Əl-Mİzan fi TƏFSİr-el quran içindekiler c: 4 : Al İmran Surəsi

Üçüncüsü: Bəzi zamanlar hissələr arxada qoyulan maldan çox olar. Əri, ana-ata bir bacıları olan bir qadının ölməsi kimi. Çünki bir yarı və bir də üçdə iki hissə söz mövzusudur ki bu maldan çoxdur. Yenə ana-ata, iki qız və əri olan biri ölsə, eyni vəziyyətlə qarşılaşılar. Çünki iki altıda bir, iki üçdə iki və bir dörddə bir hissə söz mövzusudur.

Bəzən də tam əksinə, arxada qoyulan mal, hissələrdən çox olar. Ölənin yalnız bir qızı və ya iki qızı olduğu vəziyyətlər kimi. [Qurani Kərimdə yalnız malın yarısı haqqında hökm vardır; digər yarısının hökmü ifadə edilməmişdir.] Bunun bənzəri misallar da verilə bilər. Quran ayələrini təfsir etmə xüsusiyyətinə sahib Əhli Beyt kanalından nəql edilən hədislərdə belə bir şərh iştirak etmişdir: Hissələrin mala nisbətlə çox olduğu vəziyyətlərdə, Qurani Kərimdə haqqlarında yalnız bir hissə ifadə edilən kəslər hissələrindən az al/götürərlər. Bunlar, qızlar və bacılardır. Ana-ata və qarı/qazancı/arvad kimi Allahın müxtəlif vəziyyətlərə görə müxtəlif hissələr təyin etdiyi kəslər haqqında hiss edən az al/götürmə vəziyyəti düşünülə bilməz. Eyni şəkildə arxada qoyulan malın hissələrə nisbətlə çox olduğu vəziyyətlərdə, çoxluq əvvəlki vəziyyətdə əskik al/götürməyə məhkum edilən kəslərə verilər. Məsələn əgər ölənin yalnız bir qızı və atası olsa, atası təyin olunan hissəsinə görə altıda bir al/götürər; qızı isə, malın yarısını təyin olunan hissəsinə görə, geriyə qalanı isə rədd ünvanıyla al/götürər.

Ömər b. Hattab, öz xilafəti dövründə bu hökmü dəyişdirmiş və hissələrin mala nisbətlə çox olduğu vəziyyətlərdə "avl" üsulunu etibarlı etmişdir.[ Qarşılığı olmayan hissə, hissə sahiblərinin hissələrinin hamısından bərabər nisbətdə alınaraq tamamlanar.] Əhli Sünnə, malın hissələrə nisbətlə çox olduğu vəziyyətlərdə ilk dövrdə "ta'sib" [yəni çoxluğu ata tərəfi qohumlarına vermə] üsulunu tətbiq etmişlər. İnşallah hədislər hissəsində "avl və ta'sib" haqqında detallı şərhlərdə ol/tapılacağıq.