Ekspertizasi dərsliK

1 

HASİL FƏTƏLİYEV 

İÇKİLƏRİN 

EKSPERTİZASI

 

 

DƏRSLİK 

 

 

 

 

 

BAKI - 2015 

2 

Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin_____-ci il tarixli 

___ saylı əmri ilə dərslik kimi təsdiq edilmiş və qrif verilmişdir 

 

Elmi redaktor: Azərbaycan Kooperasiya Universitetinin  

professor əvəzi, texnika elmləri doktoru,  

 

Vüqar Şahbaba oğlu Mikayılov 

 

Rəy verənlər:   Azərbaycan Texnologiya Universitetinin  

professoru, biologiya elmləri doktoru  

Əhəd Əli oğlu Nəbiyev; 

 

Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetinin 

professoru, aqrar elmləri doktoru  

Nazim Məhəmməd oğlu Yusifov 

 

Hasil Kamaləddin oğlu Fətəliyev (texnika elmləri doktoru, 

professor) İçkilərin ekspertizası Dərslik, Bakı, 2015, ____ səh. 

 

 

Dərslikdə  içkilər  istehsalı  və  istehlakı,  ona  təsir  edən  amillər  təhlil 

olunmuş,  “şərab”,  “pivə”,  “tünd  alkoqollu  içkilər”  istehsalı  üzrə 

ölkələrin  ixtisaslaşması  və  fərdi  xüsusiyyətləri  ön  plana  çəkilmişdir. 

Spirtsiz içkilər, mineral sular, pivə, şərab və digər içkilərin istehsal tex-

nologiyası,  eyniləşdirmə  və  ekspertizası  şərh  olunmuş,  məmulatların 

orqanoleptik,  fiziki-kimyəvi  və  mikrobioloji  keyfiyyət  göstəriciləri  və 

onlara  qoyulan  tələblər  verilmişdir.  Istehsal  olunan  müxtəlif  növ 

içkilərin  doldurulması,  qablaşdırma  və  markalanması  həmçinin 

saxtalaşdırılması,  qüsurları  və  onların  aradan  qaldırılma  yolları  şərh 

olunmuşdur. 

Dərslik  “istehlak  mallarının  keyfiyyət  ekspertizası  və  marketinqi” 

ixtisası  üzrə  təhsil  alan  magistr-tələbələr  üçün  nəzərdə  tutulmuşdur. 

Lakin  ondan  digər  ixtisaslar  üzrə  təhsil  alan  bakalavr  və  magistrlər, 

həmçinin sahə üzrə mütəxəssislər istifadə edə bilərlər. 

 

 

 

3 

MÜNDƏRİCAT 

GİRİŞ ........................................................................................... 7 

İÇKİLƏRİN TƏSNİFATI ........................................................ 11 

BİRİNCİ FƏSİL ........................................................................ 19 

SPİRTSİZ     VƏ AZ SPİRTLİ İÇKİLƏRİN 

EKSPERTİZASI ....................................................................... 19 

1.1.

 

S

PİRTSİZ İÇKİLƏR

 ............................................................... 19 

1.1.1. Spirtsiz içkilərin qida dəyəri ...................................... 19 

1.1.2. Spirtsiz içkilər üçün xammal və yarımfabrikatlar ..... 21 

1.1.3. Spirtsiz içkilər istehsalının texnoloji mərhələləri ...... 28 

1.1.4. Eyniləşdirmə və ekspertiza ........................................ 40 

1.2.

 

M

İNERAL SULAR

 ................................................................ 64 

1.2.1. Təsnifatı ..................................................................... 64 

1.2.2. Təbii mineral suların sənaye doldurulmasının 

texnologiyası ........................................................................ 68 

1.2.3. Eyniləşdirmə və ekspertiza ........................................ 70 

1.3.

 

P

İVƏNİN EKSPERTİZASI

 ...................................................... 83 

1.3.1. Təsnifatı ..................................................................... 83 

1.3.2. Pivənin qida dəyəri .................................................... 85 

1.3.3. İstehsal texnologiyası................................................. 86 

1.3.4. Eyniləşdirmə və ekspertiza ........................................ 94 

1.3.5. Pivənin saxtalaşdırılması......................................... 123 

İKİNCİ FƏSİL ........................................................................ 125 

ŞƏRABLARIN EKSPERTİZASI .......................................... 125 

2.1.

 

Ü

ZÜM ŞƏRABLARI

............................................................ 125 

2.1.1. Dünyada üzüm-şərab istehsalı və istehlakı.............. 125 

4 

2.1.2. Azərbaycanda üzüm-şərab istehsalı və istehlakı ..... 128 

2.1.3. Üzümün tərkib və keyfiyyəti ..................................... 132 

2.1.4. Şərabların kimyəvi tərkibi ....................................... 137 

2.1.5. Üzüm, şirə və şərabın qida dəyəri ........................... 141 

2.1.6. Dünya ölkələrində şərabların təsnifatı .................... 145 

2.1.7. İstehsal texnologiyası .............................................. 155 

2.1.8. Eyniləşdirmə və ekspertiza ...................................... 176 

2.2.

 

O

YNAQ VƏ QAZLAŞDIRILMIŞ ŞƏRABLAR

.......................... 231 

2.2.1. Oynaq şərabların təsnifatı ....................................... 231 

2.2.2. İstehsal texnologiyası .............................................. 233 

2.2.3. Eyniləşdirmə və ekspertiza ...................................... 251 

2.2.4. Orijinal üzüm şərabları ........................................... 259 

2.2.5. Qazlaşdırılmış şərab kokteylləri .............................. 260 

2.3.

 

M

EYVƏ

-

GİLƏMEYVƏ ŞƏRABLARI

 .................................... 262 

2.3.1. Təsnifatı ................................................................... 262 

2.3.2. İstehsal texnologiyası .............................................. 264 

2.3.3. Eyniləşdirmə və ekspertiza ...................................... 272 

2.3.4. Dünyanın meyvə-giləmeyvə içkiləri ......................... 275 

2.4.

 

Ş

ƏRABLARIN SAXTALAŞDIRILMASI

,

 XƏSTƏLİK VƏ 

ÇATIŞMAZLIQLARI

 .................................................................. 278 

2.4.1. Şərabların saxtalaşdırılması ................................... 278 

2.4.2. Şərabın xəstəlikləri .................................................. 287 

2.4.3. Şərabın nöqsanları .................................................. 293 

2.4.4. Şərabın bulanmaları ................................................ 297 

ÜÇÜNCÜ FƏSİL .................................................................... 301 

KONYAKLARIN EKSPERTİZASI ..................................... 301 

3.1.

 

K

ONYAKLARIN TƏSNİFATI

 ............................................... 301 

3.2.

 

İ

STEHSAL TEXNOLOGİYASI

 .............................................. 303 

3.2.1. Konyak istehsalının qısa tarixi ................................ 303 

5 

3.2.2. Konyak şərab materiallarının alınması və 

keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi ........................................ 305 

3.2.3. Konyak spirtinin alınması, yetişdirilməsi və keyfiyyət 

göstəriciləri ........................................................................ 307 

3.3.

 

E

YNİLƏŞDİRMƏ VƏ EKSPERTİZA

 ...................................... 312 

3.3.1. Məhsulun qəbulu, nümunə götürülməsi və sınaq 

metodları ............................................................................ 312 

3.3.2. Orqanoleptik qiymətləndirmə .................................. 315 

3.3.3. Fiziki-kimyəvi keyfiyyət göstəriciləri ....................... 317 

3.3.4. Qablaşdırma və markalanma .................................. 319 

3.5.

 

K

ONYAKIN NƏQL ETDİRİLMƏSİ

,

 SAXLANMASI VƏ 

SAXTALAŞDIRILMASI

 .............................................................. 321 

3.6.

 

D

ÜNYANIN KONYAK ÇEŞİDLƏRİ

 ....................................... 325 

3.6.1. Azərbaycan konyakları ............................................ 325 

3.6.2. Fransa konyakları .................................................... 329 

3.7.

 

D

İGƏR TÜND ALKOQOLLU İÇKİLƏRİN EKSPERTİZASI

 ........ 330 

3.7.1. Brendi ...................................................................... 330 

3.7.2. Rom .......................................................................... 333 

3.7.3. Viski ......................................................................... 337 

3.7.4. Cin............................................................................ 341 

3.8.

 

M

ÜXTƏLİF İÇKİ NÖVLƏRİNİN İSTEHLAKINA DAİR 

TÖVSİYƏLƏR

 ........................................................................... 343 

DÖRDÜNCÜ FƏSİL .............................................................. 346 

LİKOR-ARAQ MƏMULATLARININ EKSPERTİZASI .. 346 

4.1.

 

L

İKOR

-

ARAQ MƏMULATLARI

 ........................................... 346 

4.1.1. Təsnifatı ................................................................... 346 

4.1.2. Likor-araq məmulatları alınmasının texnoloji 

prosesləri ........................................................................... 348 

4.1.3. Eyniləşdirmə və ekspertiza ...................................... 354 

6 

4.1.4. Nəql etmə və saxlanma ............................................ 365 

4.1.5. Saxtalaşdırma .......................................................... 366 

4.1.6. Müxtəlif ölkələrdə buraxılan likor-araq məmulatları

 ........................................................................................... 368 

4.1.7. Şərab içkiləri ........................................................... 374 

4.2.

 

A

RAĞIN EKSPERTİZASI

 .................................................... 377 

4.2.1. İstehsal texnologiyası .............................................. 377 

4.2.2. Eyniləşdirmə və ekspertiza ...................................... 386 

4.2.3. Saxtalaşdırma .......................................................... 398 

4.2.4. Dünyada araq istehsalı ............................................ 401 

BEŞİNCİ FƏSİL ..................................................................... 411 

ETİL SPİRTİNİN EKSPERTİZASI ..................................... 411 

5.1.

 

İ

STEHSAL TEXNOLOGİYASI

 .............................................. 411 

5.1.1. Qısa istehsal tarixi ................................................... 411 

5.1.2. Etil spirti çeşidlərinin təsnifatı və xammalın təsviri 412 

5.2.

 

S

PİRT İSTEHSALININ ƏSAS MƏRHƏLƏLƏRİ

 ....................... 415 

5.3.

 

E

YNİLƏŞDİRMƏ VƏ EKSPERTİZA

 ...................................... 423 

5.3.1. Qəbul qaydası, nümunənin götürülməsi və məhsulun 

sınağı ................................................................................. 423 

5.3.2. Orqanoleptik təhlil ................................................... 428 

5.3.3. Fiziki-kimyəvi keyfiyyət göstəriciləri ....................... 431 

5.3.4. Qablaşdırma və markalanma .................................. 436 

5.4.

 

N

ƏQL OLUNMASI VƏ SAXLANMASI

 .................................. 438 

ƏDƏBİYYAT .......................................................................... 440 

 

 

7 

GİRİŞ

 

 

İçkilərin,  xüsusilə  də  spirtlilərin  istehsal  və  istehlak  coğ-

rafiyası  onların  istehsalı  üçün  istifadə  olunan  kənd  təsərrüfatı 

xammalının  yayıldığı  rayonlara  görə  müəyyən  olunur.  Məsələn, 

üzümçülük-şərabçılıq  rayonları  –  Fransa,  İtaliya  və  İspaniya, 

“arpa” rayonları - əsasən Şotlandiya (pivə istehsalı), düyü əsasında 

içkilər istehsalı rayonları – Çin və Yaponiyadır. Avropa müstəm-

ləkəçilik dalğası ilə alkoqollu içkilər istehsalı Latın Amerikası öl-

kələrinə yayılmışdır. Burada həmçinin xammal amili rol oynamış, 

istehsal yerli qarğıdalı, şəkər qamışı və aqavaya əsaslanmışdır. 

 

Hətta  nəqliyyatın  müasir  inkişafı  şəraitində  alkoqollu  içkilər 

istehsalı  ilə  uyğun  kənd  təsərrüfatı  xammalı  rayonları  arasında 

əlaqə saxlanılmaqdadır. Şərab istehsalında son vaxtlar müşahidə 

edilən  nəzərə  çarpacaq  yer  dəyişikliyi  cənub  yarımkürəsində 

(Argentina,  Çili,  CAR,  Avstraliya),  həmçinin  Çində  yeni  üzüm-

çülük rayonlarının formalaşması ilə bağlı olmuşdur. Lakin ənənəvi 

şərabçılıq ölkələri olan Fransa, İtaliya və İspaniya hələ də liderlik 

mövqelərini saxlamaqdadırlar.  

Pivə istehsalı məkan baxımından az dəyişən olub, hazırda da 

demək  olar  ki,  öz  tarixi  yerində  qalmaqdadır.  Pivə  müqayisədə 

ucuz olsa da nəqliyyat məsarifləri son məhsulun qiymətinə əsaslı 

təsir  göstərir.  Pivənin  saxlanma  müddəti  qısa  olub,  uzaq 

daşınmaları  arzu  olunan  deyildir.  Pivənin  fiziki  istehlak  həcmi 

digər  tip  alkoqollu  məhsulları  xeyli  üstələyir.  Bu  isə  nəqliyyat 

amilinin rolunu gücləndirir və istehsalla kütləvi istehlak rayonları 

arasında bağlılığa zəmin yaradır.  

Qeyd  etmək  yerinə  düşər  ki,  dünyada  adambaşına  şərab 

istehsalı 4,4 litr təşkil etdiyi halda, pivə üzrə bu göstərici 26,5 litrə 

bərabərdir (2008-ci il). 

“Pivə”  ölkələrinə  qədimdən  pivə  ənənələri  olan  ölkələr  aid 

edilir.  Bu  qrupa  Almaniya  (istehlak  olunan  alkoqollu  içkilərin 

strukturunda  pivənin  payı  60%-dir),  Danimarka  (60),  Böyük 

8 

Britaniya  (70),  İrlandiya  (70%),  Çexiya,  kapitalizmə  yeni  keçən 

ölkələr, həmçinin ABŞ, Kanada və Avstraliya daxildir. 

Pivənin geniş yayılmasını bir neçə amil şərtləndirir. Buraya ilk 

növbədə  istehsalı  üçün  geniş  çeşiddə  xammal  bazasının 

mövcudluğu (arpa, buğda, çovdar, qarğıdalı və s. dənlilər); ikinci, 

digər  alkoqollu  içkilərlə  müqayisədə  nisbətən  aşağı  dəyəri  və 

nəhayət az miqdarda alkoqola malik olması aid edilə bilər.  

Pivə  çox  vaxt  alkoqol  kimi  deyil,  “soyuducu  içki”  kimi 

istehlak olunur. Pivəyə bir sıra zəif inkişaf etmiş Afrika və Latın 

Amerikası ölkələrində də üstünlük verilir. 

Ənənəvi  “şərab”  ölkələri  –  Fransa  (istehlakda  şərabın  payı 

70%-dir),  İtaliya  (75%),  Argentina  (75%),  Çili  və  Gürcüstandır. 

Dünyada  üzüm  şərablarının  istehlakı  digər  alkoqollu  içkilərlə 

müqayisədə xeyli azdır.  

Tünd içkilər üstünlük təşkil edən ölkələrə - Polşa (

istehlakda

 payı 

60%), Ukrayna (70%), Rusiya (75%) demək olar ki, bütün MDB 

ölkələri  (Gürcüstan  istisna  olunmaqla),  Pribaltika,  mərkəzi 

Amerika  və  Cənub-Şərqi  Asiyanın  bir  çox  ölkələri  həmçinin 

Nigeriya daxildir. Tünd spirtli içkilər nəqliyyata çox davamlı olub, 

saxlanma müddətinin uzunluğu ilə seçilir. Bu, onların xarici ticarət 

şəbəkələrində geniş yayılmasına zəmin yaradır.  

Alkoqollu  içkilər  istehlakı  səviyyəsini  müəyyən  edən  vacib 

amillərə ölkənin mədəni səviyyəsi, ilk növbədə isə din amili aid 

edilir.  

Aşağı  istehlakla  səciyyələnən  ölkələr  zolağının  sərhədi 

alkoqolu qəti qadağan edən İslamın və onun istehlakını pisləyən 

buddizmin yayılma sərhədlərinə uyğun gəlir. Bir sıra ölkələrdə, o 

cümlədən  Pakistan,  Banqladeş  və  Əfqanıstanda  alkoqol  demək 

olar  ki,  istehlak  olunmur.  Bu  cür  “Ayıq  zolaq”  Morokko  və 

Əlcəzairdən - İndoneziyayadək davam edir.  

Mədəni xüsusiyyətlər baxımından diqqəti cəlb edən isə bir sıra 

Avropa  ölkələrində  istehlak  həcminin  inkişaf  edən  vəziyyətdə, 

yaxud  stabil  yüksək  olmasıdır.  Böyük  Britaniya  və  İrlandiyada 

alkoqollu  içkilərin  yüksək  istehlakı  içkilərin  müəssisələrdən 

9 

(Almaniyada  pivə  müəssisələrindən)  açıq  aparılma  ənənəsinin 

olmasıdır.  

Çox  vaxt  müxtəlif  növ  istehlak  bazarlarını  vacib  amil  kimi 

təhlil  edəndə  ölkədəki  həyat  səviyyəsinə  baxılır.  Lakin  alkoqol 

istehlakında  onun  istehlak  səviyyəsi  ilə  bu  və  ya  digər  ölkənin 

inkişaf  səviyyəsi  arasında  birbaşa  asılılıq  aşkar  edilməmişdir. 

Alkoqol  istehlakına  görə  eynilik  təşkil  edən  iki  diametral  əks– 

(daha az və daha çox inkişaf edən) ölkələr qrupu səciyyələndirmək 

olar. Məsələn: bir tərəfdə – zəif inkişaf etmiş Uqanda (15 yaşından 

artıq  hər  adambaşına  18  ℓ  təmiz  spirt  –  2005-ci  il)  Burundi  (9 

ℓ/adam), Haiti (8), İvedelula (9), Dominik (7,5); digər tərəfdə - çox 

inkişaf  etmiş  Böyük  Britaniya  (12)  Fransa  (11),  Almaniya  (12) 

Lüksemburq (16 ℓ/adam) dayanır. Yaxın miqdar səciyyələri arxa-

sında  prinsipial  keyfiyyət  fərqləri  gizlənir.  Daha  geri  qalmış 

ölkələrdə alkoqollu içkilərin yüksək istehlak səviyyəsi aşağı həyat 

səviyyəsinin və çox hallarda stress faktorlarının, ictimaiyyətdəki 

gərgin  münaqişlərin  nəticəsidir  (məsələn,  “öncüllər”dən  olan 

Uqandada  20  ilə  qədər  davam  edən  vətəndaş  müharibəsi).  Daha 

sakit daxili vəziyyətli zəif inkişaf etmiş ölkələr adətən alkoqollu 

içkilərin  yüksək  istehlak  göstəricilərinə  malik  olmurlar.  Əsasən 

aşağı  keyfiyyətli  alkoqol  istehlak  edilən  zəif  inkişaf  etmiş 

ölkələrdə bir litr alkoqol istehsalına çəkilən xərclər inkişaf etmiş 

ölkələrdəki analoji xərclərdən xeyli aşağıdır. 

Avropa  mədəniyyətli  inkişaf  etmiş  ölkələrdə  alkoqollu 

məhsulların istehlak səviyyəsi son vaxtlar bütün qrup ölkələr üçün 

orta  səviyyəyə  -  yəni  10,5-11,0  ℓ/adama  çatır.  Daha  çox  kənara 

çıxmalara  İsveçrə  və  Norveçdə  (“Avropa  səviyyə”sindən  aşağı), 

həmçinin İrlandiya, Böyük Britaniya və Lüksemburqda (yüksək) 

təsadüf olunur.  

Ümumiyyətlə dünyada içkilər istehlakının ölkələr üzrə fərqli 

xarakterdə olması nəzərə çarpır.  

Alkoqollu içkilərin illik istehlak dinamikasına nəzər saldıqda 

(2000 və 2007-2010-cu illər) aydın olur ki, 15 yaşından yuxarı hər 

adama  təmiz  spirt  istehlakı  üzrə  MDB  və  Şərqi  Avropa  ölkələri 

10 

artan dinamikalı ölkələr qrupuna aid edilə bilər. Bu qrupa 2000-ci 

ildə 10 lirtdən çox, 2007-2010-cu illərdə isə 14 litrə yaxın olmaqla 

Belarus  liderlik  etmişdir.  Buraya  həmçinin  Koreya,  Sloveniya, 

Rusiya,  Slovakiya,  İspaniya,  Belçika,  Avstraliya,  Polşa,  Finlan-

diya,  Ukrayna,  Yeni  Zenlandiya,  ABŞ,  Kanada,  İsveçrə,  Qaza-

xıstan, Norveç, Meksika aiddir. 

Azalma yönümlü ölkələr qrupunda Çexiya lider olub, 2000-ci 

ildə  hər  adama  orta  hesabla  16  litrə  yaxın  təmiz  spirt  istehlak 

olunsa  da  sonrakı  illərdə  azalma  müşahidə  edilmişdir.  Bu  qrupa 

həmçinin  Fransa,  Avstriya,  İrlandiya,  Almaniya,  Macarıstan, 

Portuqaliya,  Danimarka,  Böyük  Britaniya,  İsveçrə,  Niderland, 

Yunanıstan, Yaponiya, İtaliya, İsrail, Türkiyə daxildir. 

İstehlak strukturuna nəzər saldıqda aydın olur ki, inkişaf etmiş 

ölkələrdə təlabat zəif alkoqollu içkilər yönündə dəyişmişdir.  

Rusiya içkilər strukturunda həmişə tünd alkoqol dominantlıq 

etsə  də,  son  20  ildə  pivənin  xüsusi  çəkisində  artım  müşahidə 

olunmaqdadır.  

“İdeal”  istehlak  strukturu  (Q.Edvards,  P.Anderson,  T.Babor 

və b. görə) belə hesab olunur: pivə 50%; şərab 35%; tünd içkilər 

15%. Qeyd etmək yerinə düşər ki, belə struktura Belçikada təsadüf 

olunur. 

Ümumiyyətlə əhalisinin yüksək gəlir səviyyəsi olan ölkələrdə 

(AB, ABŞ, Kanada, Avstraliya, Yaponiya) alkoqol istehlakının bir 

qədər azalması müşahidə edilir ki, bu da həmin ölkələrdə sağlam 

həyat tərzinə üstünlük verilməsi ilə əlaqədardır. Iqtisadi baxımdan 

inkişaf etməkdə olan ölkələrdə əksinə, əhalinin gəlirlərinin artması 

ilə  alkoqol  istehlakının  yüksəlməsi  müşahidə  olunur.  Bu  qrupa 

Meksika, Braziliya və Çin aiddir. 

 

 

11 

İÇKİLƏRİN TƏSNİ

FATI 

 

Bütün  içkiləri  mineral  sular,  spirtsiz  və  spirtli  (alkoqollu) 

içkilər olmaqla 3 qrupa bölmək olar (şəkil 1, 2). 

Alkoqollu içkilərin təsnifatı. Bütün alkoqollu içkilər tər-

kibində  olan  etil  spirtinin  miqdarından  asılı  olaraq  qruplara, 

qruplar  isə  öz  növbəsində  istifadə  olunan  xammal  və  texno-

logiyadan asılı olaraq yarımqruplara bölünürlər. 

Yarımqruplar  növlərə,  yarımnövlərə  və  ayrı-ayrı  adlara 

bölünür. Təsnifləşdirici əlamət kimi istifadə  olunan  yardımçı 

xammal  (məsələn,  ədviyyat  toplusu  və  balzam  üçün  ətirli 

bitkilər),  yaxud  spesifik  texnoloji  üsullar  (konyak,  rom  və 

viskinin palıd çəlləklərdə yetişdirilməsi) götürülə bilər. 

Likor-nalivka  məmulatları  və  şərabların  çeşidi  yüzlərlə 

adda olması ilə seçilir. Başqa spirtli içkilərin çeşidi xeyli azdır. 

Lakin  son  vaxtlar  ölkə  və  xaricdə  buraxılan  araq 

məmulatlarının çeşidinin genişləndirilməsi istiqamətində işlər 

aparılmaqdadır.  

Bütün spirtli içkiləri saxlanıb yetişdirilməsinə və saxlanma 

müddətinə görə üç qrupa bölmək olar: 



 

saxlanılmadan  (yetişdirilmədən)  istehsal  olunanlar. 

Buraya etil spirti və araq aiddir; 



 

qısa müddətli  yetişdirilməklə hazırlananlar  - 1  ayadək 

(likör-nalivka məmulatları); 



 

uzun  müddətli  yetişdirilməklə  hazırlananlar  -  3  aydan 

10 ilədək və daha çox (konyaklar, şərab, rom, viski, cin). 

Spirtli  içkiləri  yetişdirmək  üçün  palıd  çəlləklərindən  və 

butulkalardan istifadə olunur.  

Daxili  yandırılmamış  (konyak,  rom),  yaxud  yandırılmış 

(viski)  palıd  çəlləklərdən  və  ya  içkiyə  palıd  qırıntıları  əlavə 

edilməklə (konyak spirti, brendi) içkilər hazırlanır. 

12 

 

13 

 

14 

Şərab çəllək, çən yaxud digər iri qabaritli qablarda yetiş-

dirildikdən  sonra  butulka,  balon,  paket  və  ya  digər  qablara 

doldurulur. Kolleksiya şərabları üçün butulkalarda uzun müd-

dətli saxlanma tətbiq olunur. 

Yalnız  rektifikasiya  olunmuş  etil  spirti  əmtəəlik  sortlara 

bölünür. Qalan spirtli içkilər sortlara bölünmür. 

Alkoqollu içkilər tündlüyündən asılı olaraq zəif, orta, tünd və 

yüksək alkoqollu olmaqla qruplaşdırılır.  

Zəif  alkoqollu  içkilər.  Ümumiyyətlə  içkinin  tündlüyünü 

müəyyən edən spirtin norma və miqdarı məsələsi bir qədər şərti 

göstəricidir.  Bəzi  ölkələrdə  bu  norma  yuxarı,  digərlərində  isə 

aşağıdır.  

Zəif alkoqollu içkilərə adətən tərkibində spirtin miqdarı 8%-i 

keçməyən içkiləri aid edirlər.  



 

Pivə - pivə mayalarının təsiri altında səməni şirəsinin qıc-

qırdılması yolu ilə alınır. Burada demək olar ki, həmişə mayaotu 

iştirak edir;  



 

Braqa – müxtəlif bitki məhsullarının (meyvə-tərəvəz) qıc-

qırdılma məhsulu kimi alınır. Müstəqil şəkildə qəbul olunmayıb, 

əsasən samaqon alınması üçün istifadə olunur; 



 

Sidr  –  çox  maraqlı  alma  içkisi  olub,  mayalardan  istifadə 

olunmadan alınır. Onun maksimum tündlüyü -7%, adətən isə 2% 

təşkil edir;  



 

Toddi  –  bəzi  palma  şirələrinin  ekzotik  qıcqırma  məhsu-

ludur; 



 

Kvas - ənənəvi spirtli içki hesab olunmayıb, az miqdarda 

olsa da spirtə malik olur; 



 

Kumus – çox az miqdarda spirtə malik olmaqla at südünün 

turş süd məhsuludur;