Hipnoz
Elçin Eyvazalı
2
N
eyron proqramlaşdırma dili
Nlp nin qurucuları Dr Richard Bandler və John Grinder,
hipnozun atası Dr M. Ericksonu incələdikdən sonra "hipnotik
dil nümun
ələrini" aşkar etdilər.
Hipnotik dil nümun
ələri – insan zehnini sürətli bir şəkildə
keçib altşüuruna əmr gizlətməkdir. Bu əmrlər şüur filtirinə
taxılmadığından çox tez bir şəkildə insanın altşüurunda
yerl
əşə bilər. Məsələn, altşüuru bir saray kimi düşünün. Hər
sarayın olduğu kimi bu sarayın da bir mühafizəçisi vardır. Bu
mühafiz
əçi bizim analitik zehnimiz, yəni tənqidi düşünmə
sistemimizdir. Bu mühafiz
əçinin öz siyahısı var və bu
siyahıda olmayan bir şey altşüura keçə bilməz. Bu siyahıda
bizim inamlarımız, düşüncələrimiz, mənəvi dəyərlərimiz və
normalarımız var. Biz bu keşikçini hipnotik dil nümunələri ilə
keçirik.
Hipnoz t
əlqinlə yaradılan xüsusi bir şüur halıdır. Xalqın
hipnozla
əlaqədar bildikləri, filmlərdə gördükləri, romanlarda
oxuduqları ilə məhduddur. Hipnoz bayğınlıq, özündən getmə,
yuxu halı deyildir. Tam tərzinə hipnoz oyandırır, yatırtmaz.
Hipnoz zamanı zehniniz indikindən daha açıq olur. Hipnoz
zamanı insanın gözü bağlı olduğu üçün kənardan onu görən
biri yatdığını zənn edə bilər. Bu bir yanılmadır.
Hipnoz elimi insan beyninin
“trans” ya da “Məqsədindən
k
ənar hər şeydən insanın diqqətini uzaqlaşdırma”
xüsusiyy
ətində bir üsuldur. Müəyyən bir düşüncəyə, xəyala
yüks
ək bir konsantirasiya ilə diqqətin cəmlənməsidir.
Dinl
ərdə dini ritualların daha kalitəli olması üçün kənardakı
h
ər şeydən zehini uzaqlaşdıraraq ibadət edilməsi hipnozdur.
D
əvamlı təkrar, beyininin hipnoz vəziyyətinə keçməsinin
açarlarından biridir. Bir kəliməni dəvamlı təkrar etsəniz, bir
Hipnoz
Elçin Eyvazalı
3
müdd
ət sonra modunuz dəyişər ya da sizi dinləyənin modu
d
əyişər. Bir xristian ayin qrupu bir araya gələrək dəvamlı
“Haleluya” sözünü müəyyən bir temp ilə tələffüz edərsə, bu
hal qrupun zehins
əl vəziyyətini dəyiştirəcək və transa
keçm
əsinə səbəb olacaqdır. Bir buddist “om mani padme
hum
” kimi bir mantranı müəyyən bir ritm ilə söyləyərək zikr
etdiyind
ə, bir müddət sonar zehin trans vəziyyətinə
keç
əcəkdir.
V
ə eyni şəkildə bir Mevləvi ayinində, dərvişin uzun müddət
d
əngəsini itirmədən yerində dönməsi, təkrar edilən musiqi və
ritmin köm
əyilə zehinin trans vəziyyətinə keçməsiylə əlaqəsi
vardır. Və yaxud bir zikr məclisində “Hu Allah” sözünü
d
əvamlı eyni ritm və temp ilə təkrar edən rufai bir dərvişin
yanağına ağrısız şiş saplanmasının da beynin trans vəziyyətilə
bir
əlaqəsi var.
Eyni hal
namazda olması ifadə edilən “huşu” vəziyyəti ilə də
əlaqədardır. Hz. Əli döyüşlərin birində yaralınır, topuğuna ox
saplanır. Oxu çıxartmaq istəyirlər, fəqət o böyük bir acı hiss
edir. Bu zaman Hz. Əli “Mən namaza durum, oxu elə
çıxardın” -deyir. O, namaza durduqdan sonra heç bir acı
olmadan oxu t
ərəyağından qıl çəkən kimi çəkirlər.
Burada
ön
əmli olan nöqtə, insanın bir niyyətə özünü təslim etməsi,
altşüurun gücünün ortaya çıxmasıdır. Bu hal eyniylə bir öyün
ac qala bilm
əyən bir insanın Ramazan ayı bir ay boyunca
bütün gün ac qalması kimidir.
Hz. Əli Allahı tam diqqət və
motivasiya il
ə zikr etməsi, hər şeyi kənarda buraxan bir trans
halıdır. Hz.Əlinin namazı günlük həyatda var olan və həyatı
asanlaşdıran bir beyin hipnoz halıdır. Bunu öyrənənlər
ibad
ətlərində istifadə edirlər.
Hipnoz
Elçin Eyvazalı
4
Dr. Milton Erickson kimdir?
Milton Hyland Erickson
dünyanın aparıcı hipnoz praktikası
n
əzəriyyəçisi və müəllimi kimi tanınır. Müasir tibbi hipnoz
atası adlandırılan yeganə şəxsdir. Amerikalılar onu “cənab
hipnoz olaraq tanıyır. Hipnozu hörmətli bir klinik vasitə
halına gətirməkdə ən böyük paya sahibdir. Onun yalnız Fonix
ofisind
ə 30.000 xəstə ilə işlədiyi təxmin edilir. Tək
Amerikada onun haqqında 100-dən çox kitab yazılmışdır.
Dünyada onun adını daşıyan 50-dən çox institut var. Eyni
zamanda psixologiya öyr
əndi və tibb məktəbini bitirdi. Bu,
h
əm Amerika Psixoloji Assosiasiyasının, həm də Amerika
Psixiatrik Assosiasiyasının üzvü olmağa imkan verdi.
Bel
əliklə, həm psixiatr, həm də psixoloq olan nadir
xüsusiyy
ətləri olan bir alim idi. Onun metodu daxili
m
ənbələrdən (inner resources) terapiyada istifadə etmək idi.
Erickson, psixoterapiya v
ə hipnozun yenidən qurulmalı və
daha yaxşı istifadəsi lazım olduğunu müdafiə etdi. Erickson,
danışanın problemini həll etmək üçün danışan ilə əməkdaşlıq
ed
ərək hipnozdan istifadə edirdi.