Ekspertizasi dərsliK



Yüklə 3,31 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə4/34
tarix21.04.2017
ölçüsü3,31 Mb.
#14993
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   34

 

40 

1.1.4. Eynil

əşdirmə

 v

ə

 ekspertiza 

 

1.1.4.1. M

ə

hsulun q

ə

bulu v

ə

 

nümunənin götürülmə

 

qaydası

 

 

İçkilərin rəngi, dadı və ətirli xüsusiyyətləri ilkin xammala xas 



və hər məhsul növü üzrə reseptura ilə müəyyən olunan səciyyəvi 

əlamətlərə uyğun olmalıdır. 

Xammalın  təhlili  orqanoleptik,  fiziki-kimyəvi  və  texniki 

göstəricilər üzrə daxil olan məhsul partiyasına görə uyğun standart 

və normativ-texniki sənədləşmələr əsasında aparılır. 

İstehsalın  texnoloji  parametrlərinə  nəzarət  ümumi  qəbul 

olunmuş ölçü vahidlərinə əsasən həyata keçirilir. 

Doldurulmadan  əvvəl  hər  kupaj  şərbəti  partiyasında  xarici 

görünüş, şəffaflıq, rəng, dad, ətir, quru maddələrin kütlə payı, tur-

şuluq, spirtin kütlə payı analiz edilir.  

Hər  bir  hazırlanan  kvas  partiyasında  doldurulmadan  əvvəl 

quru maddələrin kütlə payı, turşuluq, spirtin kütlə payı müəyyən 

edilir. Dənli xammaldan hazırlanan içkilər üçün kupaj şərbətində 

quru maddələrin kütlə payı, kupajın turşuluğu və butulkaya dozası 

analiz  edilir.  Hər  bir  hazırlanan  süni  minerallaşdırılmış  su  parti-

yasında rəng, dad, iy, şəffaflıq, duzların miqdarı müəyyən olunur. 

Hazır içkilər reseptura ilə müəyyən olunmuş göstəricilərə uyğun 

yoxlanır. 

Maye  spirtsiz  içkilər,  əmtəəlik  şərbətlər,  kvaslar  və  süni 

minerallaşdırılmış  suların  qəbulu,  həm  də  onlardan  nümunələrin 

götürülməsi 6687 saylı QOST-a uyğun yerinə yetirilir. 

Məhsul  partiyalarla  qəbul  edilir.  Keyfiyyət  göstəricilərinə, 

istehlak yaxud nəqliyyat qablarına görə bircinsli, vahid hazırlanma 

tarixli, keyfiyyət həmçinin qəbulla bağlı bir vaxtda sənədləşməni 

keçmiş eyni adlı məhsul miqdarı partiya hesab edilir. Xüsusi dəmir 

yol sisternləri ilə nəql edildikdə hər bir sistern ayrıca partiya hesab 

edilir. 


41 

Məhsul  qəbul  olunarkən  qabın  düz  markalanması  yoxlanır, 

markalanma  normativ-texniki  sənədləşmələrə  uyğun  olmadıqda 

partiya çıxdaş edilir.  

Məhsulun  keyfiyyətinin  tələblərə  uyğunluğu  qruplaşdırılan 

keyfiyyət göstəricilərinə görə aparılır (cədvəl 1.3). 

Cədvəl 1.3 

Qruplar üzrə göstəricilər 

Göstəricilər 

Qrupu 


Butulka və bankaların xarici tərtibatı 

Məhsulun xarici görünüşü 



CO



kütlə payı 

Selter və soda suyunun rəngi, dadı, ətri, quru maddələrin kütlə 



payı, spirt, toksiki elementlər, duzlar, turşuluq və davamlıq 

Məhsulun həcmi 



 

 Nümunə  hissəciyinin  dayanıqlığını  müəyyən  etmək  üçün 



məhsulu hazırlayan müəssisədə hazırlandığı gün yoxlama aparılır. 

1-ci, 2-ci və 3-cü qrup üzrə keyfiyyət göstəriciləri cədvəl 1.4-

ə,  4-cü  qrup  üzrə  keyfiyyət  göstəriciləri  isə  cədvəl  1.5-ə  əsasən 

müəyyən olunur. 

Cədvəl 1.4 

1-ci, 2-ci və 3-cü qrup üçün nümunənin miqdarı 

Məhsul partiyasının 

həcmi, butulka 

yaxud banka 

1-ci qrup / 2-ci qrup / 3-cü qrup 

Götürülən nümunənin miq-

darı, butulka yaxud banka 

Qəbul edilən 

rəqəm 


91 – 150 

8/8/3 


1/0/0 

151 – 500 

13/13/3 

1/1/0 


501 - 1200 

20/20/5 


2/1/0 

1201 - 10000 

32/32/3 

3/2/0 


10001 - 35000 

50/50/8 


5/3/1 

35001 - 150000 

80/80/13 

7/5/1 


 

Çəllək,  flyaqa,  konteyner,  avtosistern,  izotermik  rezervuar-

larda  (hazır  məhsul  toplayıcılarda),  həmçinin  tutumu  3000  sm

3

 



olan (spirtsiz içkilərdən başqa) bankalardan nümunə götürülməsi 

bir pilləli nəzarət planı əsasında aparılır (cədvəl 1.6). 



42 

 

Cədvəl 1.5 



4-cü qrup üzrə götürülən nümunənin miqdarı 

Məhsul partiyasının həcmi,  

Butulka yaxud banka 

Götürülən nümunənin 

miqdarı,  

Butulka yaxud banka 

1200 



1201-35000 



35001-150000 

13 

 

Doldurulma səviyyəsini təyin etmək üçün tutumu 1000 sm



3

-dan 


çox  olmayan  partiyadan  10  butulka  yaxud  banka,  1000  sm

3

-dan 



çox  olan  tutumdan  isə  3  banka  götürülür.  Bu,  götürülən  nümu-

nələrdə 1-ci qrup (deformasiya, çat, etiket əyriliyi, butulka yaxud 

bankanın  xarici  hissəsinin  əhəmiyyətsiz  dərəcədə  çirklənməsi), 

yaxud  2-ci  qrup  (qablama  və  filtr  materiallarının  və  s.  qırıq 

hissəciklərinin adi gözlə görünən səviyyədə olması) və 3-cü qrup 

göstəricilərinin qəbul edilən rəqəmdən böyük yaxud ona bərabər 

olması  halında  aparılır.  Əgər  qüsurlu  butulka  yaxud  bankalar 

nümunə  hissəciyində  çox,  yaxud  çıxdaş  rəqəminə  bərabərdirsə, 

partiya çıxdaş edilir. 

Cədvəl 1.6 

Çəllək, flyaqa, konteyner, avtosisternlərdə, 

izotermik rezervuarlarda, həmçinin (spirtsiz 

içkilərdən başqa) tutumu 3000 sm

3

 olan 



bankalarda, ədədlə 

Nümunənin həcmi,  

ədədlə 

2-15 


16-25 


26-dan çox 

 

4-cü və 5-ci qrup göstəricilərdən heç olmasa birinə görə sınaq 



nəticələri qeyri-kafi alındıqda partiya çıxdaş edilir. 

Spirtsiz  içkilər  üçün  dayanıqlığı  yoxlamaq  üçün  cədvəldə 

göstərilən  orta  nümunədən  2  butulka  yaxud  banka;  dad,  ətir  və 

rəngi  yoxlamaq  üçün  isə  yenə  2  butulka yaxud  banka  götürülür. 



43 

Nümunədə  qalan  butulka  yaxud  bankalar  bir  qabda  cəmlənərək 

möhkəm  qarışdırılır  və  alınan  birləşdirilmiş  nümunədə  4-cü 

qrupun  digər  göstəriciləri  təyin  edilir.  Cədvəldə  göstərilən  hər 

spirtsiz  içki  nümunə  vahidindən  hər  biri  500  sm

3

  olmaqla  4 



nöqtədən nümunə hissəciyi götürülərək hər birinin tutumu 500 sm

3

 



olan  ayrı-ayrı  quru  təmiz  butulkaya  keçirilir.  Dayanıqlığı  təyin 

etmək  üçün  onlardan  2  butulka  götürülür.  Qalan  içki  bir  qaba 

boşaldılır, möhkəm qarışdırılır və alınan birləşdirilmiş nümunədə 

xarici görünüş (şəffaflıq, kənar qarışıqların olması); dayanıqlıqdan 

əlavə 4-cü qrupun digər göstəriciləri təyin olunur. 

Spirtsiz  içkilərdən  ayrı-ayrı  nöqtələr  üzrə  nümunə  hissəcik-

lərinin  götürülməsi  doldurucu  yaxud  nümunə  götürən  kranın 

köməyilə  həyata  keçirilir.  Dayanıqlığı  yoxlamaq  üçün  nümunə-

lərin götürülməsi mikrobioloji analizlərdə olduğu qaydada 26668-

saylı QOST-a uyğun aparılır. 

Hər  bir  nümunə  götürülən  butulkaya  etiket  vurulur  və  onda 

aşağıdakılar əks etdirilir: 

 

Hazırlayan müəssisənin adı; 



 

Məhsulun adı; 



 

Doldurulma tarixi; 



 

Nümunənin götürülmə tarixi



 

Nümunə götürülən məhsulun miqdarı; 



 

Nümunə götürən şəxsin soyadı və vəzifəsi. 



Nümunə götürülən butulkalar təhlil olunanadək 0-5

0

C tempe-



raturda 24 saatdan artıq olmamaqla saxlanır. 

 

1.1.4.2. Orqanoleptik qiym



ə

tl

ə

ndirm

ə

 

 

Hazır içkinin orqanoleptik keyfiyyət göstəriciləri - xarici gö-



rünüşü,  şəffaflığı,  rəngi,  ətir  və  dadı  6687,5-86  saylı  QOST-a 

uyğun təyin edilir. 

Spirtsiz içkilər və mineral suların orqanoleptik qiymətləndiril-


44 

məsinin bir sıra terminləri təklif olunmuşdur. Bunlar rəng – rəng-

siz, sarı-yaşıl, açıq-yaşıl, yaşıl, tünd-yaşıl, çəhrayı, parlaq-çəhrayı, 

qırmızı, tünd-qırmızı, moruğu, mavi, göy, açıq-göy, tünd-göy; ətir 

– güclü, zəif, qeyri-xarakterik, xarakterik, əks olunmayan, təmiz, 

aparıcı notlu, tünd, ədviyyəli, ot və digər xammala, mayaya, sivuşa 

uyğun; turşa-şirin, duzluvari, təmiz, dolğun, harmonik, ifadə olu-

nan  (parlaq,  zəif),  boş,  dadsız,  səciyyəvi,  əhatəli,  meyvə,  gilə-

meyvə,  ot  və  digər  xammala  uyğun,  səməni,  ballı,  ədviyyəli, 

karamel tonlu, metal tonu ilə, incə, duzluvari-turşaşirin, xoşa gəl-

məyən  dad  sonrası  təmlə;  şəffaflıq  –  şəffaf,  parlaqlıqla,  lopalı 

(güclü, zəif), bulanlıq, asılqansız, çöküntü ilə. 

Spirtsiz içkilərin xarici görünüşü 1000 dm

3

-dan çox olmayan 



tutumda  -butulka  və  bankalarda  olan  hazır  məhsula  görə  gözlə 

baxmaqla  normativ-texniki  şərtlərin  tələblərinə  uyğun  müəyyən 

edilir. Etiketin düzgün yapışdırılması, əyriliyin – çəpliyin olması, 

deformasiyası, kəsiklər, butulka təmizliyi qiymətləndirilir. Şəffaf-

lıq  və  kənar  qarışıqların  olmasını  1000  sm

tutumlu  butulka  və 



bankalarda olan spirtsiz içkiləri işıq qarşısında çevirərək baxmaqla 

müəyyən edirlər. Spirtsiz içkilərin rəngi tutumu 250 sm

olan quru 



təmiz slindrdə gözlə baxmaqla müəyyən olunur. Rəngin çalarları 

və  intensivliyi  hazır  məhsula  qoyulan  normativ-texniki  şərtlərin 

tələblərinə uyğun qiymətləndirilir. 

Spirtsiz içkilərin maye içkiləri və konsentratları xarici görü-

nüşünə görə 28188-89 saylı QOST-un tələblərinə uyğun olmalıdır. 

Şəffaflıq  –  çöküntüsüz  və  kənar  qarışıqlarsız  şəffaf  maye 

olmaqla  xammalın  xüsusiyyətlərini  əks  etdirən  yüngül  lopalılığa 

yol verilir. 

Bulanıq – qeyri-şəffaf mayedir. Məhsula xas olmayan çörək 

ehtiyatları  hissəciklərinin  asılqanları,  yaxud  toxumsuz  və  kənar 

qarışıqlarsız çöküntünün olması yol veriləndir. 

Əmtəəlik  şərbətlər  xarici  görünüşünə  görə  28499-90  saylı 

QOST-un  tələblərinə  cavab  verməlidir.  Şəffaf  şərbətlər  –  şəffaf 

özülü maye, çöküntüsüz, bulanıqsız və kənar qarışıqlarsız olmalı-

dır. Xammalın xüsusiyyətlərindən irəli gələn yüngül lopalılığa yol 


45 

verilir.  Qeyri-şəffaflar  –  qeyri-şəffaf  özülü  maye  olmaqla  asıl-

qanlar  yaxud  meyvə  lətləri  olmasına  yol  verilir.  Məhsula  xas 

olmayan toxumsuz və kənar qarışıqlarsız olmalıdır. 

Kvasların keyfiyyəti OST 18-118-82 saylı standartla tənzim-

lənir. Kvasın bütün növləri – çörək, qaynar sex və qarışıq (həftə-

becər) üsulla alınanlar – qeyri-şəffaf içkilər olub, sakit saxlandıqda 

onlarda  qalıq  mayalardan  və  çörək  ehtiyatları  hissəciklərindən 

ibarət az miqdarda çöküntü əmələ gəlir. Çörək kvası qəhvəyi  və 

qarışıq kvas bir qədər açıq rənglə səciyyələnir. Butulka kvasları və 

dənlilər əsasında içkilərin orqanoleptik göstəriciləri OST 18-118-

82 saylı standartın tələblərinə uyğun olmalıdır. İçkilər və kvaslar 

– qeyri-şəffaf, əhəmiyyətsiz miqdarda çörək ehtiyatları çöküntü-

lüdür.  Süni  minerallaşdırılmış  suların  orqanoleptik  göstəriciləri 

OST  18-117-82  standartının  tələblərinə  uyğun  olmalıdır.  İçkilər 

üçün  quru  qarışıqların  orqanoleptik  göstəriciləri  tabletka,  yaxud 

tozun suda həll edilməsindən sonra qiymətləndirilir. Onlar soyuq 

suda 2 dəqiqə müddətində tamamilə həll olmalıdır. Həll olmayan 

çöküntünün  olması  yol  verilməzdir.  Spirtsiz  içkilər,  əmtəəlik 

şərbətlər, quru içkilərin orqanoleptik göstəriciləri istifadə olunan 

xammalın xüsusiyyətlərinə, emal üsuluna uyğun olmaqla, hər bir 

içki üçün resepturada müəyyən olunmuş tələb və normalara cavab 

verməlidir. Spirtsiz içkilər, konsentratlar, kvas ekstraktları, əmtə-

əlik şərbətlər və quru içkilər (doldurulduqdan sonra), süni mineral-

laşdırılmış sular, kvaslar və dənlilər əsasında içkilərin ətir və dadı 

10-14


0

C temperaturda orqanoleptik yolla müəyyən olunur. Hazır 

məhsulun ətir və dadı normativ-texniki sənədləşməyə uyğun qiy-

mətləndirilir. Rəngi, dadı və ətri ilkin xammalın rəngi, dadı və ət-

rinə uyğun olmalıdır. Qıcqırmalı çörək kvasları təzələyici turşvari 

dada,  CO

ilə  doyma  nəticəsində  kəskin iyə  və  çovdar  çörəyinin 



ifadə  olunan  ətrinə  malikdir.  Dənli  xammal  əsasında  hazırlanan 

içkilərin dadı turşaşirin, resepturada nəzərdə tutulan ayrı-ayrı tam-

larla ola bilər. Ətri – çovdar çörəyinə xasdır. Süni minerallaşdırıl-

mış suların dadı duzluvaridir. Stəkana süzdükdə dənəvərlərlə kar-



46 

bon qazı çıxmalıdır. 3000 sm

3

-a qədər tutumlu butulka və banka-



larda spirtsiz içkilərin tutumu onları 2 dəqiqə müddətində ölçülü 

slindrə tökməklə müəyyən olunur (cədvəl 1.7). 

Cədvəl 1.7 

Spirtsiz içkilərin tutumunun müəyyən olunması 

 (3000 sm

3

-a qədər) 



Məhsulun müəyyən olunan 

tutumu, sm

Ölçülü slindrin tutumu, sm



3

 

50-yə qədər 



50 

50-100 


100 

100-250 


250 

250-500 


500 

500-1000 

1000 

1000-2000 



2000 

 

 



Əgər məhsul slindrə töküldükdən sonra qabın divarlarında 

izi qalarsa, onu su ilə yumaq olar. Bu halda istifadə olunan suyun 

həcmi  əvvəlcədən  müəyyənləşdirilir.  Yaxantı  suyu  da  slindrə 

keçirilir. Slindrdəki məhlulun temperaturu 20±2

0

C-yə çatdırılır və 



qarışığın həcmi slindrdə menisk xəttinin yuxarı (güclü rənglənmiş 

və qeyri-şəffaf məhsullar), yaxud aşağı səviyyəsinə (şəffaf məh-

sullar üçün) görə müəyyən edilir. Məhsulun həcmi qarışığın həc-

mindən istifadə olunan suyun həcmi çıxılmaqla tapılır. Əgər məh-

sulun  həcmi  slindrin  tutumundan  çox  olarsa,  onda  artıq  miqdarı 

ölçmək  üçün  onu  tutumu  25  sm

olan  ölçülü  slindrə  keçirirlər. 



Tutumu 3000 sm

olan bankalarda spirtsiz içkilərin həcmi tutumu 



2000 və 1000 sm

3

olan iki slindrin köməyi ilə təyin edilir. 



Spirtsiz içkilərin və mineral suların keyfiyyətinin orqanoleptik 

qiymətləndirilməsi 25 bal sistemində aşağıdakı keyfiyyət göstəri-

cilərinə görə aparılır: şəffaflıq, rəng, xarici görünüş -1-7 bal; dad 

və ətir – 6-12 bal; CO

ilə doyması – 2-6 bal. Spirtsiz içkilərin key-



fiyyətini  qiymətləndirmək  üçün  dequstatorun  yaddaşı  cədvəldə 

verilir (cədvəl 1.8). 

Şəffaflığa görə əla balla parlaq şəffaf içkilər qiymətləndirilir. 


47 

Parlaqlığın olmaması qiymətin 5 bala qədər azalmasına səbəb olur. 

Dad və ətir əla balla (10) o vaxt qiymətləndirilir ki, onda içkilər 

səciyyəvi,  dolğun  dada  və  həmin  içkiyə  xas  güclü  ifadə  olunan 

ətirə malik olur.  

Cədvəl 1.8 

Spirtsiz içkiləri qiymətləndirmək üçün dequstatorun yaddaşı 

Göstəricilər 

Qiymət 

«əla» 


«yaxşı» 

«kafi» 


«qeyri-

kafi» 


Şəffaflıq 

NTS 


uyğundur 

NTS 


uyğundur 

NTS 


uyğundur 

NTS 


uyğun 

deyil 


Rəng, xarici 

görünüş 




Dad, ətir 

12 

Dolğun, 


parlaq ifadə 

olunan, 


içkiyə 

məxsus 


10 

Yaxşı, 


içkiyə xas 

Qeyri 



dolğun 

dad, zəif 

ətir 



Pis ifadə 



olunan 

dad, 


məxsus 

olmayan 


ətir 

CO



ilə 

doydurulan 

CO



köpüklərinin 

dənəvər çıx-

ması, dildə 

asanlıqla 

bilinməsi, 

qabarcıqların 

oynaqlığı ilə 

CO

2



-nın 

uzun müddət 

çıxması 

Dənəvər, az 



davam 

edən, zəif 

parçalanan, 

köpük 


əmələ 

gətirən 


CO

2



-nın 

davamsız 

çıxması, 

zəif CO


dadı 


Hiss 


olunmur 

 

İçkinin CO



ilə doyması əla balla (6) o vaxt qiymətləndirilir ki, 

onu  qədəhə  süzdükdən  sonra  karbon  qazı  dənəvər  və  davamlı 


48 

şəkildə çıxmaqla, dildə yüngül parçalanma hiss olunur. Dənəvər, 

lakin  davam  etməyən  karbon  qazı  çıxması  halında  qiymət  1  bal 

aşağı  salınır.  Balların  cəminə  görə  spirtsiz  içkilərin  keyfiyyəti 

aşağıdakı şəkildə qiymətləndirilir: «əla» - 23-25 bal; «yaxşı» - 19-

22 bal; «kafi» - 15-18 bal; «qeyri-kafi» - 15 baldan aşağı. Kvasın 

keyfiyyəti  dequstasiyada  19  bal  sistemi  ilə  qiymətləndirilir. 

Dequstasiyada  dad,  ətir,  rəng,  xarici  görünüş,  kəskinlik  analiz 

olunur. Əla keyfiyyətli kvas 19-17 balla, yaxşı – 16-14, kafi – 13-

10 və pis – 10 baldan aşağı qiymətləndirilir. Dad və ətir üçün əla 

bal  –  12;  rəng  və  xarici  görünüş  üçün  – 7-dir.  Kəskinlik  karbon 

qazının miqdarı ilə səciyyələnir. 

Spirtsiz içkilər və əmtəəlik şərbətlərin ümumi bal sistemi 1.9, 

mineral sularınkı isə 1.10 saylı cədvəldə verilir. 

 

Cədvəl 1.9 



Spirtsiz içkilərin və əmtəəlik şərbətlərin qiymətləndirmə sistemi 

Qiymət 


Ümumi bal 

Spirtsiz içkilər 

«əla» 

25-23 


«yaxşı» 

22-19 


«kafi» 

18-15 


«qeyri-kafi» 

15-dən az 

Əmtəəlik şərbətlər, spirtsiz içkilər (soyuq və qaynar) 

«əla» 


19-17 

«yaxşı» 


16-14 

«kafi» 


13-10 

«qeyri-kafi» 

10-dan az 

 

 



 

 


49 

Cədvəl 1.10 

Mineral suların keyfiyyətinin qiymətləndirilməsinin yekun balı 

Göstəricilər 

Minimum bal qiyməti 

«əla»  «yaxşı»  «kafi»  «qeyri-kafi» 

Şəffaflıq 



Dad 





Karbon qazı ilə doyması 





Balların cəmi 

25 

22 


19 

15 


Cəmi balların sərhəd qiymətləri  25-23 

22-20 


19-16 

 



Spirtsiz  içkilərin  keyfiyyətinin  qiymətləndirilməsi  üçün 

dequstasiya vərəqinin forması verilir (şəkil 1.3). 

 

Dequstatorun soyadı__________________ tarix________________ 



Təşkilatın adı____________________________________________ 

Vəzifəsi________________________________________________ 

 

Sıra 


sayı 

İçkinin adı 

(mineral su) 

Şifr 


№-si 

(ətir) 


Keyfiyyət 

göstəricilərinin adı 

Cəmi 

qiymət, 


balla 

Qeyd 


Ş

əf

fa



flı

q,

  



ng,


 xa

rici


  

gör


ünüş

 

Da



dv

əə

tir



 

CO

2



il

ə 

D



oymas

ı 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

Dequstatorun imzası______________________________ 



 

Şə

kil 1.3. Dequstasiya v

ə

r

əqinin forması

 

 


50 

1.1.4.3. Fiziki-kimy

ə

vi keyfiyy

ət göstə

ricil

ə

ri 

 

Maye  içkilər  fiziki-kimyəvi  tərkibinə  görə  28188-89  saylı 



QOST-a uyğun olmalıdır (cədvəl 1.11). 

Spirtsiz  içkilərin  fiziki-kimyəvi  göstəricilərindən  kənara  çıx-

malar  28188-89  saylı  QOST-a  uyğun  olmaqla  müəyyənləşir 

(cədvəl 1.12). 

Cədvəl 1.11 

Maye içkilərin fiziki-kimyəvi keyfiyyət göstəriciləri 

Göstəricilər 

Norma 


Karbon qazının kütlə payı, %-lə 

Güclü qazlaşdırılanlar 

0,4-dən çox 

Orta qazlaşdırılanlar 

0,3-0,4 

Zəif qazlaşdırılanlar 

0,2-0,3 

Qazlaşdırılmayanlar 

Spirtin kütlə payı, %-lə 



İsti və soyuq şəkildə realizə olunan qıcqırdılmış içkilər 

və kokteyllər, şərab materialı və spirtləşdirilmiş şirələr 

əsasında hazırlananlar və qazlaşdırılmamış isti içkilər 

1,2 


Su-spirt komponentləri olan içkilər üçün 

0,5 


 

Cədvəl 1.12 

Spirtsiz içkilərin fiziki-kimyəvi keyfiyyət göstəricilərindən yol 

verilən kənara çıxmalar 

Göstəricilər 

İçki konsentratları üçün yol 

verilən kənara çıxmalar 

Maye  Toz şəkilli  Qalanlar 

Quru maddələrin kütlə payı 

±0,2 


±0,2 

±0,3 


Turşuluq, 1,0 mol/dm

3

 qatılıqda NaOH 



məhlulunun 100 sm

3

 içkiyə sərfiyyatı, 



sm

3

-la 



±0,3 

±0,5 


±0,3 

Nəmliyin kütlə payı, %.  Natrium 

bikorbonatollu konsentratlar üçün 

 

±0,1 



Natrium bikorbonat olmayan 

konsentratlar üçün 

 

±0,5 



±0,5 

51 

Fiziki-kimyəvi  göstəricilər istifadə olunan xammalın xüsusiy-

yətləri,  istehsal  texnologiyası,  doldurulma  şəraiti  və  konkret 

məhsula görə müəyyən olunur. 

Şərbətlərin fiziki-kimyəvi göstəriciləri 28499-90 saylı QOST-

un tələblərinə uyğun olmalıdır. Quru maddələrin normalaşdırılan 

kütlə payı - 50±1%-dir. 

Mineral  suların  fiziki-kimyəvi  göstəriciləri  18-117-82  saylı 

QOST-un tələblərinə uyğun olmalıdır. CO

2

-nin kütlə payı 0,4%-



dən az olmamalıdır. Konservləşdirici maddələr, ağır metal duzları 

və arsen olması yol verilməzdir. 

Qıcqırdılan  kvasların  və  çörək  xammalı  əsasında  içkilərin 

fiziki-kimyəvi  keyfiyyət  göstəriciləri  18-118-82  saylı  OST-un 

tələblərinə cavab verməlidir (cədvəl 1.13, 1.14). 

Cədvəl 1.13 

Kvasların fiziki-kimyəvi göstəriciləri 

Göstərici 

Kvas 

çörək 


qarışıq 

qaynar sexlər üçün 

çörək 

hazır-


layan 

za-


vodda 

ticarət 


zənci-

rində 


hazır-

layan 


za-

vodda 


ticarət 

zənci-


rində 

hazır-


layan 

za-


vodda 

ticarət 


zənci-

rində 


hazır-

layan 


za-

vodda 


Quru maddələrin 

kütlə payı, % 

5,8-

5,4 


5,2-

4,2 


3,2-

3,0 


2,8-

1,6 


5,7-

5,5 


5,8-

5,4 


5,2-

4,2 


Spirtin kütlə payı, 

0,4-



0,6 

0,7-


1,2 

0,4-


0,5 

0,6-


1,2 

0,4-


0,6 

0,4-


0,6 

0,7-


2,2 

Turşuluq, qatılığı 

1 mol/dm

olan 



qələvi məhlulunun 

100 sm


kvasa 


sərfiyyatı, sm

3

-la 



2,0-

4,0 


3,0-

4,5 


2,0-

4,0 


2,0-

5,0 


2,0-

4,0 


3,0-

4,0 


3,0-

4,5 


 

Vitaminləşdirilmiş içkilər üçün vitaminlərin kütlə payı səhiyyə 

təşkilatlarının tövsiyələrinə uyğun normalaşdırılır. 

Spirtsiz məhsullar sənayesində aşağıdakı fiziki-kimyəvi keyfiy-

yət  göstəricilərinə  nəzarət  edilir:  quru  maddələrin  kütlə  payı, 


52 

karbon  qazı,  turşuluq,  dayanıqlıq,  spirtin  kütlə  payı;  süni 

minerallaşdırılmış sularda – duzların kütlə payı. Spirtsiz içkilərdə 

(qazlaşdırılmış və qazlaşdırılmamış), kvas, şərbətlərdə quru mad-

dələrin kütlə payını müəyyən etmək üçün areometrik, piknometrik 

və  refraktometrik  metoddan  istifadə  olunur.  Areometrik  metod 

quru maddələrin kütlə payının areometr-saxarometrin köməyi ilə 

təyininə  əsaslanır.  Bu  məqsədlə  məhsulda  tam  inversiya  aparıl-

maqla, əvvəlcədən qazlaşdırılmış içkilərdən karbon qazı və spirtli 

şirələr  əsasında  hazırlanan  içkilərdən,  şərab  və  spirtə  malik 

kompozisiyalardan spirt kənar edilir. 

Cədvəl 1.14 

Müxtəlif kvas və içkilərin fiziki-kimyəvi göstəriciləri 

İçkilər 


Quru 

maddələrin 

kütlə payı, % 

Turşuluq, 100 

sm



kvasa (içki-



yə) qatılığı 1 

mol/dm


3

olan 


qələvi məhlulu-

nun sm


3

-la 


sərfiyyatı 

Karbon 


qazının 

kütlə payı, 

%-lə 

Kvaslar: 



Rus 

10,0 


3,5 

0,3 


Moskva 

7,3 


3,0 

0,3 


Aromatlı 

8,2 


2,0 

0,3 


Ballı 

9,9 


2,8 

0,3 


Litvalı 

10,0 


3,0 

0,3 


İçkilər: 

Sağlam 


14,0 

2,9 


0,3 

Payız 


16,5 

3,5 


0,3 

Ostankino 

8,0 

4,0 


0,3 

Qıtıqotu ilə 

kvas 

10,0 


3,5 

0,3 


Reyhan və 

qıtıqotu ilə kvas 

10,0 

3,5 


0,3 

 

Sınaqlar  nəticəsində  iki  paralel  təcrübədən  əldə  edilən  orta 



53 

hesabı ədəd götürülür. Quru maddələrin kütlə payı sorbit və ksilit-

də olan içkilər üçün nəticənin 1,2 əmsalına vurulması ilə alınır. 

Piknometrik  üsul  məhsul  nümunəsində  tam  inversiya  aparıl-

dıqdan sonra piknometrin köməyilə içkinin nisbi sıxlığının təyi-

ninə və quru maddələrin kütlə payının hesablanmasına əsaslanır. 

Bu  metod  yalnız  fikir  ayrılıqları  zamanı  keyfiyyəti  qiymətlən-

dirmək  üçün  istifadə  olunur.  İki  paralel  təcrübədən  əldə  edilən 

nəticələrin orta hesabı ədədi götürülür. Nəticə onda bir dəqiqliyə 

qədər yuvarlaqlaşdırılır.  

Refraktometrik metod nümunədə inversiya aparıldıqdan sonra 

20

0



C temperaturda refraktometrin şkalasındakı göstəriciyə uyğun 

quru maddələrin kütlə payının təyininə əsaslanır. Metod spirtsiz, 

qıcqırdılan, çörək xammalı əsasında alınan içkilərdə quru maddə-

lərinin  kütlə  payının  təyininə  əsaslanır.  İki  paralel  təcrübədən 

alınan  nəticələrdən  orta  hesabı ədəd  çıxarılır.  Nəticələr  onda  bir 

dəqiqliklə  yuvarlaqlaşdırılır.  Ksilit  və  sorbitdə  içkilərdə  də  quru 

maddələrin kütlə payı areometrik metodla müəyyən olunur. 

Spirtsiz  qazlaşdırılmış,  qazlaşdırılmamış  içkilər  və  kvaslarda 

turşuluq 66874-86 saylı QOST-a uyğun təyin edilir. Bu metodda 

içkidən  karbon  qazı  kənar  edildikdən  sonra  tərkibindəki  bütün 

turşu  xarakterli  maddələr  qələvi  məhlulu  ilə  neytrallaşdırılır.  İki 

paralel təcrübədən alınan nəticələrdən orta rəqəm çıxarılır. Hesa-

bat 0,01 sm

3

-a qədər dəqiqliklə aparılır və sonra 0,1 sm



3

-a qədər 

yuvarlaqlaşdırılır. 

Spirtsiz  içkilər,  kvaslar  və  çörək  xammalı  əsasında  içkilərin 

dayanıqlığı 6687,6-83 saylı QOST-la təyin edilir. Metod bulanlıq 

və  çöküntü  yaranana  qədər  keçən  vaxtın  müəyyən  edilməsi, 

titrləşən  turşuluğun  yol  verilən  həddə  qədər  yüksəlməsi  və  quru 

maddələrin  kütlə  payının  yol  verilən  həddən  aşağı  düşməsinə 

əsasən  müəyyən  edilir.  Bu,  durulma  anından  nəzərə  alınır. 

Dayanıqlığı  müəyyən  etmək  üçün  içki  butulkası  termostatda 

20±2

0

C sabit temperaturda yerləşdirilir. 



Qeydiyyat  üçün  şəffaf  içkilərin  keyfiyyət  xüsusiyyətlərinin 

dəyişməsinin başlanması anı müəyyən olunur. Bunun üçün məhsul 



54 

olan butulka çalxalanılmadan hər gün işıq mənbəyi qarşısında göz 

önündə  40-50  sm  məsafədə  baxılır  və  bulanlıq  olub-olmaması 

müəyyən edilir.  

Şəffaf içkinin dayanıqlığı doldurma anından sonra heç olmasa 

bir butulkada bulanıq, yaxud çöküntü əmələ gəlməsi ilə müəyyən 

olunur və günlə ifadə olunur. Qeyri-şəffaf içkinin, kvasın və çörək 

xammalı əsasında içkilərin  dayanıqlığı  da  günlə  ifadə  olunur  və 

doldurulma  anından  titrləşən  turşuluğun  müəyyən  olunmuş 

həddən  yüksəlməsi  və  quru  maddələrin  kütlə  payının  həmin 

həddən  aşağı  düşməsi  ilə müəyyən  olunur.  İçkilər  və  şərbətlərin 

dayanıqlığı  28188-89  və  28499-90  saylı  QOST-a  uyğun 

tənzimlənir (cədvəl 1.15). 

Cədvəl 1.15 

İçkilərin dayanıqlığı 

İçkilər 


Dayanıqlıq, gün 

Qazlaşdırılmış: 

Pasterizə olunmamış və konservantsız 

10 


Pasterizə olunmuşlar 

30 


Konservantla 

20 


Qazlaşdırılmamış: 

Qıcqırtma içkiləri 

Çəllək və avtosisternlərdə 



Butulkalarda 

Içkilərin konsentratı: 



Natrium bikarbonata malik olanlar 

1 ay 


Natrium bikarbonata malik olmayanlar 

1 il 


Şüşə qablarda şərbət: 

Konservantsız 

60 

Konservantla 



90 

İsti doldurma 

120 

Pasterizə olunmuşlar 



180 

Digər qab növlərində şərbət: 

Konservantsız 

30 


Konservantla 

40 


 

55 

 

Süni minerallaşdırılmış sular mantar arakəsməli tıxaclarla bağ-



landıqda  15  gün,  polimer  arakəsmə  ilə  2  ay  (OST  18-117-82) 

saxlanır.  

Spirtsiz içkilər və kvaslarda spirtin kütlə payı 668737-88 saylı 

QOST-a  uyğun  qovma  metodu  ilə  təyin  olunur.  Metod  içkinin 

tərkibində olan spirtin qovulmasına və sonra onun nisbi sıxlığının 

piknometrik metodla cədvələ əsasən təyininə əsaslanır. Son nəticə 

iki  paralel  təcrübədən  orta  rəqəm  çıxarılması  və  onun  onda  bir 

dəqiqliklə ifadə olunması ilə qiymətləndirilir. İki təcrübə nəticələri 

arasında  kənara  çıxma  p=0,95  ehtimalında,  0,05%  mütləq 

böyüklüyü keçməmək şərti ilədir. 

Süni  minerallaşdırılmış  sularda  kalsium  xlorid,  maqnezium, 

natrium  və  natrium  bikarbonat  6687.8-87  saylı  QOST-a  uyğun 

təyin olunur. Kalsium xloridin kütlə payının təyini metodu sınaq 

içkinin  məlum  həcminin  neytrallaşdırılmış  məhlulunun  III 

kompleks  ion  məhlulu  ilə  (molyar  qatılığı  0,025  mol/dm3  olan) 

muroksid  indiqatorunun  iştirakı  ilə  narıncı-çəhrayı  rəngin 

bənövşəyiyə  keçməsinə  qədər  titrlənməsinə  əsaslanır.  Kalsium 

xloridin kütlə payı uyğun formula əsasən hesablanır və son nəticə 

iki  paralel  təcrübədən  orta  rəqəm  çıxarılmaqla  müəyyən  edilir. 

Hesabat  mində  bir  dəqiqliklə  aparılmaqla,  sonra  yüzdə  bir 

dəqiqliyədək yuvarlaqlaşdırılır. 

Maqnezium xloridin kütlə payı indiqator iştirakı ilə yenə oxşar 

qaydada  titrlənməklə,  çəhrayı  rəngin  göyə  keçməsinədək  davam 

etdirilir. Hesabat yüz mində bir dəqiqliklə aparılır və on mində bir 

dəqiqliyədək yuvarlaqlaşdırılır. 

Kalsium və maqnezium ionları olmayan süni minerallaşdırılmış 

sularda natrium xloridin kütlə payı içkinin neytarllaşdırılmış sınaq 

məhlulunun molyar qatılığı 0,025 ml/dm3 olan III kompleks ionu 

məhlulu  ilə  muroksid  indiqatoru  iştirakı  ilə  titrləşdirilməsinə 

əsaslanır.  Rəng  bu  halda  narıncı-çəhrayıdan  bənövşəyiyə  keçir. 

Natrium  xloridin  kütlə  payı  formulla  hesablanır.  Son  nəticə  iki 

paralel təcrübədən orta hesabı rəqəm çıxarılmaqla müəyyən edilir. 



56 

Hesabat mində bir dəqiqliklə aparılır və yüzdə bir dəqiqliyə qədər 

yuvarlaqlaşdırılır. 

 

1.1.4.4. Mikrobioloji v



ə

 dig

ə

r t

əhlükəsizlik meyarları

 

 

Mayaların və bağırsaq çöpləri bakteriyalarının içkinin 1 dm



3

-da 


olan (koli-indeks) miqdarına görə yoxlanır. 

Mayaları yoxlamaq üçün içkilər səthi üsulla 1 sm

3

 miqdarında 



şirə aqara köçürülür. Konservantsız içkinin 1 sm

3

-da 100-ə qədər 



maya hüceyrələrinin olmasına yol verilir. 

Konservantlı içkilər membran filtrlərin köməyilə, yaxud səthə 

köçürülməklə yoxlanır. Konservantlı içkilərdə aşağıdakı miqdarda 

mayaların  olmasına  yol  verilir,  1  sm

3

-da:  cövhərlər  və  aromati-



zatorlarda – bir maya hüceyrəsi, ən çox hada isə 10-dək; meyvə-

giləmeyvə şirələrində – 50-yə qədər hüceyrə. 

Çörək  xammalı  əsasında  alınan  içkilər  butulkalarda  pasterizə 

olunduqda mayaların miqdarı membran filtrləmə metodu (köçürü-

lən  həcm  40  sm

3

)  ilə  yoxlanır.  Köçürülən  obyektdə  mayalar 



olmamalıdır. 

Bağırsaq  çöpləri  bakteriya  qrupları  ümumi  qəbul  olunmuş 

metodlara  uyğun  təyin  olunur.  Qazlaşdırılmış  içkilər  şərbətlərdə 

koli-indeks 3-dən artıq olmamalıdır. 

Qıcqırma yolu ilə alınmış çörək kvası bağırsaq çöpləri qrupu 

bakteriyalarının  olmasına  görə  analiz  olunur.  Təmiz  mikroorqa-

nizm  məhlulu  ilə  alınan  çörək  kvasında  bağırsaq  çöpləri  qrupu 

bakteriyalarının  (içkinin  10  sm

3

  miqdarında)  olması  yol  veril-



məzdir. Çörək bişirmə mayaları ilə alınan çörək kvasının 1 sm

3

-da 



bağırsaq çöpləri qrupu bakteriyalarının olması yol verilməzdir. 

Hazır  içkilər,  şərbətlər  və  kvasın  25  sm

3

  miqdarında  patogen 



mikroorqanizmlər, o cümlədən salmonellanın olmasına yol veril-

mir. Patogen mikroorqanizmlərin varlığı sanitar-epidemoloji idarə 

tərəfindən  Səhiyyə  Nazirliyinin  təsdiq  etdiyi  metoda  uyğun 

yoxlanır. 



57 

 

1.1.4.5. 



Doldurma, qablaşdırma və

 markalanma 

 

Spirtsiz qazlaşdırılmış içkilər və süni minerallaşdırılmış sular 



10117 saylı QOST-a uyğun tutumu 0,33  və 0,5 dm

3

  olan  butul-



kalara və normativ-texniki sənədləşmələrə uyğun şəkildə tutumu 

1,0 və 1,5 dm

3

 olan butulkalara doldurulur. 



10 butulkanın orta doluluğu 20

0

C temperaturda ±3% kənara 



çıxmalarla onların nominal tutumuna uyğun olmalıdır. 

Qazlaşdırılmış  içkilər  həmçinin  10117  saylı  QOST-a  uyğun 

olaraq tutumu 0,8 dm

olan II tip butulkalara doldurulur. 



İçkilərin II tip butulkalara doldurulması səviyyəyə görə aparı-

lır. Bu halda butulkada mayenin yüksəklik səviyyəsi 20

0

C tempe-


raturda butulkanın yuxarı həlqəsindən 8±1 sm təşkil etməlidir. 

Qazlaşdırılmamış və zəif qazlaşdırılmış içkilər butulkaya  və 

avtosisternə 20

0

C temperaturda (butulkanın orta dolma səviyyəsi 



±3% kənara çıxmalarla) nominal tutuma uyğun doldurulur. 

Qazlaşdırılmamış içkilər tutumu 0,25-3 dm

olan şüşə banka-



lara doldurulur. Bankanın tutumundan ±2% kənara çıxmalara yol 

verilir. 

Sənaye emalı üçün şərbətlər doldurulur: 

 



Tutumu 2000-10000 sm

olan şüşə bankalara



 

Çəlləyə  -  çəlləyin  daxili  hissəsi  polietilen  pərdədən 



hazırlanan kisə-içliklə örtülür; 

 



Polad çəlləklərə; 

 



Tutumu 30, 50, 100 dm

3

olan pivə üçün metal (alüminium 



istisnadır) çəlləklərə; 

 



İdxal olunan 20 və 100 dm

tutumlu çəlləklərə; 



 

Metal flyaqalara; 



 

Metal konteynerlərə; 



 

«Pepsi-kola»  və  «Koka-kola»  içkiləri  kompozisiyaları 



altından çıxmış çəlləklərə; 

 



Avtosisternlərə; 

58 

 



Xüsusi dəmir yol sisternlərinə; 

 



Səhiyyə Nazirliyinin icazəsi ilə digər növ qablara. 

Şərbətlər  parakəndə  ticarət  təşkilatlarına  realizə  etmək  üçün 

doldurulur: 

 



Tutumu 250-dən 1000 sm

3

-a qədər olan şüşə bankalara



 

Tutumu 50-dən 1000 sm



3

-a qədər olan şüşə butulkalara. 

Şərbətlər  tutumu  2000-10000  sm

arasında  şüşə  bankalara 



doldurulmaqla tutumdan ±2% kənara çıxmalara yol verilir. 

Şərbətlər tutumu 250-1000 sm

arasında şüşə bankalara doldu-



rulduqda tutumdan ±3% kənara çıxmalar ola bilər. 

20

0



C temperaturda 10 butulka məhsulun orta həcmi 3% kənara 

çıxmalarla nominal tutuma uyğun olmalıdır. 

Çəllək və flyaq tutumunun azı 99,5% miqdarında dolmalıdır. 

Qıcqırtmaqla  alınan  içkilər  (9218  saylı  QOST-a  və  NTŞ-ə 

uyğun  qaydada)  avtosisternə  doldurulur.  NTŞ-ə  uyğun  qaydada 

ağac çəlləklərə, pivə üçün isə tutumu 30, 50 və 100 dm

olan metal 



çəlləklərə  və  səhiyyə  təşkilatları  tərəfindən  icazə  verilən  digər 

qablara doldurulur. 

Qazlaşdırılmış içkilərlə butulkalar hermetik bağlanır, qazlaş-

dırılmamışlar – alüminium qalpaq, arakəsməli alüminium qalpaq 

və polietilen tıxacla bağlanır. 

Qazlaşdırılmamış içkilərlə bankalar metal qapaqlarla hermetik 

bağlanır.  

II tip butulkalar II tipli polietilen tıxacla bağlanır. Tıxac ona 

geyindirilən  məftillə  butulkanın  boğazına  bərkidilir.  Butulkanın 

boğazı  və  tıxacın  çıxış  hissəsi  metal  folqa  ilə  tərtib  olunur. 

Folqanın aşağı hissəsi boyunbağı ilə bağlanır. 

Şərbətli banka metal qapaqla hermetik bağlanır. 

Şərbətli butulka mantar tıxac, alüminium qalpaq, arakəsməli 

alüminium qalpaq və polietilen tıxacla bağlanır. 

Şərbətli çəlləklər bağlayıcı vasitələrlə hermetik bağlanır. 

Şərbətli flyaqalar və metal konteynerlər hermetik bağlanır və 

hazırlayan müəssisədə plomblanır. 


59 

Qıcqırtmaqla alınan içkilər doldurulan bankalar səhiyyə təşki-

latları tərəfindən icazə verilən bağlayıcı materiallarla bağlanır. 

İçkilər  doldurulan  butulkalar  taxta  və  plasmas  qutulara, 

həmçinin qutu-avadanlıqlara yığılır. 

II tip butulkalar qutulara düzülür, kağıza bükülmüş butulkalar 

bu baxımdan istisnalıq təşkil edir. 

Qazlaşdırılmayan  içkili  bankalar  taxta  qutulara  və  büzməli 

kardon qutulara qablanır. 

Şərbətlə  dolu  bankalar  13358  və  13360  saylı  QOST-lara 

uyğun taxta qutulara, 13516 saylı QOST-a uyğun büzməli kardon 

qutulara qablanır. 

Şərbətli butulkalar 13360 saylı QOST-a  uyğun şəkildə taxta 

qutulara,  18575  saylı  QOST-a  uyğun  ağac  qutulara,  plasmas 

qutulara,  13516  saylı  QOST-a  uyğun  büzməli  kardon  qutulara, 

bədii tərtibatlı suvenir karobkalara, həmçinin 24831 saylı QOST-

a uyğun şəkildə qab-avadanlığa qablanır. 

İçki ilə dolu hər butulka yaxud bankaya bədii tərtibatlı etiket 

yapışdırılır. Etiketdə aşağıdakılar göstərilir: 

 



Əmtəəlik nişanı, hazırlayan-müəssisənin adı və onun tabe 

olduğu  təşkilat  yaxud  (əmtəəlik  nişanı  olmadıqda)  hazırlayıcı 

müəssisənin  adı  (indeksi,  nömrə,  kod)  və  onun  tabe  olduğu 

təşkilat; 

 

İçkinin adı və onun tipi; 



 

Tutumu, dm



3



 

Təminatlı saxlanma müddətinin başa çatma tarixi

 

Yazı: «Qeyd olunan tarixədək istehlakı arzu olunur»; 



 

Standartı; 



 

Xüsusi fərqləndirici nişan, yaxud yazı (konservantla və s.); 



 

Enerji dəyəri (pəhriz içkiləri və şəkər xəstələri üçün içkilər 



– qida və enerji dəyəri.) 

Etiketdə əlavə olaraq göstərilə bilər: 

 

İşləyib hazırlayan təşkilatın adı, resepturası və tabe olduğu 



təşkilat; 

 



İçkinin qısa səciyyəsi; 

60 

 



İstifadə üsulu; 

 



Yazı: «soyuq için», «vitaminləşdirilmiş» yaxud başqası. 

İçki doldurulmuş butulkalara boyunbağı yapışdırıla bilər. 

Avtosistern  markalanmasında  silinməyən  rənglə  trafaretin 

köməyi  ilə  aşağıdakılar  göstərilə  bilər:  sisternin  tutumu,  dm

3



sisternin nömrəsi. 



Çəlləklər aşağıdakılar göstərilməklə markalanır: çəlləyin tutu-

mu, dm


3

; sisternin nömrəsi (birinci rəqəm çəlləyin tutumunun so-

nuncu  ölçüldüyü  kvartalı,  ikinci  və  üçüncü  –  həmin  ölçmənin 

aparıldığı  ili,  qalanlar  –  çəlləyin  inventarlaşma  nömrəsini  əks 

etdirməlidir). 

Dəmir  yol  sisternləri  yarlıkda  aşağıdakılar  göstərilməklə 

markalanır: sisternin nömrəsi; dəmir yol nakladnoyunun nömrəsi. 

Avtosisternlərdə  markalanma  silinməyən  rənglə  trafaretin 

köməyilə aparılır. Burada sisternin tutumu, dm

3

; sisternin nömrəsi 



əks olunur. 

Nəqliyyat tarasına (çəllək, flyaqa, konteyner, «Pepsi-kola» və 

«Koka-kola» firmalarının taraları), həmçinin tutumu 2000-10000 

sm



arasında  olan  bankalara  aşağıdakılar  qeyd  olunmaqla  etiket 

yapışdırılır, yaxud yarlıq bərkidilir. 

 

Əmtəəlik  nişanı,  hazırlayıcı  müəssisənin  və  onun  tabe 



olduğu  təşkilatın  yaxud  (əmtəəlik  nişanı  olmadıqda)  hazırlayıcı 

müəssisənin adı (indeks, nömrə, kod) və onun tabe olduğu təşkilat; 

 

Şərbətin adı; 



 

Tutumu, sm



yaxud dm


3



 

Brutto  kütləsi  (avtomaşın  nəqliyyatı  ilə  daşınmalardan 

başqa); 

 



Doldurulma tarixi; 

 



Təminatlı saxlanma müddəti; 

 



Saxlanma temperaturu; 

 



Mövcud standartın ifadə olunması; 

 



Şərbətin emal üsulu. 

Avtosistern, dəmir yol sisterni və çəlləklərin doldurma kranına 

aşağıdakılar əks olunmaqla etiket yapışdırılır: 


61 

 



Hazırlayıcı müəssisənin adı və tabe olduğu təşkilat; 

 



İçkinin adı və tipi; 

 



Emal üsulu; 

 



Təminatlı saxlanma müddəti və temperaturu; 

 



Doldurulma tarixi; 

 



Mövcud standartın ifadə olunması. 

İçkilərin qida və enerji dəyəri haqqında məlumat səhiyyə təş-

kilatları  tərəfindən  təsdiq  olunmuş  və  təlimata  uyğun  şəkildə 

verilir. 

Xarici  şirkətlərin  ticarət  markası  ilə  «Postmiks»  avtomatları 

üçün  konteynerlərdə  buraxılan  şərbətlər  xarici  şirkətlərin  tələb-

lərinə uyğun şəkildə markalanır. 

Büzməli kardon qutularda nəql etdirilən şərbətlər 14192 saylı 

QOST-a uyğun şəkildə nəqliyyat markalanmasına məruz qoyulur. 

Burada xəbərdaredici lövhə «Ehtiyatlı olun, qırılandır», «Yuxarı», 

«Basma», «Nəmlikdən qorumalı» yapışdırılır. 


Yüklə 3,31 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   34




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin