimləri ilə bu məqsədlə yararlı
ştamlar alınmışdır. 2 növü istifadə olunur: yuxarı qıcqırma
mayaları və aşağı qıcqırma mayaları.
Səməninin alınması. Pivə bişirmə istehsalının əsas mərhələsi
hesab olunur. Bu zaman arpa cücərdilir və cücərmə zamanı əmələ
gələn diastaza fermenti nişastanı maltozaya (səməni şəkəri)
çevirir. Həmin fermentin təsiri altında fermentləşmiş kütlə
(əzilmiş səməninin su ilə qarışığı) şəkərləşir, şirəyə çevrilir, o isə
öz növbəsində qıcqıraraq cavan pivəyə çevrilir (şəkil 1.6).
Səməni alınmasına arpanın isladılması ilə başlanır. Ağac, çən
və çəlləkdə də isladılma aparıla bilir. Çəllək yarıyadək su ilə
doldurulur, 2-3 gün saxlanır ki, su bir qədər durulsun, sonra
tədricən dənlə doldurulur. 3-4 saatdan sonra üzə çıxan yüngül
qarışıqlar ələklə götürülür, sonra dənin üstündən 10-15 sm-dən
artıq olan su götürülür. Yaxşı olar ki, bu məqsədlə temperaturu 10-
15
0
C olan yumşaq sudan istifadə olunsun. İsladılmada dənin
zibilləri suya keçdiyindən suyun vaxtaşırı dəyişdirilməsi aparılır.
Adətən isti havada 12 saatdan bir, soyuqda gündə bir dəfə dəyişilir.
İsladılma qarışdırmaqla 2-5 gün müddətində dənin tam şişməsinə
qədər davam etdirilir.
Cücərtilər yarandıqdan sonra onlar müxtəlif üsullarla kənar
edilir. İstehsal olunan pivənin tipindən asılı olaraq cücərtilər
qurudulur yaxud yandırılır. Bu prosesin kifayət qədər
avtomatlaşdırılması mümkün olmadığından və belə avadanlıqlar
baha olduğundan keyfiyyətli xammal xaricdən alınır və çox
bahadır.
Qurudulma rejimindən asılı olaraq səməni açıq və ya tünd
90
rəngli olur. Açıq səməni cücərmiş dənin 75-80
0
C temperaturda 16
saat qurudulması ilə; tünd isə – yaşıl səməninin 48 saat daha
yüksək temperaturda və nəhayət 105
0
C temperaturda sonuncu
yetişdirilməsi ilə alınır.
Səməni qurudulduqdan və cücərtilər ayrıldıqdan sonra yetiş-
dirilmə 3-5 həftə anbarda aparılır. Bu zaman səməninin
xüsusiyyətləri yaxşılaşır.
Şə
kil 1.6. S
ə
m
əni istehsalının texnoloji sxemi
Bəzi hallarda pivəyə daha tünd rəng və müəyyən dad vermək
üçün karamel yaxud qovrulmuş səmənidən istifadə edilir. Karamel
səmənisi açıq səməninin 120-170
0
C temperaturda qızdırılması ilə,
91
qovrulmuş – əvvəlcədən nəmləndirilmiş səməninin 240-260
0
C
temperaturda qovrulması ilə alınır. Həm karamel, həm də
qovrulmuş səməni yüksək rəngliliyi, güclü ətri ilə fərqlənir. Bu isə
şəkərlərin karamelləşmə məhsulları və melanoidin birləşmələrinin
əmələ gəlməsi nəticəsindədir.
Cücərtilər kənar edildikdən sonra səmənini xırdalayır və
əzirlər. Bu zaman səməni unu adlanan kütlə alınır. Onu xüsusi
qazan yaxud çəndə su ilə qarışdıraraq zator – yığın – fermentləşən
kütlə alırlar. Əzilmiş kütlənin su ilə (75
0
C) qarışdırılması
fermentləşdirmə, alınan məhsul isə fermentləşmiş kütlə adlanır
(şəkil 1.7).
Fermentləşmiş kütlə tədricən, müəyyən vaxt kəsiyində
alınacaq pivənin sortundan asılı olaraq müəyyən temperatura
qədər qızdırılır. Bu prosesdə səmənidə olan nişasta həll olan
maddələrə – qıcqırdılan və qıcqırdılmayan şəkərlərə çevrilir.
Yenidən əmələ gəlmə müxtəlif fermentlərin iştirakı ilə gedir.
Sonra şirə xırda hissəciklərdən ayrılır. Xırda hissəciklər əsasən
dənin qabığından və həll olmayan proteinlərdən ibarət olur. Şirə
isə fermentləşmiş kütlədən ayrılan duru hissəyə deyilir. Belə
ayrılma filtr – çəndə gedir. Fermentləşmiş kütləni buraya
qazandan vururlar.
Bişirmə. Filtrasiyadan sonra şirə xüsusi qazana yığılır. Sonra
onu şirə toplayıcı qazanda qaynadırlar. Qaynama zamanı şirəyə
mayaotu əlavə olunur. O, pivəyə səciyyəvi ətir və dad verən acı
maddələrə malikdir. Bundan əlavə mayaotu pivənin köpük əmələ
gətirmə xüsusiyyətini və davamdıdığını yaxşılaşdırır. Qaynatma-
dan sonra hidrosiklonda zülalların, mayaotu qalıqlarının və digər
həll olmayan hissəciklərin ayrılması baş verir. Sonra şirə –
qıcqırma çənlərinə vurularkən lövhəli pasterizatorda lazım olan
temperatura qədər soyudulur.
Qıcqırma. Qıcqırma prosesi üçün SKT (silindr konus şəkilli
tanklar) adlandırılan qablardan istifadə olunur. Soyuq şirə ona
aşağıdan daxil olur və onun axınına mayalar vurulur.
Qıcqırma zamanı şirədə olan şəkər mayalarla qıcqırdılır və
92
nəticədə etil spirti və karbon qazı əmələ gəlir.
Şə
kil 1.7. Piv
ə
istehsalının texnoloji sxemi
Qıcqırmanın tez başlanması vacibdir. Əks halda pivə mayaları
ilə bakteriya və yabanı mayaların rəqabəti başlayır.
12 saat müddətində qıcqırmanın başlanması əlamətləri goru-
nür. Şirə bu halda karbon qazı ilə doyur və onun səthində xırda qaz
qabarcıqları əmələ gəlir. Temperatur yüksəlməyə başlayır.
Qıcqırmada digər maddələrlə yanaşı istilik ayrılmasına
başlanır. Bu halda temperaturun sabit saxlanmasının gələcək
93
pivənin dadında mühüm rolu vardır.
Bütün qıcqırma prosesində karbon qazı əmələ gəlir. Onun bir
hissəsi pivədə həll olur. Bir qədərdən sonra isə pivə karbon qazı
ilə doyur. Çıxmaqda davam edən CO
2
isə xüsusi boru ilə tankdan
kənar edilir. Proteinlərin çox hissəsi lopa əmələ gətirir və dibə
çökür. Bu hissə fəaliyyətini başa vurmuş mayalarla kənar edilir.
Şirədə olan demək olar ki, bütün qıcqırdılan şəkərlər emal
olunduqdan sonra qıcqırma dayandırılır.
Bişirmədən sonra şirə mayaotundan ayrılır və ona mayalar
əlavə olunur. Qıcqırma 2 mərhələdə gedir: əsas qıcqırma və
sonadək qıcqırma.
Qıcqırmanı aparan mayaların mühitdə yerləşməsinə görə,
başqa sözlə yayıldığı yerə uyğun olaraq yuxarı və aşağı qıcqırma
fərqləndirilir. Yuxarı qıcqırma mayenin üst qatına yaxın hissədə
qıcqırma aparan mayalar – Saccharomycetaseae Scerevisiae tərə-
findən, aşağı qıcqırma isə alt qatda qıcqırma aparan Saccharom-
ycetaseae Carlsbergensis mayaları tərəfindən həyata keçirilir.
Adətən yuxarı qıcqırma bir qədər yüksək temperaturda (15-21
0
C),
aşağı qıcqırma isə nisbətən aşağı temperaturda (6-9
0
C) gedir.
Ümumiyyətlə isə qıcqırma əsas və sonadək qıcqırma kimi
fərqləndirilir. Əsas qıcqırma pivənin sortundan asılı olaraq 5-9
0
C
temperaturda 7-9 gün müddətində aparılır. Nəticədə yaşıl pivə
adlanan cavan pivə alınır və qapalı silindrşəkilli qaba (lager tank-
larına) sonadək qıcqırdılmaq üçün vurulur. Sonadək qıcqırdılma
0-2
0
C temperaturda 21 gündən (Jiquli pivəsi üçün) 9 gün (Lenin-
qrad pivəsi üçün) arasında dəyişir. Pivənin qıcqırma və sonadək
qıcqırdılmasında fasiləsiz və sürətli üsullardan istifadə edilməklə
müddəti qısaltmaq mümkündür.
Filtrasiya. Yuxarıda qeyd olunan qaydada alınan pivə bula-
nıqdır və ona görə də onun filtrdən keçirilməsi vacibdir. Əvvəlcə
pivəni separatorlardan keçirir və daha iri hissəcikləri ayırırlar.
Sonra kizelqur filtrində zərif filtrasiya edilir. Bu əməliyyatdan
sonra pivə tam şəffaflaşır və doldurulmaya hazır olur.
Hazır pivə doldurulmaya qədər aşağı temperaturda forfaslarda
94
(doldurulan pivə üçün toplayıcı) saxlanır.
Doldurma. Müxtəlif qablara doldurulur. Bu məqsədlə çəllək
yaxud tünd şüşədən hazırlanan butulkalardan istifadə olunur.
Çünki işığın təsiri ilə rəng dəyişir, dad və ətir pisləşir. Tez xarab
olan məhsul kimi pivə xarici şərait amillərinə çox həssasdır. Ona
görə də onu doldurduqda havadan və çirklərdən qorumaq tələb
olunur. Qablama möhkəm yuyulmaqla və daxilə düşən havanı
kənarlaşdırmaqla aparılır.
Doldurmada pivə pasterizə edilə bilər. Bu, mikroorqanizm-
lərin inkişafının qarşısını almaq üçündür.
Reseptdən, hazırlanma texnologiyasından və dad xüsusiyyət-
lərindən asılı olaraq pivə açıq və tünd olmaqla 2 qrupa bölünür:
açıq pivə zərif, asan bilinən mayaotu acılığı və ətri ilə seçilir; tünd
– mötədil mayaotu acılığına və səməni dadına malikdir. Açıq pivə
sortları hazırlamaq üçün açıq səmənidən, tünd üçün – xüsusi
hazırlanmış tünd karamel yaxud qovrulmuş səmənidən istifadə
edilir.
1.3.4. Eynil
əşdirmə
v
ə
ekspertiza
1.3.4.1. Q
əbul qaydası və
nümunənin götürülmə
metodu
Pivənin qəbulu və nümunənin götürülməsi standartın (12786-
80) tələblərinə uyğun yerinə yetirilir. Pivə partiyalarla qəbul edilir.
Bircinsli istehlak və nəqliyyat taralarında, eyni doldurulma tarixli
və keyfiyyətə dair vahid sənədlə rəsmiləşdirilən eyni adlı məhsul
miqdarı partiya hesab olunur. Pivə qəbul edilərkən müşayətedici
sənədə uyğun olaraq qablamaların miqdarı müəyyən olunur. Sonra
normativ-texniki sənədləşmələrə uyğun olaraq istehlak və
nəqliyyat taralarının markalanması yoxlanır.
Butulkaya doldurulmuş pivənin keyfiyyətinin qiymətlən-
dirilməsi qruplarda birləşdirilən göstəricilərə görə müəyyən
olunur (cədvəl 1.25).
95
Cədvəl 1.25
Pivənin keyfiyyətinin qiymətləndirilməsinin
qruplaşdırılmış göstəriciləri
Göstərilər
Qruplar
Qabın xarici tərtibatı, pivənin xarici görünüşü
(şəffaflığı, kənar qarışıqların olması)
1
Karbon qazının kütlə payı, köpüyün hündürlüyü və
dayanıqlığı, spirtin həcmdə payı
2
İlkin şirənin ekstraktlığı, turşuluq, dayanıqlıq, rənd
3
Dad və ətri
4
Doldurulma dolğunluğu
5
QEYD: Pivənin dayanıqlığı yalnız hazırlayıcı müəssisədə təyin
olunur.
Butulkaya doldurulmuş pivəni birinci və ikinci qrup keyfiyyət
göstəricilərinə görə ekspertiza etdikdə məhsul vahidinin seçimi
təsadüfi seçim metoduna uyğun 18231-73 saylı QOST-a əsasən,
analizin məqsədindən asılı olaraq isə 18242-72 saylı QOST-a
uyğun (cədvəl 1.26) aparılır.
Cədvəl 1.26
Pivə partiyasının
həcmi, but
Birinci qrup / ikinci qrup
Nümunələrin
miqdarı, but
Qəbul edilən
ədəd, but
501-1200
20/5
2/1
1201-10000
32/5
3/1
10001-35000
50/5
5/1
35001-50000
80/8
7/2
500001-dən çox
125/8
10/2
Butulkaya doldurulmuş pivə partiyası o vaxt qəbul edilir ki,
qüsurlu butulkaların sayı (deformasiya, çat, etiket çəpliyi, tək-tək
kənar qarışıqların olması) birinci yaxud ikinci qrup keyfiyyət
göstəriciləri üzrə NTŞ-in tələblərinə uyğun gəlir. Nümunə qəbul
edilən ədəddən az yaxud ona bərabər olur. Əgər nümunədə qüsurlu
96
pivə butulkalarının sayı çıxdaş ədədindən çox, yaxud ona
bərabərdirsə çıxdaş edilir.
Butulkaya doldurulmuş pivə üçüncü və dördüncü qrup key-
fiyyət göstəriciləri üzrə ekspertiza olunduqda nümunəyə məhsul
vahidinin götürülməsi 18321-73 saylı QOST-a uyğun qaydada bir
pilləli normal nəzarət planına görə aparılır (cədvəl 1.27).
Cədvəl 1.27
Pivə partiyasının həcmi, but
Nümunələrin həcmi,
butulka
501-1200
5
1201-10000
8
10001-35000
8
35001-500000
13
500000-dən yuxarı
13
Pivənin doldurulma tamlığını müəyyən etmək üçün butulkaya
doldurulmuş pivə partiyasından 3473-78 və 18321-73 saylı
QOST-a uyğun qaydada təsadüfi götürülmə metodu ilə 10 butulka
həcmində nümunə götürülür.
Avtosisternlərdə nəql edilmək üçün nəzərdə tutulan çəlləklərə
doldurulmuş pivənin keyfiyyətini yoxladıqda nümunə hissəciyi
18321-37 saylı QOST-a uyğun təsadüfi seçmələr metodu ilə
18242-72 saylı QOST-a əsasən birpilləli normal nəzarət planı ilə
(cədvəl 1.28) yerinə yetirilir.
Butulkaya doldurulmuş pivə üçün 3-5-ci qrup göstəricilərin-
dən heç olmasa biri üzrə qeyri-kafi sınaq nəticəsi alındıqda, yaxud
çəlləklərə doldurulmuş pivənin orqanoleptik və ya fiziki-kimyəvi
sınağından belə nəticə alınarsa, pivə partiyası çıxdaş edilir.
Butulkaya doldurulmuş pivənin dayanıqlığını, həmçinin dad
və ətrini yoxlamaq üçün 3-cü cədvələ uyğun olaraq nümunədən 2
butulka götürülür. Nümunədə qalan digər butulkalar bir qaba
boşaldılaraq möhkəm qarışdırılır və spirtin kütlə payı, ilkin şirənin
ekstraktlığı, turşuluq və rəng təyin olunur.
97
Cədvəl 1.28
Çəlləkdə, filtrlənmiş pivənin
toplayıcıda, yaxud izotermik
rezervuarlarda pivə partiyasının
həcmi, ədəd
Nümunələrin həcmi,
ədəd
2-15
2
16-25
3
26 və çox
5
İzotermik rezervuarlara doldurulmuş pivəni yoxlamaq üçün
hər nümunədən cədvələ uyğun olaraq hər birinin miqdarı 500 sm
3
olmaqla iki nöqtədən nümunə hissəciyi götürülərək 2 ədəd eyni
tutumlu quru və təmiz butulkaya tökülür.
Köpüyün yüksəkliyi və dayanıqlığını təyin etmək üçün bir
butulka, pivənin dayanıqlığını müəyyən etmək üçün isə 2 butulka
götürülür. Qalan pivə bir qaba yığılaraq möhkəm qarışdırılır və
aşağıdakı göstəricilərə görə yoxlanır: şəffaflıq, kənar qarışıqların
olması, dad və ətri, spirtin həcmdə payı, ilkin şirənin ekstraktlığı,
turşuluq və rəng.
Nöqtələrdən nümunə hissəciyinin götürülməsi doldurucu
yaxud nümunəvi kranın köməyilə aparılır. Köpüklənməni aradan
qaldırmaq və karbon qazı itkisinin qarşısını almaq üçün xüsusi
borudan (daxili diametri 5-7 mm, uzunluğu 1 m) istifadə olunur.
Borunun sonu şüşə boru ilə qurtarır və butulkanın dibinə salınır.
Tökülmədən sonra pivəli butulka dərhal mantar tıxacla bağlanır.
Pivənin dayanıqlığını yoxlamaq üçün nümunələr mikrobioloji
təhlillər də olduğu kimi götürülür. Analiz aparmaq üçün nümunəli
butulka 0+5
0
C temperaturda 25 saatdan çox olmamaqla saxlana
bilər.
1.3.4.2. Orqanoleptik t
ə
hlil
Dostları ilə paylaş: |